Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1

Prezentacja na temat: "Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1"— Zapis prezentacji:

1 Istota analizy ekonomicznej – ĆW 1

2 Analiza – to metoda, która polega na dzieleniu danej całości na części, a następnie na rozpatrywaniu każdej z nich osobno

3 Analiza ekonomiczna – metoda badania zjawisk i procesów gospodarczych polegająca na ich podziale na elementy składowe, wykrywaniu związków przyczynowych między nimi oraz identyfikacji przyczyn zmian zachodzących w badanym obiekcie jako całości

4 Analiza ekonomiczna projekt przedsiębiorstwo gospodarka narodowa
sektor/branża

5 Analiza ekonomiczna projektu
Analiza ekonomiczna – jest to analiza posługująca się wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub usługę. Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa.

6 Analiza ekonomiczna projektu
- ma na celu dokonanie oceny wkładu projektu we wzrost ekonomicznego dobrobytu regionu lub kraju; - dokonuje się jej z punktu widzenia interesów całej ludności (regionu lub kraju), w przeciwieństwie do analizy finansowej, która przyjmuje punkt widzenia właściciela, np. obiektu infrastruktury.

7 Analiza ekonomiczna projektu
Analiza efektywności kosztowej Analiza kosztów i korzyści

8 Analiza kosztów i korzyści (ang. cost-benefit analysis):
to schemat analityczny, którym posłużyć się można w ramach dowolnej usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub publicznego, służy do ustalenia tego, czy i/lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje na realizację z publicznego/społecznego punktu widzenia różni się od zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie zyski (korzyści) i straty (koszty), niezależnie od tego, kto je ponosi. jej wyniki można wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci wewnętrznej stopy zwrotu (ang. internal rate of return, IRR), zaktualizowanej wartości netto (ang. net present value, NPV) i współczynnika korzyści-koszty (ang. benefit-cost ratio, BCR).

9 „...najbardziej użyteczne podejście służące wycenie efektów środowiskowych, charakteryzujące się wielką prostotą przy ocenianiu projektów... Technika najbardziej eksperymentalna spośród wszystkich wymagających rozległej bazy danych. W krajach rozwijających się najbardziej użytecznymi metodami są te, które nie wymagają przyjmowania wielu dodatkowych założeń oraz gromadzenia wielu szczegółowych danych. W porównaniu z innymi metodami, bardziej abstrakcyjnymi i hipotetycznymi, udowodniła swoją przydatność, dostarczając oczekiwanych wyników”.

10 Analiza efektywności kosztowej (ang
Analiza efektywności kosztowej (ang. cost-effectiveness analysis) (metoda minimalizacji kosztów) – jej celem jest wskazanie projektu, który zapewnia osiągnięcie danego efektu przy możliwie najniższych kosztach; Metoda stosowana jest wszędzie tam, gdzie korzyści są niewymierne.

11 Dotyczy to takich okoliczności, jak:
poszukiwanie najbardziej efektywnej (najtańszej) metody osiągnięcia danego celu (np. zapewnienia określonego poziomu czystości wody lub powietrza), określenie sposobów najlepszego wykorzystania zatwierdzonego budżetu, przeznaczonego na osiągnięcie konkretnego celu (np. budżetu dotyczącego ochrony środowiska), Praktyczny problem: przy stosowaniu MMK konieczne jest dokładne zdefiniowanie celów przedsięwzięcia i określenie sposobów ich osiągania - gdy cele są trudne do zdefiniowania lub nie można dokonać oceny sposobów ich osiągania, MMK daje wątpliwe wyniki.

12 Dlaczego dokonuje się analizy ekonomicznej dla projektów?
nie tylko otoczenie wpływa na projekt, ale także projekt wpływa w pewien sposób na swoje otoczenie (wpływ ten będzie na ogół tym większy, im większe są fizyczne rozmiary projektu). gdyby gospodarka funkcjonowała w sposób doskonały, tak jak opisuje to teoria doskonałej konkurencji, wówczas efekty ekonomiczne projektu byłyby dokładnie takie same, jakie zostały wyliczone i opisane w analizie finansowej projektu. w rzeczywistości występuje wiele czynników powodujących, że wpływ projektu na gospodarkę narodową bywa różny od tego, co zostało policzone w projekcie (różnice wynikają z zakłóceń występujących w gospodarce na skutek niedoskonałości jej mechanizmów).

13 Teoria ekonomii a analiza ekonomiczna projektów
Teoria ekonomii mówi, że system gospodarczy dąży do osiągnięcia optimum wykorzystania zasobów.

14 W punkcie optimum gospodarka działa efektywnie, czyli:
występuje pełne wykorzystanie zasobów (w granicach narodowych); wytwarzane są produkty, na które jest zapotrzebowanie (bez tworzenia niepotrzebnych zapasów); do ich wytworzenia jest używana właściwa kombinacja zasobów (wynikająca z cen określonych przez społeczną gotowość do ich zapłacenia); gospodarka rozwija się we właściwym tempie, tj. takim, które odzwierciedla preferencje społeczne w ocenie dzisiejszej i przyszłej konsumpcji; istnieje ogólna zgodność, co do tego, że podział wytworzonego produktu jest sprawiedliwy.

15 Jest to tzw. optimum Pareto.
W punkcie optimum spełniającym wszystkie omówione wyżej warunki nie ma możliwości poprawienia sytuacji żadnego z uczestników tego procesu bez pogorszenia sytuacji kogoś innego. Jest to tzw. optimum Pareto.

16 Efektywność Kaldora-Hicksa:
jedna z metod oceny ekonomicznej efektywności alokacji zasobów, jest rozwinięciem i uogólnieniem efektywności Pareta rozwiązanie jest efektywne (prowadzi do wzrostu efektywności), gdy w wyniku jego zastosowania jeden podmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie istnieje (przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji strat przez podmiot zyskujący na rzecz podmiotu tracącego.

17 Każda alokacja efektywna w sensie Pareta jest efektywna również według kryterium Kaldora-Hicksa, lecz nie każda sytuacja efektywna z punktu widzenia Kaldora-Hicksa jest efektywna w sensie Pareta.

18 Przykład Sytuacja wyjściowa: Załóżmy, że z jednego litra mleka można wyprodukować jeden jogurt. Producenci skupują 50 litrów mleka od rolników po administracyjnej cenie minimalnej wynoszącej 2 zł. Jogurty sprzedają natomiast po 5 zł. Jakie są korzyści poszczególnych grup?

19 Rolnicy: 100 zł (2 zł x 50 litrów)
Producenci jogurtów: 150 zł (5 zł x 50 jogurtów zł koszt mleka)

20 Sytuacja 2: Rząd rozważa zniesienie ceny minimalnej na mleko. Kalkulacje wskazują, że: cena rynkowa mleka ukształtuje się na poziomie niższym, niż obecna cena minimalna - 1 zł; producenci będą mieli mniejsze koszty produkcji i tym samym będą mogli obniżyć cenę jogurtów, nie zmniejszając swoich zysków; zgodnie z prawem popytu konsumenci zwiększą spożycie jogurtów w związku z ich niższą ceną. Szacuje się, że obniżka ceny o 1 zł spowoduje wzrost popytu o 50%. w związku z większym zapotrzebowaniem na jogurty producenci będą potrzebowali więcej mleka, aby wyprodukować dodatkową ilość jogurtów.

21 Rolnicy: 75 zł (1 zł x 75 litrów)
Producenci jogurtów: 225 zł (4 zł x 75 jogurtów - 75 zł koszt mleka)

22 Sytuacja 3 Załóżmy, że rząd po zniesieniu ceny minimalnej wprowadzi podatek w wysokości 0,5 zł od kubka jogurtu i obciąży nim producentów. Jak zmieni się sytuacja jeżeli rząd przeznaczy przychód na subsydia produkcyjne dla rolników i zakłada się, że 20% transferowanej kwoty zostanie pochłonięta przez administrację.

23 Rolnicy: 105 zł (1 zł x 75 litrów + 30 zł subsydiów)
Producenci jogurtów: 187,5 zł (4 zł x 75 jogurtów - 75 zł kosztów mleka – 37,5 zł podatku)

24 Zakłócenia w gospodarce mogą występować z powodu:
niedoskonałości działania rynku interwencji rządu różnic w ocenie niektórych wielkości ekonomicznych z punktu widzenia mikro- i makroekonomicznego

25 Zachwalamy zwykle osoby żyjące w sposób oszczędny
Zachwalamy zwykle osoby żyjące w sposób oszczędny. Jeżeli jednak wszyscy będziemy oszczędzać, spadnie popyt, a za nim i produkcja, powodując w gospodarce recesję.

26 Zakłócenia wyrażają się w praktyce przede wszystkim w:
monopolizacji, podatkach i cłach nakładanych na towary importowane, dotacjach do wielu dziedzin działalności, ustalaniu kwot i interwencyjnych cen zakupu niektórych towarów, bezpośredniej i pośredniej kontroli niektórych parametrów makroekonomicznych (stopy procentowe i kurs waluty), ustalonej przez rząd płacy minimalnej, innych możliwych, a nie wymienionych środkach interwencji.

27 Przykład Projekt - rewaloryzacja niewielkiego historycznego parku miejskiego (ok. 2ha) Okres – październik-listopad 2007 r. Cel badań (analizy) – próba wyceny, korzyści ekonomicznych wynikających z rewaloryzacji parku

28 Przykładowe formowanie wybranych drzew
Mini-amfiteatr Altana nad sadzawką Przejście nad bunkrem Ławki, lampy i osłony drzew Ogrodzenia

29 Przykład Wyniki: oczekiwana chęć do zapłaty wynosi - ok. 8,49 PLN rocznie/os. bieżąca wartość korzyści ekonomicznych - ok. 4,122 mln PLN, bieżąca wartość kosztów ekonomicznych – ok. 1,138 mln PLN, ekonomiczna efektywność przedsięwzięcia – NPV= 2,9 mln PLN.

30 Tama Trzech Przełomów – Chiny
Największa zapory świata zbudowana na trzech słynnych przełomach najdłuższej rzeki Azji i trzeciej rzeki świata - Jangcy. Zapora posiada 26 turbin, każda o mocy 700 MW. Gigant osiągnie moc MW, tyle co kilkanaście dużych reaktorów atomowych. Zbiornik o długości 600 km napełnia się od 2003 r. Obecnie poziom wody doszedł do 156 m, a w 2009 roku sięgnie 185 m.

31 Tama Trzech Przełomów – Chiny Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.
Budowa rozpoczęła się w roku 1993, a została zakończona 20 maja 2006 roku. Wielka Tama jest najdroższym pojedynczym projektem budowlanym na świecie. Koszt przedsięwzięcia ocenia się na 37 mld USD. Wielki sukces, czy bomba ekologiczna?.

32

33

34

35

36

37

38 Przykładowe korzyści:
Zapora pokryje jedną dziewiątą obecnego zapotrzebowania Chin na energię. Będzie ona tania i czysta, zastąpi brudną z węgla, spadnie więc emisja zanieczyszczeń przynosząc ulgę Chinom i światu. Tama zapobiegnie też powodziom, które w ciągu ostatnich stu lat pochłonęły milion ludzi. Dzięki śluzom statki morskie o nośności 10 tys. ton popłyną 2400 km w głąb lądu. Tani transport przyciągnie inwestorów w głąb kraj - mówi rząd. Ożywiła gospodarkę, stworzyła nowe miejsca pracy. Chodzi też o dumę narodową. Tama ma być symbolem rosnącej potęgi Chin.

39 Krytyka i przykładowe koszty:
Na początku lat 90. władze amerykańskie zleciły studium wykonalności projektu i odmówiły gwarancji kredytowych swoim firmom. Również Bank Światowy nie chciał go finansować. Naukowców szczególnie niepokoi szlam niesiony przez rzekę. Opada on na dno zbiornika, co grozi jego zamuleniem. Ten mul może uszkodzić turbiny. Geolodzy mówią, że dorzecze Jangcy jest aktywne sejsmicznie i olbrzymi zbiornik może naruszyć równowagę skal. Ożywiły się też zbocza. Najgorsze byłoby nagłe osunięcie się do wody dużej ilości ziemi. Trwa więc umacnianie brzegów betonem.

40 Krytyka i przykładowe koszty:
Tama zmieniła życie nad Jangcy w promieniu setek kilometrów. Pod wodą znalazły się setki świątyń, napisów skalnych, stanowisk archeologicznych. Przegrani to także 1,3 mln przesiedlonych mieszkańców zatopionych miast i wsi, których sytuacja życiowa uległa raptownemu pogorszeniu. Niektórzy musieli ponownie wynosić się z osiedli zbudowanych na osuwających się zboczach. Ekolodzy podkreślają, że wielka rzeka to misterny ekosystem z delfinami słodkowodnymi, chińskimi aligatorami i tysiącami innych gatunków fauny Jangcy, wśród których 57 jest zagrożonych.

41 Krytyka i przykładowe koszty:
Do rzeki, którą niegdyś nazwano Szmaragdową ze względu na przejrzystość wody, spłynęły toksyczne odpady nieusunięte z zatapianych fabryk, szpitali i cmentarzy. Jangcy zamieniła się w trujący i śmierdzący ściek. W Wenezueli w 1986 r. wybudowano wielką tamę na rzece Caroni, zwierzęta stłoczone na zmniejszonej przestrzeni nie zdołały odtworzyć łańcucha pokarmowego, większość miejscowych ssaków wyginęła w ciągu 15 lat, zaś muł niesiony przez rzekę zaczął niszczyć turbiny!!!

42 Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska
Via Baltica to droga o statusie międzynarodowym, która ma powstać w ramach I ogólnoeuropejskiego korytarza transportowego. Jeżeli zostanie wybudowana, droga przecinać będzie kilka z najpiękniejszych i najcenniejszych w skali całej Europy obszarów - Biebrzański Park Narodowy, Puszczę Augustowską oraz obrzeża Narwiańskiego Parku Narodowego, Puszczy Knyszyńskiej i Wigierskiego Parku Narodowego. Jednym z elementów jest budowa obwodnicy Augustowa przez Dolinę Rospudy, gdzie ma powstać półkilometrowa estakada na palach. Wariant ten opracowany został z naruszeniem przepisów prawa polskiego i unijnego.

43 Via Baltica - Dolina Rospudy – Polska
Chęć posiadania drogi o statusie międzynarodowym nie powinna pozbawić przyszłych pokoleń Polaków i Europejczyków kontaktu z pierwotną przyrodą. Zdaniem Hammersteina, który z ramienia europarlamentu badał sprawę, obrona Rospudy to nie tylko sprawa Polski, bo to jedne z najwspanialszych lasów i bagien w Europie. Planowany wariant inwestycji jest dłuższy i nieefektywny ekonomicznie. Podczas jej realizacji zniszczeniu ulegną najcenniejsze obszary Zielonych Płuc Polski. Istnieją inne, krótsze i mniej szkodliwe dla środowiska naturalnego możliwości przeprowadzenia drogi Via Baltica przez terytorium Polski.

44

45 Przykładowe korzyści:
skrócony czas przejazdu samochodów, teoretyczne zmniejszeni liczby wypadków, zmniejszone natężenie ruchu w miastach znajdujących się na dotychczasowej trasie i związane z tym korzyści. Mieszkańcy Augustowa chcą, by budowa ruszyła jak najszybciej. Dziennie przez uzdrowisko przejeżdża ponad 4 tys. tirów do krajów bałtyckich. Niszczą miasto, utrudniają życie.

46 Przykładowe koszty: „Inwestycja spowoduje nieodwracalne skutki dla natury (…). To przedsięwzięcie będzie miało katastrofalne skutki przyrodnicze dla całego regionu. Via Baltica przetnie naturalne korytarze wędrówek dużych ssaków. Lokalne populacje wilków, rysi czy łosi zostaną odseparowane od siebie we fragmentach swoich siedlisk” Prof. dr hab. Włodzimierz Jędrzejewski - Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży „Wbicie w warstwę torfu 123 pali zaburzy stosunki wodne. W kilka, kilkanaście lat wymrą storczyki, m.in. rzadki w Europie miodokwiat krzyżowy. Znacznie szybciej znikną ptaki. W strefie planowanej drogi, na długości ledwie pięciu kilometrów, jest aż 100 terytoriów ptaków chronionych polskim i unijnym prawem. Wśród nich takie rzadkości, jak: głuszec, orlik krzykliwy i bocian czarny’ - mówi Przemysław Chylarecki z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN.

47 Przykładowe koszty: „W wyniku inwestycji dojdzie do skażenia chemicznego 2,2 tys. ha terenu wzdłuż drogi. Ruch pojazdów będzie emitował szkodliwe substancje pyłowe i gazowe(…). Prowadzone prace i późniejsza eksploatacja drogi wywołają nieodwracalne zmiany terenu: odwodnienie, zasolenie gleby, przemieszczenia mas ziemnych oraz zanieczyszczenia substancjami ropopochodnymi.” z opracowania „Ekspresem do raju”, Mariusz Siłakowski, Pracownia Architektury Żywej.  Drogowcy wykupili już działki. Jednak powrót do zarzuconego wariantu obwodnicy Augustowa przebiegającej kilka kilometrów dalej na północny zachód od obecnie proponowanego mógłby być tańszy, nawet z wykupem dodatkowych działek, bowiem sam tylko półkilometrowy odcinek przez mokradła pochłonie 50 mln.

48 Przykładowe koszty: Budowa drogi to także zagrożenie dla rozwijającej się na tym obszarze agroturystyki. Zniszczenie Zielonych Płuc Polski spowoduje zmniejszenie turystycznej atrakcyjności regionu. Polska sama będzie musiała finansować budowę, bo Komisja Europejska może nie dać pieniędzy na ten wariant (natomiast na finansowanie inwestycji, które pozwalają ocalić wartości ekologiczne, Komisja Europejska patrzy przychylnym okiem)

49 Inne przykłady: Autostrada między Lilie a Brukselą - Francja – Belgia;
Elektrownia na Wodospadzie Podgórnej – Polska Nadajniki na obserwatorium na Śnieżce – Polska Droga dojazdowa do miejscowości Sokołowsko – Polska …. ???