SZKOŁA WOBEC WYZWANIA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM

Prezentacja na temat: "SZKOŁA WOBEC WYZWANIA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM"— Zapis prezentacji:

1 SZKOŁA WOBEC WYZWANIA PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Krystyna Dynowska- Chmielewska

2 CZY WYKORZYSTUJEMY DAR JAKIM SĄ UCZNIOWIE ZDOLNI?
Uczeń zdolny - ang. gifted ( od gift: dar) Jednostki obdarzone szczególnymi możliwościami były od wieków uważane za kapitał, który należy dostrzec i rozwijać. Czy tak właśnie są traktowane w naszym systemie oświaty i w naszych szkołach?

3 Kim jest uczeń zdolny? Jakie są kierunki pracy z uczniem zdolnym w naszym systemie oświatowym? Jak szkoła wykorzystuje możliwości rozwijania zdolności uczniów?

4 ZDOLNOŚCI .( M. Chruszczewski, 2005)
Wewnętrzne właściwości (różnice indywidualne), które sprawiają, że przy jednakowej motywacji i uprzednim przygotowaniu poszczególni ludzie osiągają w porównywalnych warunkach zewnętrznych niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu ( Z. Pietrasiński,1975) Takie wewnętrzne właściwości człowieka, które umożliwiają mu sprawność, biegłość, szybkość, niezawodność wykonania określonych operacji intelektualnych lub sensomotorycznych. .( M. Chruszczewski, 2005)

5 RODZAJE ZDOLNOŚCI Zdolności ogólne niezbędne dla wykonywania podstawowych operacji intelektualnych- np. liczbowe, słowne Zdolności specjalne inaczej- kierunkowe, niezbędne dla wykonywania złożonych działań, związane z określonymi dziedzinami bądź formami działalności, np.plastyczne, matematyczne, muzyczne Zdolności specjalne często są utożsamiane z uzdolnieniami ( J. Strelau)

6 UZDOLNIENIA   Określony układ właściwości , dzięki którym człowiek osiąga ponadprzeciętne ( na tle grupy odniesienia) rezultaty w danej dziedzinie aktywności. Aktywność ta wymaga nie tylko operacji elementarnych, ale wykorzystania zasobów jako zorganizowanej sekwencji działań o wyższym stopniu złożoności. (M. Chruszczewski)

7 TALENT   Szczególny przypadek uzdolnienia; taki układ właściwości fizycznych, zdolności oraz innych cech człowieka, dzięki którym osiąga on wybitne ( na tle grupy odniesienia) rezultaty w danej dziedzinie aktywności. ( M. Chruszczewski ) Najwyższy stopień rozwoju uzdolnień ( B.Hornowski)

8 ZWIĄZKI MIĘDZY POJĘCIAMI
ZDOLNOŚCI-uczeń zdolny UZDOLNIENIA-uczeń uzdolniony /uczeń zdolny w dziedzinie.... TALENT-uczeń utalentowany

9 UCZEŃ ZDOLNY, UCZEŃ UZDOLNIONY
Uczeń zdolny to taki, który z racji wysokiego poziomu zdolności ogólnych w podobnych warunkach przewyższa innych uczniów w wykonywaniu tych samych działań, wykazując silne zaangażowanie w zadanie; jego osiągnięcia są zwykle wysokie, oryginalne i twórcze. W przypadku wysokiego poziomu zdolności specjalnych używa się określenia uczeń uzdolniony

10 UCZNIOWIE ZDOLNI NALEŻĄ DO GRUPY UCZNIÓW O SPECJALNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH.
Specjalne potrzeby mogą dotyczyć : Rozwiązań organizacyjnych Rozwiązań programowych Rozwiązań metodycznych

11 PRAWNE PODSTAWY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
KONWENCJA O PRAWACH DZIECKA (..) nauka dziecka będzie ukierunkowana na rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i fizycznych dziecka

12 PRAWNE PODSTAWY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
USTAWA O SYSTEMIE OŚWIATY z dnia 7 września 1991 r. (...) Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: (...) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju (...) 4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej(...) 6) opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie Art.22ust.2 p.4,p.8.,p.11, Art..66 ust 1i2, Art90g.h.i

13 PRAWNE PODSTAWY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO z dnia Nadrzędnym celem działań edukacyjnych szkoły jest wszechstronny rozwój ucznia. Edukacja szkolna polega na harmonijnej realizacji przez nauczycieli zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania. Zadania te tworzą wzajemnie uzupełniające się i równoważne wymiary pracy każdego nauczyciela.

14 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI
WCZEŚNIEJ np.przyspieszenie obowiązku szkolnego, możliwość promocji w trakcie roku szkolnego, możliwość wcześniejszego ukończenia szkoły WIĘCEJ np.przygotowanie do konkursów i olimpiad, możliwość udziału w zajęciach na uczelniach wyższych, zajęcia dodatkowe,system stypendialny, pomoc ze strony fundacji i stowarzyszeń, obozy,warsztaty, sesje naukowe

15 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI
INACZEJ np.indywidualny program i tok nauki, indywidualizacja procesu dydaktycznego - zadania asystenckie, zdania dodatkowe,udział w prowadzeniu lekcji, wsparcie psychologiczno-pedagogiczne LEPIEJ I MĄDRZEJ np.rozwijanie umiejętności twórczego myślenia,stosowanie metod aktywizujących, doskonalenie zawodowe

16 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI -aspekt prawny
WCZEŚNIEJ (np.przyspieszenie obowiązku szkolnego, możliwość promocji w trakcie roku szkolnego, możliwość wcześniejszego ukończenia szkoły, możliwość wcześniejszego podjęcia studiów) Ustawa o systemie oświaty ( art. 16 .ust.1) Rozporządzenie MENiS a dnia 20 lutego 2004 w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 grudnia 2001 r.w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych

17 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI aspekt prawny
WIĘCEJ (np.przygotowanie do konkursów i olimpiad, możliwość udziału w zajęciach na uczelniach wyższych/zajęcia dodatkowe, zadania dodatkowe) Rozporządzenie MENiS z w sprawie organizacji oraz sposobów przeprowadzenia konkursów, turniejów, olimpiad Zarządzenie MEN z 11 marca 1991 w sprawie zasad i warunków uczestniczenia wybitnie uzdolnionych uczniów w zajęciach przewidzianych tokiem studiów na kierunkach zgodnych z uzdolnieniami oraz zasad zaliczania tych zajęć   Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia w sprawie stypendiów prezesa rady ministrów, ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Ustawa o systemie oświaty ( art. 90 g., 90 h, 90.i)

18 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI -aspekt prawny
INACZEJ ( np.indywidualny program i tok nauki indywidualizacja procesu dydaktycznego,np.zadania asystenckie, udział w prowadzeniu lekcji) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 grudnia 2001 r.w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych

19 STRATEGIE ROZWIJANIA ZDOLNOŚCI -aspekt prawny
LEPIEJ I MĄDRZEJ ( np.rozwijanie umiejętności twórczego myślenia,stosowanie metod aktywizujących) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 2 listopada 2000 r.w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego

20 POZASZKOLNE DZIAŁANIA NA RZECZ WSPIERANIA ROZWOJU ZDOLNOŚCI/UZDOLNIEŃ
Powoływanie stowarzyszeń promujących twórczość i uzdolnienia dzieci Organizowanie międzyszkolnego systemu promującego uczniów przejawiających zdolności kierunkowe ( sesje, obozy, warsztaty) Organizowanie olimpiad i konkursów Organizowanie międzyszkolnego systemu doskonalenia nauczycieli Stworzenie funduszu nagród i wyróżnień dla uczniów i ich mentorów

21 WARTO PRZEMYŚLEĆ Informacja NIK o wynikach kontroli opieki nad uczniami szczególnie uzdolnionymi (Nr ewid. 2/2007/P/06/069/KNO, ) spada liczba ucz. objętych indywidualnymi programami naucz. (spadek o 17% w r.szk. 2006/07 w stosunku do r.szk. 2005/06), znikoma liczba szk. obejmuje ucz. zdolnych indywidualnym tokiem nauki (7% kontrolowanych szk.), duża grupa szkół nie korzysta z możliwości składania wniosków o stypendia (30% uprawnionych) , w niewystarczającym. stopniu uwzględniano problem pracy z uczniem zdolnym w sprawowaniu nadzoru pedagogicznego, stwierdza się pasywne podejście dyr. szkół i większości n-li, marginalizację problemów wyłaniania uczniów zdolnych i opieki nad nimi, co przejawia się m.inn. niechęcią do podnoszenia umiejętności niezbędnych do pracy z tymi uczniami

22 WARTO PRZEMYŚLEĆ Podczas dyskusji nad Informacją NIK w sejmowej Kom. Edukacji Nauki i Młodzieży (pos. Nr 85, ) stwierdzono: istotnym problemem jest brak opracowanych zasad wyłaniania przez szkoły uczniów szczególnie uzdolnionych z udziałem właściwych jednostek oświatowych i psycholog.-pedagogicznych, wspomagających oświatę i rodziców takich uczniów brak wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów zdolnych, zarówno w szkole, jak i w ramach działań poradni psychologiczno-pedagogicznych

23 WARTO PRZEMYŚLEĆ Wyniki badań Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment-PISA)w Polsce z 2006 r. (MEN, 2006) Odsetek uczniów na wyższych poziomach badanych umiejętności był w Polsce niższy niż w OECD, a znacząco niższy w przypadku uczniów gimnazjów. Badanie PISA pokazuje problem niezbyt licznej grupy najlepszych uczniów, osiągających wyniki na poziomie 5. i 6. Odsetki uczniów na takim poziomie osiągnięć są niższe w Polsce niż przeciętnie w krajach OECD. Szczególnie jest to widoczne w przypadku rozumowania w naukach przyrodniczych i matematyki (samodzielne myślenie, rozumowanie naukowe,formułowanie hipotez, zwięzłe zapisywanie wniosków, dostrzeganie alternatywnych rozwiązań problemu) Wyniki egzaminów zewnętrznych w skali kraju uczniowie z miast uzyskują lepsze, a w przypadku szkół podstawowych znacząco lepsze rezultaty

24 PROBLEMY DO ROZWIĄZANIA
Brak spójnych, systemowych rozwiązań w zakresie pracy z uczniem zdolnym w polskim systemie oświaty Brak systemu identyfikowania uzdolnień uczniów z uwzględnieniem jednostek oświatowych i poradni psychologiczno-pedagogicznych Słaby stopień wykorzystania przez szkoły możliwości stwarzanych przez prawo oświatowe ( indywidualny tok nauki, indywidualny program nauczania, systemy stypendialne) Brak wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów zdolnych Niewystarczające przygotowanie i aktywność nauczycieli, kadry kierowniczej, samorządów lokalnych i nadzoru pedagogicznego w zakresie wyłaniania uczniów zdolnych i opieki nad nimi; potrzeba włączenia środowisk akademickich w działania na rzecz uczniów zdolnych Niewystarczające powiązanie oferty edukacyjnej z potrzebami rynku pracy Niski odsetek uczniów uzyskujących najwyższe wyniki w badaniach PISA i na egzaminach zewnętrznych, różnice w wynikach na niekorzyść uczniów ze środowisk wiejskich i z małych miast; słabsze wyniki w obszarze twórczego myślenia

25 MOŻLIWOŚCI Dokument MEN Wspieranie rozwoju uczniów wybitnie zdolnych jako zadanie władz publicznych(maj,2007) Aby polityka oświatowa w zakresie inwestowania w rozwój talentów odpowiadała obecnym wyzwaniom(...) konieczne jest wzmocnienie działań na rzecz promocji rozwoju najbardziej uzdolnionej młodzieży. Proponowane kierunki działań: większa liczba uczniów realizujących indywidualny program i tok nauki bardziej efektywne funkcjonowanie systemu konkursów i olimpiad motywowanie szkół do występowania o stypendia Prezesa Rady Ministrów zwiększenie liczby szkól realizujących Maturę Międzynarodową szkoły dla wybitnie zdolnych wsparcie psychologiczno-pedagogiczne dla uczniów zdolnych tworzenie ogólnopolskiego szkolnego ruchu naukowego

26 Małopolski „DiAMEnT” Przygotowanie i pilotażowe wdrożenie ponadregionalnego programu wspierania rozwoju uzdolnień uczniów w zakresie kompetencji kluczowych klasy 1-3 szkoły podstawowej: twórczego myślenia i rozwiązywania problemów klasy 4-6 szkoły podstawowej,gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna ·     technologii informacyjno-komunikacyjnych ·     przedsiębiorczości ·     języków obcych matematyki

27 CZY WARTO? Ten, kto planuje na jeden rok naprzód -sieje ryż; ten, kto planuje na dekadę -sadzi sad; ten, kto myśli o przyszłości- kształci dzieci. Przysłowie chińskie