ETYKIETA I PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY W PRACY

Prezentacja na temat: "ETYKIETA I PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY W PRACY"— Zapis prezentacji:

1 ETYKIETA I PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY W PRACY
Marlena Chomska

2 Źródło protokołu dyplomatycznego
Starożytność i średniowiecze – brak stałych instytucji zajmujących się polityką zagraniczną; instytucja poselstw wysyłanych za granicę w miarę powstawania konkretnych potrzeb. Czasy nowożytne – powstanie stałych poselstw i nowych kluczowych zagadnień: klasy szefów, zasada pierwszeństwa, przywileje i immunitety, agreement. Wenecja, Bizancjum, dwór papieża i Francja – na przestrzeni Dziejów przyczyniają się do powstania zbioru zasad nazwanych od czasu kongresu wiedeńskiego w 1815 roku protokołem dyplomatycznym

3 Kongres wiedeński Ustalenie pierwszeństwa gości.
Powstanie nazwy protokół dyplomatyczny Regulamin w sprawie rang szefów misji dyplomatycznych – ustalenie tytułów i stopni dyplomatycznych oraz zasady precedencji. Trzy klasy szefów misji dyplomatycznych: ambasadorowie i nuncjusze, posłowie oraz charges d’affaires. Pierwszeństwo wyznaczane datą objęcia funkcji. Uznanie zasady suwerennej równości państw. Pierwszy pisany akt wielostronny.

4 PRECEDENCJA Podstawowa zasada protokołu dyplomatycznego
Występuje we wszystkich kontaktach oficjalnych Kryteria: Klasy i rangi (Konwencja wiedeńska) Okres pełnienia funkcji normy postępowania gość przed gospodarzem cudzoziemiec przed krajowcem kobieta przed mężczyzną przełożony przed podwładnym starszy przed młodszym.

5 Zasada pierwszeństwa Pierwszeństwo – precedencja państwowa może być ustanowiona konstytucyjnie lub innym wewnętrznym aktem państwowym Precedencja dyplomatyczna usankcjonowana jest konwencją wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku W organizacjach politycznych i gospodarczych oraz przedsiębiorstwach pierwszeństwo wynika z ustalonej w nich zazwyczaj powszechnie znanej hierarchii: prezes przed wiceprezesami i członkami zarządu; ci ostatni przed dyrektorami oddziałów, potem dyrektorzy biur, wicedyrektorzy itd.. W przypadkach „pozaustawowych” pierwszeństwo określają gospodarze przyjęcia, organizatorzy imprezy, kierując się przyjętymi normami postępowania, ale także doświadczeniem i znajomością konkretnych osób.

6 Precedencja państwowa
W Rzeczpospolitej Polskiej pierwszeństwo najwyższych stanowisk państwowych określa Konstytucja oraz od 1992 roku Rozporządzenie Rady Ministrów. „Czubek piramidy” przedstawia się następująco: Prezydent RP Marszałek Sejmu RP Marszałek Senatu Prezes Rady Ministrów Wicemarszałkowie Sejmu RP Wicemarszałkowie Senatu RP Wiceprezesi Rady Ministrów Ministrowie, członkowie Rady Ministrów Ministrowie Stanu

7 Precedencja państwowa
Następnie przedstawiciele władzy sądowej: Prezes Trybunału Konstytucyjnego Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Prezes naczelnego Sądu Administracyjnego Szef Kancelarii Prezydenta Dalej na liście: Przewodniczący Komisji Sejmowych – przed zwykłymi posłami posłowie – przed senatorami podsekretarze stanu – przed ambasadorami RP wojewodowie – przed prezydentami miast (wojewoda, marszałek województwa, przewodniczący sejmiku, prezydent miasta Stołecznego Warszawy, prezydenci miast wydzielonych, starostowie, prezydenci miast, burmistrzowie, wójtowie) dyrektorzy generalni – przed dyrektorami departamentów i biur

8 STRONY PRAWA – ważniejsza – honorowa Przy stole: po prawicy
Gospodarza Przełożonego Starszego Przy stole: naprzeciwko – gość honorowy Na konferencji vis a vis okna W salonie lub w gabinecie: na kanapie z prawej strony Tłumacz (po lewej stronie osoby)

9 Strony Na ulicy: po prawicy z przodu grupy w środku
Na maszcie: po prawicy Przekładaniec – strona prawa/strona lewa Przy sporządzaniu i podpisywaniu umów – zasada alternatu

10 Eksponowanie flagi Rzeczypospolitej Polskiej z innymi flagami
Flagi umieszczane są w zgodzie z następującą hierarchią: 1) Flaga Rzeczypospolitej Polskiej. 2) Flaga innego państwa. 3) Flaga województwa. 4) Flaga powiatu. 5) Flaga gminy. 6) Flaga Unii Europejskiej. 7) Flaga organizacji ogólnopolskiej. 8) Flaga organizacji międzynarodowej. 9) Flaga służbowa (policji, straży miejskiej, straży pożarnej, poczty itp.) 10) Flaga firmowa (instytucji, organizacji, uczelni, szkoły, klubu sportowego itp.) 11) Flaga okolicznościowa (związana z rocznicą lub imprezą). przypadku użycia flag więcej niż jednego obcego państwa, kolejność (po fladze Rzeczypospolitej Polskiej) wyznaczają nazwy tych państw w języku polskim

11

12

13

14 Niezależnie od tego, czy flagi zostaną umieszczone na masztach, czy też będą niesione na czele pochodu, ich kolejność będzie taka jak na rysunku poniższym

15 Zasada alternatu Obowiązuje przy sporządzaniu umów i porozumień dwustronnych Polega na wymienianiu w tekście dokumentu – na przemian obu partnerów, nazw umawiających się stron, instytucji, nazwisk. W egzemplarzu przeznaczonym dla jednej ze stron wszelkie o niej wzmianki umieszcza się na pierwszym miejscu, a wzmianki dotyczące drugiej strony na drugim. W egzemplarzu przeznaczonym dla drugiej strony – porządek odwrócony, Każda ze stron otrzymuje egzemplarz dokumentu, w którym nazwa jej państwa (instytucji znajduje się na pierwszym honorowym miejscu. Zachowanie równości między zawierającymi porozumienie stronami.

16 Zasada alternatu - język
Umowy i porozumienia międzypaństwowe – bilateralne – są sporządzane zazwyczaj w językach urzędowych umawiających się stron: np. Umowa polsko-austriacka zostanie sporządzona w językach polskim i niemieckim; umowa polsko-belgijska może być sporządzona w trzech językach ze względu na równoprawne obowiązywanie w Belgii dwóch języków; umowa polsko-szwajcarska- aż w czterech językach urzędowych. Umowy wielostronne są sporządzane zazwyczaj w języku trzeciego państwa. Jest to z reguły język angielski. Jeżeli umowa jest sporządzana w językach obu umawiających się stron, to tekst w egzemplarzu przeznaczonym dla I strony zredagowany w jej języku występuje na pierwszym miejscu, a tekst w języku II strony – na drugim. W egzemplarzu przeznaczonym dla drugiej strony – porządek odwrócony.

17 Zasada alternatu c.d. Po podpisaniu umowy, co na ogół następuje w obecności obu delegacji i zaproszonych osobistości, przykładowo tekst polski wręcza Polakom druga strona - i vice versa. Teczkę z umową podaje się prawą ręką do lewej ręki partnera odbierając w tym samym czasie teczkę od partnera lewą ręką. W ten sposób każdy po wymianie ma dokument w lewej ręce, a prawą wolną do uścisku. Po zakończeniu uroczystości pierwsi opuszczają salę goście a gospodarz odprowadza ich pod drzwi.

18 Zajmowanie miejsc w służbowym samochodzie

19 Sytuacje, w których warto wiedzieć , jakie miejsce zająć:
Kiedy do samochodu służbowego wyznaczony jest kierowca: 1. osoba o najwyższej randze zajmuje miejsce po prawej stronie z tyłu, osoba mniej znacząca z lewej strony z tyłu, osoba trzecia w kolejności ważności zajmuje miejsce środkowe z tyłu – ona też wsiada pierwsza, 2. osoby zajmujące miejsca z prawej i lewej strony z tyłu wsiadają równocześnie, po zajęciu miejsca przez osobę zajmującą miejsce środkowe, 3. miejsce obok kierowcy przypada osobie najmniej znaczącej, 4. jeśli samochodem z wyznaczonym kierowcą jadą trzy osoby, zajmują one miejsca zgodnie z powyższymi zaleceniami, pozostawiając miejsce środkowe z tyłu wolnym.

20 Kiedy do samochodu wsiada gość – należy otworzyć mu drzwi i je za nim zamknąć, po czym samemu zająć miejsce. Kiedy samochód służbowy prowadzi jeden z uczestników spotkania, wówczas najbardziej znaczące miejsce znajduje się obok kierowcy, dalsza hierarchia ważności miejsc jest następująca: miejsce z tyłu z prawej strony, z tyłu z lewej strony, środkowe z tyłu.

21 ZASADY RZĄDZĄCE DOBRYM WYCHOWANIEM

22 Zasada starszeństwa Jest jedną z najstarszych uniwersalnych zasad, którymi rządzi się ludzkość od prahistorii i obowiązuje wobec następujących kategorii: Kobiety Osoby zasłużone – kombatanci Osoby publiczne – Prezydent RP, politycy, przedsiębiorcy Przełożeni Przedstawiciele wartości i zawodów tradycyjnie poważanych – duchowni wszystkich wyznań, uczeni, lekarze, artyści, cześć dla munduru wojskowego Przedstawiciele historycznych rodów wywodzących swe korzenie z arystokracji Dyplomaci państw obcych

23 Zasada wzajemności Oznacza takie zachowanie wobec drugiej osoby, jakiego oczekiwalibyśmy dla siebie od innych – „nie rób drugiemu, co tobie nie miłe”. Zasada wzajemności jest ważna i wygodna Ważna – np. naczelna zasada w stosunkach między państwami, opartych na wzajemnym poszanowaniu suwerenności. Wygodna – człowiekowi dobrze wychowanemu pozwala znaleźć formułę postępowania w sytuacji nawet nieoczekiwanej.

24 Zasada dyskrecji Zachowanie dla siebie informacji, które uzyskuje się z tytułu wykonywanego zawodu i zajmowanego stanowiska Wstrzemięźliwość w dzieleniu się z rozmówcami, którzy nie są bliskimi przyjaciółmi, własnymi kłopotami i zmartwieniami To absolutne wyrzeczenie się rozpowszechniania wiadomości nie sprawdzonych lub zniekształconych – „pokarm” dla plotki

25 Zasada tolerancji Akceptacja różnic poglądów, upodobań i zwyczajów, zgoda na inny sposób życia, ale i wyrozumiałość dla ludzkich słabości i niedoskonałości Sfera zainteresowania tolerancji obejmuje dziś coraz bardziej obyczajowość indywidualną i zbiorową „Political correctness” – polityczna poprawność – sztuka niedostrzegania inności, by jej nie urazić, ale tolerancja nie jest jednak odwracaniem wzroku, lecz zgodą dla innych, by żyli zgodnie z własną wolą

26 Zasada punktualności Przybycie na czas rozumiane jest jako wyraz szacunku dla osoby, z którą jest się umówionym, a także poszanowania jej czasu ******* Punktualność dowodzi również słowność i rzetelność

27 Zasada zdrowego rozsądku
Savoir vivre nie jest permanentnym sprawdzianem wiedzy. W przypadkach nieprzewidzianych wymaga inwencji, która musi pozostać zgodna z podstawowymi zasadami dobrego wychowania. To właśnie miejsce dla zdrowego rozsądku, czyli common sense!

28 Błędy, których należy unikać
Unikaj wykroczenia pięciorga: tonu, miny, sarkazmu, ironii, przytyku.

29 NAWIĄZYWANIE KONTAKTÓW
Dobre wychowanie, to waluta, która wzbogaca nie tego kto ją otrzymuje, a tego kto ją rozdaje.

30 ZASADY POWITANIA

31 Pozdrawianie Zasady ogólne. Kto kogo pierwszy pozdrawia?
Młodszy – starszego Mężczyzna – kobietę Pracownik – przełożonego Osoba w samochodzie – osobę idącą Idący – stojącego Wchodzący – osoby już obecne w pomieszczeniu Szef, przełożony wchodząc do biura firmy pierwszy pozdrawia woźnego, sekretarkę i innych pracowników

32 Podawanie rąk Co robimy:
Podajemy dłoń energicznie, ściskamy wyraźnie, acz krótko Patrzymy w oczy przy takim powitaniu, wskazany uśmiech Witamy się (żegnamy) przez podanie ręki z osobami dawno niewidzianymi, wyjeżdżającymi, itp. Podajemy dłoń przy składaniu gratulacji, kondolencji, życzeń Osoby: Niższe rangą - wstają do powitania Równorzędne – unoszą się Wyższe rangą - siedzą

33 Podawanie rąk c.d. Zasady ogólne
Kto komu pierwszy podaje dłoń przy powitaniu? Kobieta-mężczyźnie Starszy-młodszemu Szef – podwładnemu Gospodarz – gościowi Wyższy rangą – niższemu rangą

34 Całowanie w rękę Specjalność polska – można tak, można nie, lecz:
Kobieta nie powinna podawać ręki „do ucałowania” (grzbietem ku górze) Mężczyzna nie powinien windować dłoni kobiety do poziomu swojej twarzy (powinien skłonić się do kobiecej dłoni lekko tylko ją unosząc) Nie całuje się kobiety w rękę: Pod gołym niebem Na terenie oficjalnym (wyjątek czcigodna jubilatka) Jeśli się całuje, to wszystkie panie bez wyjątku.

35 PRZEDSTAWIANIE SIĘ Podstawowe zasady Kogo komu przedstawiamy
Mężczyznę – kobiecie Młodszego – starszemu Niższego rangą - wyższemu rangą Nowo przybyłego – już obecnym Członka firmy – gościom Krajowca - cudzoziemcom

36 Przedstawianie się Kilka ważnych zasad dotyczących przedstawiania przez osobę trzecią: w życiu towarzyskim mężczyznę kobiecie, osobę młodszą starszej — występuje co prawda wyjątek, tak jak przy powitaniu, kiedy to możemy przedstawić kobietę mężczyźnie, który cieszy się w społeczeństwie wyjątkowo wysokim poważaniem lub jest zdecydowanie starszy od kobiety. podczas przyjęcia osoba bez partnerki/partnera przedstawiana jest parze, chyba że zachodzi znacząca różnica w kwestiach rangi zarówno społecznej, jak i zawodowej. kobieta będzie przedstawiona zwierzchnikowi swojego męża — stary zwyczaj, niemniej w konserwatywnym środowisku praktykowany. osoba przybywająca na przyjęcie jest przedstawiana już obecnym. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której to osobą będzie gość honorowy, który z reguły przybywa na końcu. Wtedy to gościowi honorowemu przedstawiani są pozostali uczestnicy przyjęcia.

37 Uścisk dłoni …ważny jest właściwie głównie dlatego, że jest ważny. Jednak znaczenie o wiele donioślejsze od samego uścisku ma odmowa tego rodzaju powitania. Uścisk dłoni jest normalnym gestem powitalnym i jego ogromna waga dociera do nas dopiero wówczas, gdy nagle ktoś nam go odmawia.

38 Powitania dyplomatyczne
Zwykły uścisk Jest to podstawowa waluta polityki. Uścisk taki można uzupełnić znaczącym patrzeniem partnerowi w oczy, przedłużeniem go o dodatkowa sekundę lub poprzez iście teatralne wykonanie: razem z partnerem obracamy się bokiem do naszych splecionych dłoni, patrząc przy tym prosto przed siebie – w ten sposób sam uścisk ma miejsce dokładnie pośrodku dzielącej nas przestrzeni. Jest to konwencjonalna poza, która dodawszy uśmiechy, przeznaczona jest specjalnie dla fotoreporterów. Najczęściej stosuje się ją na początku i na końcu spotkania.

39 Podwójny uścisk Powinien być zarezerwowany na specjalne okazje; zbyt częste używanie bowiem osłabia jego wymowę. Obiema dłońmi chwytamy dłoń partnera w zwykłym, pojedynczym uścisku. Przy tego typu powitaniach konieczne staje się znaczące spojrzenie drugiej osobie w oczy oraz kiwnięcie głową w celu przydania naszemu gestowi odpowiedniej doniosłości. Witając się ten sposób dajemy do zrozumienia, że mamy do czynienia nie tyle z politykiem, co z naszym osobistym przyjacielem. Podwójny uścisk był specjalnością pary Clinton – Blair.

40 Potrójny uścisk Wymaga trzech uczestników i dlatego zdarza się bardzo rzadko. Prekursorami byli Jimmy Carter, Anwar Sadat i Menachem Begin, którzy w ten sposób przypieczętowali podpisanie umów pokojowych w Camp David. Uczestnicy wyciągają ku sobie dłonie i kładą je jedna na drugiej, tworząc z nich duży węzeł. Można nim poruszać w górę i w dół, co wyraża radość i szczerość. Jest to wyczyn dość niebezpieczny. Gdyż niezręcznie wykonany może narażać na śmieszność.

41 Na niedźwiedzia Należał do ścisłego kanonu komunistycznej etykiety dyplomatycznej i pozostaje nadal ulubionym powitaniem np. Braci Castro. W geście powitania, lub też udając zaskoczenie, polityk otwiera szeroko ramiona i obejmuje gościa w głębokim uścisku. Niektórzy zwolennicy tej metody – na myśl przychodzi tu przede wszystkim Leonid Breżniew – wkładali w powitanie tyle entuzjazmu, że kremlowski pocałunek mógł niekiedy niebezpiecznie zbliżyć się do pocałunku usta-usta.

42 Zwykły dotyk Wynaleziony na nowo przez niewątpliwą gwiazdę światowej dyplomacji, Księżnę Dianę. Rozumiała ona bardzo dobrze subtelną moc czubków palców, gdy muskała nimi łokieć swojego rozmówcy; lub dłoni, która na chwile spoczywała na przedramieniu przeważnie w połączeniu ze zwykłym, uściskiem dłoni. Podczas gdy jedna dłoń zachowywała się przepisowo i oficjalnie, druga wyrażała ciepło, współczucie i zrozumienie. Premierowi Tonn’emu Blairowi takie gesty wychodziły szczególnie zręcznie. Prezydent Clinton również należał w tej dziedzinie do czołówki.

43 Japoński ukłon Ukłon ten sprawia zachodnim politykom sporo kłopotu, gdyż wschodnia etykieta określa bardzo surowo i jednoznacznie sposób ugięcia pleców oraz dokładny kąt pochylenia tułowia – innymi słowy, trzeba dobrze wiedzieć, jak nisko wypada się pochylić. Do największych dylematów należy pytanie: co zrobić z rękami: trzymać je prosto wzdłuż boków czy tez naśladować ruchy drugiej osoby, składając dłonie razem, jak do modlitwy. Najprostsze wyjście: niewolniczo naśladować każdy ruch partnera.

44 Powitania biznesowe w innych kulturach
Istnieją narody, które zwracają szczególną uwagę na dystans fizyczny, który przy powitaniach dzieli ich od innych. Brytyjczycy zachowują zazwyczaj odległość ok. dwóch kroków - tego samego wymagają od przedstawicieli  innych nacji. Podobnie zachowują się Niemcy i Amerykanie. Bliższy kontakt możliwy jest w przypadku Francuzów i Włochów. Narodem zachowującym najkrótszy dystans są Rosjanie, którzy bywają niezwykle wylewni nie tylko w relacjach ze swoimi krajanami, ale także w kontaktach międzynarodowych.

45 Arabia Saudyjska z reguły powitanie ciepłe i uprzejme,
duża otwartość i potrzeba dotyku przy powitaniu; powitanie przez ujęcie ręki rozmówcy w swoje dłonie, wraz z okazaniem wyrazów sympatii przyjęty obyczaj całowania w policzki rozmówcy, którego już Arab zna; konieczność zwrócenia uwagi na relacje pomiędzy płciami, również na gruncie zawodowym. (Najlepszym źródłem informacji będzie placówka dyplomatyczna w kraju gospodarza lub przedstawicielstwo Arabii Saudyjskiej w Warszawie)

46 Arabia Saudyjska muzułmanki, powstrzymują się od podawania dłoni podczas powitania. Istnieją ku temu dwa zasadnicze powody. W kręgach konserwatywnych panuje powszechne przekonanie, że powinno się unikać jakiegokolwiek, nawet najmniejszego kontaktu cielesnego mężczyzny i kobiety, ponieważ każdy rodzaj dotyku może mieć znamiona seksualne.

47 Chiny unikanie zbyt bliskiego kontaktu przy powitaniach;
lekki ukłon będzie dobrze przyjętym gestem; oczekiwanie na uścisk dłoni ze strony Chińczyków; uścisk dłoni zdecydowanie delikatniejszy, niż stosowany w standardach europejskich; niewskazane poklepywanie ani ściskanie oburącz naszych gości; ciekawy zwyczaj oklasków podczas odwiedzania miejsca pracy, w którym przebywa dużo osób. (Kulturalnie wtedy będzie również zacząć klaskać).

48 Japonia przede wszystkim ukłon;
w Kraju Kwitnącej Wiśni jest co najmniej dwadzieścia rodzajów ukłonu; Im ważniejsza osoba, tym głębszy ukłon — osoba niższa rangą będzie się niżej kłaniała; Jeśli nie wiemy, jaką kto zajmuje pozycję, lepiej ukłonić się trochę niżej nie osoby, z którymi się witamy; osoba niższa rangą pierwsza kłania się osobie wyższej rangą; Japońscy biznesmeni mogą podać nam dłoń i jednoczenie się ukłonić. Lub najpierw się ukłonić, a potem podać dłoń; przy powitaniu należy patrzeć w oczy - jest to oznaka braku szacunku. chcąc oddać honor drugiej osobie przy powitaniu należy spuścić wzrok.

49 Stany Zjednoczone uścisk dłoni zdecydowany, mocny i energiczny;
pozdrowienie połączone z utrzymaniem kontaktu wzrokowego. (W innym wypadku zostaniemy uznani za nieszczerych); obejmowanie się i dotykanie, ew. poklepywanie, należy zostawić na mniej formalne powitania; jednym z częstszych powitań jest „How are you”, na co odpowiadamy — wbrew temu, co możemy odczuwać „Fine, thanks”.

50 Kraje skandynawskie powitanie bez zbędnej „wylewności” oraz wszelkich kontaktów fizycznych poza kręgiem własnej rodziny; obejmowanie i całowanie w policzek może wywołać zażenowanie rozmówcy; krótki i energiczny uścisk dłoni; bezceremonialne przejście na „ty:”

51 Podsumowanie we Francji nie powinno się siadać w kawiarni dopóki nie uściśnie się ręki wszystkim znajomym. w Afganistanie należy poświęcić co najmniej 5 minut na powitanie. w Pakistanie nie wolno mrugać. To obraźliwe! na Bliskim Wschodzie nie wolno używać lewej ręki do witania się, jedzenia, picia czy palenia. Niczym nie należy zachwycać się w domu gospodarzy. Będą czuli się zobowiązani, aby wam to podarować.

52 Podsumowanie c.d. w Rosji należy pić równo z gospodarzami. W innym przypadku mogą uznać to za brak przyjacielskiego nastawienia; w Tajlandii należy przywitać się klaśnięciem w dłonie i pochyleniem głowy; w Ameryce powinno się zjadać hamburgery najszybciej, jak to możliwe i nie rozmawiać dopóki nie skończycie; będąc z amerykańskim kolegą w McDonaldzie nie należy dyskutować o polityce.

53 OKAZJA A UBIÓR Nie ubiór zdobi człowieka,
ale jak Cię widzą, tak Cię opiszą.

54 Ubior stosowny Podstawowe zasady
Dostosowanie do: pory dnia, roku, wieku, tuszy, okoliczności Im później, tym ciemniej Gospodarz określa strój Jeśli nie ma określenia – ubranie wizytowe Gość dostosowuje się do życzenia gospodarza Umiar i prostota Staranność w ubiorze Dostosowanie dodatków Szykowność

55 Dobrze ubrany pan GARNITUR „PODSTAWOWY”
Ciemny, jednorzędowy z kamizelką – najbardziej uniwersalny; Wełny gładkie, lub z deseniem w delikatne prążki; Wzory delikatne typu jodełka, kratka, tweed, prążki, paski; Garnitur granatowy i marengo; Wzory połyskliwe wykluczone. GARNITUR ciemny jednorzędowy z kamizelką może być noszony niemal o każdej porze i w każdych warunkach. Nadaje się na wszelkiego rodzaju uroczystości służbowe i prywatne – spotkania, wizyty, śluby, pogrzeby. Pełni role stroju wieczorowego, ale w oficjalnych spotkaniach jest odpowiedni również przed południem.

56 GARNITUR przedpołudniowy może być we wszystkich odcieniach granatu i szarości. Dopuszczalny jest brąz, choć stosowany raczej w ubraniach sportowych i rekreacyjnych. W lecie dopuszczalne są też ubrania piaskowe, beż i jasnoszare. Inne kolory są ryzykowne lub całkiem nieodpowiednie. ZESTAW „klubowy” Odpowiednim strojem na mniej oficjalne, przedpołudniowe spotkania jest komplet złożony z marynarki i jaśniejszych, gładkich spodni, dobranych kolorem. Klasyczny zestaw, to granatowa marynarka i szare spodnie. GARNITUR dwurzędowy Uważany jest za mniej formalny niż jednorzędowy. Nadaje się dla osób wysokich i szczupłych.

57 Dobór do garnituru i koszuli, wzór i kolor, materiał wiązanie. PŁASZCZ
KOSZULA Koszule przy ubraniu formalnym powinny być z długim rękawem, z czystej bawełny lub bawełny z poliestrem, zawsze w jaśniejszym kolorze niż garnitur – białym lub błękitnym. Koszule w innych kolorach, np. różowe, szare, w paski, drobną kratkę, pasują tylko do strojów nieformalnych. KRAWAT Dobór do garnituru i koszuli, wzór i kolor, materiał wiązanie. PŁASZCZ Najstosowniejszy krój mają trencz lub dyplomatka. Szyje się je z materiałów w kolorze czarnym, marengo i granatowy. STROJE wieczorowe i uroczyste Ciemny trzyczęściowy garnitur z białą koszulą i jedwabnym krawatem, to klasyczny strój na większość okazji. Czasem jednak, w wyjątkowo uroczystych momentach, obowiązują stroje jeszcze bardziej oficjalne – zawsze po godzinie

58 Smoking Zakładamy tylko wieczorem, jeśli na zaproszeniu zostało zaznaczone black tie lub cravate nior. Klasyczny smoking składa się z czarnej jednorzędowej marynarki z atłasowymi, często szalowymi klapami, czarnych spodni z jednym lampasem oraz z czarnej kamizelki. Noszony jest z białą koszulą o półsztywnym gorsecie, perłowych guzikach i sztywnym stojącym kołnierzyku z zagiętymi końcami. Jednorzędowa marynarkę powinien dopełniać szeroki jedwabny pas, zwany pasem hiszpańskim, albo jedwabna kamizelka. W krajach o klimacie tropikalnym, głównie Ameryki Łacińskiej, popularny jest również smoking z białą marynarką. Na zaproszeniu bywa to sprecyzowane pojęciem summer dinner jacekt.

59 Frak To najbardziej uroczysty strój wieczorowy, zakładany w niektórych krajach na bale, premiery operowe itp. W ciągu dnia używany jest przy wyjątkowych okazjach, takich jak recepcja ku czci głowy państwa lub składanie wizyt uwierzytelniających Konieczność przyjścia we fraku oznaczona jest na zaproszeniach jako white tie, full dress lub cravate blanche.

60 Ubiór niestosowny Podstawowe uchybienia panów: krótkie skarpetki
sandały do garnituru sandały wraz ze skarpetkami buty koloru szarego lub siwego koszula z krótkim rękawem pod marynarkę krawat i muszka z węzłem fabrycznie zawiązanym chusteczka w kieszonce identyczna z krawatem mieszanie wzorów i kolorów spinka do krawata.

61 Ubiór niestosowny c.d. Podstawowe uchybienia panów: kolorowe smokingi
smoking przed godziną 18 rozchełstany kołnierzyk u koszuli luźno zwisający krawat podwinięte rękawy koszuli ręce w kieszeniach chodzenie z rozpiętą marynarką torebka na dokumenty wypchane kieszenie biżuteria

62 Dobrze ubrana pani UBRANIE DO PRACY KOSTIUM
Powinno być dobrej jakości, ale nie powinno zanadto zwracać na siebie uwagi. KOSTIUM Najczęściej stosowana garderoba damska. Elegancki „niekrzykliwy”. Najlepiej z naturalnych niegniotących się materiałów. W kolorach nie obowiązują żadne sztywne reguły poza dobrym gustem, choć jaskrawe, krzykliwe kolory kłócą się z umiarkowaniem i pewną powagą, jaka powinna cechować strój do pracy. Materiał nie musi być gładki, ale duże barwne wzory są nieodpowiednie. Kostiumy popołudniowe mogą posiadać ozdoby, np. dekoracyjne guziki i lamówki.

63 ODZIENIE WIERZCHNIE Zdecydowanie bardziej odpowiednim strojem będzie płaszcz niż kurtka, jak zwykle w klasycznym stylu: klasyczny fason, np. dyplomatka, długość płaszcza określa panująca moda, powinien być jednak na tyle długi, aby nie wystawała spod niego spódnica. DOBÓR STROJU I DODATKÓW Przy doborze stroju kierujemy się modnym kolorem, deseniem i krojem – bierzemy jednak pod uwagę właściwości naszej sylwetki. Pamiętamy też, że paski poprzeczne optycznie „poszerzają”, podłużne – „wydłużają”. Najbardziej jednak „poszerzają” wielkie wzory i agresywne kolory. Dodatki natomiast – kapelusz, apaszka lub szal, obuwie, pasek, rękawiczki i torebka – pod względem koloru i deseniu powinny pasować do całości.

64 OBUWIE Klasyczne skórzane czółenka na umiarkowanym obcasie, ciemne lub dopasowane kolorystycznie do ubrania, to model godny polecenia dla kobiety biznesu. Całkiem odkryte pantofle, bez palców i pięt, szpilki na wysokich obcasach kłócą się z profesjonalnym wyglądem, klapki lub rajtarskie buty za kolana. Sandały i buty sportowe uważane są za obuwie weekendowe. BIŻUTERIA Zdecydowanie lepsza z metali szlachetnych niż z tworzyw sztucznych, ale wzornictwo ma większe znaczenie niż materiał. Rezygnujemy z ilości na rzecz jakości: zegarek, broszka lub łańcuszek, obrączka i najwyżej jeden pierścionek na ręce. Złota biżuteria przeznaczona jest na wieczór, na dzień lepsza będzie srebrna.

65 Ubiór niestosowny Podstawowe uchybienia pań:
ekstrawaganckie wzory i kolory rzeczy uszyte ze skóry lub tworzyw sztucznych suknie typu „worek”, powłóczyste, z falbanami buty srebrne lub złote poza strojem wieczorowym długość spódnicy niedostosowana do figury i sytuacji rzeczy bardzo obcisłe i wydekoltowane prześwitujące bluzki i minispódniczki chodzenie z rozpiętym żakietem długie wiszące klipsy i pobrzękujące bransoletki ostry makijaż

66 BILETY WIZYTOWE

67 Jeśli udało się nam wywrzeć dobre wrażenie na rozmówcy, wizytówka utrwala pamięć o nas, co może zaowocować interesującymi propozycjami lub korzystnymi ofertami w przyszłości. Dlatego tak ważna jest właściwa i elegancka forma wizytówki. Bywa, że nasz partner sięgnie po nią, kiedy już zatrze się wspomnienie kontaktu z nami. Pretensjonalnie zaprojektowana, tandetna, lub co gorsza niechlujna i poplamiona, zepsuje pozytywny obraz, jaki udało nam się stworzyć.

68 Bilety wizytowe Stopień skromności graficznej wizytówki powinien być tym większy, a ilość podanych informacji tym mniejsza, im ważniejsza jest posługująca się nią osoba.

69 Wizytówki Słowo wizytówka, to skrócona forma biletu wizytowego. Pierwotne podstawowym zastosowaniem tego kartonika z imieniem i nazwiskiem było przesłanie go zamiast wizyty, ewentualnie poprzedzało wizytę. Umiejętność posługiwania się wizytówka jest podstawowym warunkiem poruszania się w towarzystwie, ułatwia nawiązywanie kontaktu i zapamiętanie z kim się spotkaliśmy. Informacje, które łatwo przeoczyć, zapomnieć lub po prostu nie dosłyszeć podczas rozmowy z poznaną osobą możemy wyczytać z jej biletu wizytowego

70 Rodzaje biletów wizytowych
Wyróżniamy cztery rodzaje biletów wizytowych: osobiste wspólne urzędowe /służbowe Różnią się one formatem, rodzajem czcionek i ich układem oraz treścią.

71 Bilety prywatne Bilety prywatne są najczęściej drukowane kursywą i mogą zawierać, poza nazwiskiem, dodatkowe informacje - tytuł naukowy, adres i numer telefonu. Nie jest to oczywiście konieczne. Międzynarodowe statystyki podają, że coraz mniej ludzi zamawia prywatne bilety. Jedynie przedstawiciele starszego pokolenia posługują się nimi. Młodzi ludzie natomiast, najczęściej używają biletów urzędowych zarówno w stosunkach półurzędowych, jak i prywatnych.

72 Bilety urzędowe Bilety urzędowe z reguły mają druk prosty - łatwy do szybkiego odczytania; zawierają imię i nazwisko, tytuł naukowy, stanowisko, nazwę instytucji, numer telefonu i faksu oraz logo firmy (znak firmowy). Na biletach osób zajmujących wysokie stanowiska nie podaje się z reguły adresu, numeru telefonu i faksu.

73 Bilety wspólne Bilety wspólne zawierają imię męża i żony oraz nazwisko. Np. Mariusz i Małgorzata Maćkowscy. W ostatnich latach pojawiły się bilety zawierające dodatkowe informacje: zawody małżonków, adres i numer telefonu, np. Mariusz Maćkowski, inżynier - Małgorzata Maćkowska, lekarz, Toruń, ul. Bolta 3a m. 222. Ten rodzaj biletu wizytowego wyraźnie wskazuje na wzrost znaczenia roli kobiety w kontaktach zawodowych i towarzyskich.

74 Tytułowanie Do dyrektora, ministra, prezesa, prezydenta mówimy: panie dyrektorze (ministrze, prezesie, prezydencie). Także na piśmie, choć tu używamy wielkich liter: Panie Dyrektorze (Ministrze, Prezesie, Prezydencie). W ten sam sposób zwracamy się do zastępców tych osób, absolutnie niedopuszczalne jest powiedzenie: panie zastępco dyrektora (wiceministrze, wiceprezesie, wiceprezydencie). Wypada też używać tych tytułów wobec osób, które kiedyś piastowały owe stanowiska. Dożywotnie tytułowanie przysługuje eksgłowie państwa - do takiej osoby zawsze mówimy: panie prezydencie. Do profesora/docenta (tam, gdzie to stanowisko jest zachowane) mówimy: panie profesorze/docencie. Do doktora i doktora habilitowanego: panie doktorze.

75 Tytułowanie c.d. Tytuł ekscelencji przysługuje głowie państwa, premierowi, ministrom i ambasadorom w sytuacjach oficjalnych lub tzw. purpuratom, czyli ubranym w purpurę biskupom i arcybiskupom; kardynał w purpurze to eminencja. Jeśli hierarchowie Kościoła nie noszą purpurowych szat, zwracamy się do nich po prostu: księże biskupie, arcybiskupie, kardynale. Tytułem magnificencji poprzedzamy zwrócenie się do rektora wyższej uczelni, ale wyłącznie w sytuacji lub chwili szczególnie uroczystej oraz na piśmie. Na co dzień używamy tytułu: panie rektorze.

76 Tytułowanie c.D. W dyplomacji: do ambasadora mówimy panie ambasadorze, do charge d'affaires panie radco lub panie sekretarzu. Za to do radcy ministra mówimy: panie ministrze. Do attaché wojskowych zwracamy się, używając ich stopnia wojskowego, do attaché kulturalnych - stopni naukowych. Wobec radców (bez tytułu ministra) oraz sekretarzy używamy tytułów naukowych lub stopni wojskowych, które posiadają. Uwaga: nie łączymy ze sobą dwóch tytułów. Jeśli ktoś jest profesorem i pełni funkcję dziekana, mówimy do niego albo panie profesorze, albo panie dziekanie, nigdy: panie profesorze dziekanie. Nie przesadzamy z tytułowaniem: wystarczy użyć oficjalnego tytułu na początku wypowiedzi, nie trzeba go powtarzać w co drugim zdaniu!

77 Telefon Powinniśmy pamiętać, aby: nie zaczynać rozmowy od „Kto mówi?”,
nie dzwonić w sprawach służbowych w niedzielę bez wyraźnej konieczności, nie dzwonić do domu, gdzie leży ktoś poważnie chory, gdy się umówimy, że o jakiejś porze zadzwonimy, bądźmy punktualni, gdy gdzieś dzwonimy i nikt się nie zgłasza na pierwszy, drugi sygnał, to jeszcze czekamy, aż telefon przedzwoni piąty raz, po czym odkładamy słuchawkę.

78 Telefon c.d. będąc świadkiem czyjejś rozmowy telefonicznej wypada na moment „ogłuchnąć”; za rozmowy z aparatu sąsiadów należy się opłata nie wypada dzwonić przed 9.00 i po godzinie 22:00; pamiętajmy, że telefon po to m. in wynaleziono, żeby nie wpadać do znajomych bez zapowiedzi!

79 Ludzi listy (i pisma piszą)
KORESPONDENCJA

80 Pisma oficjalne Między instytucjami – firmami – urzędami
Pisane na komputerze (nigdy ręcznie) Papier i koperty firmowe z nadrukowaną nazwą, adresem i logo firmy Miejsce i data sporządzenia Adres instytucji lub osoby – adresata Pierwsza linia listu – pozdrowienie Treść merytoryczna – krótka i precyzyjna Zakończenie formułą grzecznościową i podpis.

81 Listy prywatne korespondencja prowadzona bez względu na rangę oraz więzy, ale wyłącznie w sprawach o charakterze prywatnym pisanie na papierze białym, gładkim, lub kremowym formatu listowego bez sygnatur i numerów kancelaryjnych odręcznie lub na komputerze kondolencje, gratulacje, czy podziękowania zawsze piszemy ręcznie miejsce i data napisania listu adres umieszczony wyłącznie na kopercie pozdrowienie i zakończenie grzecznościowe (bezwzględnie dopisane ręką) podpis najczęściej tylko imieniem składanie listów

82 Podstawowe reguły przy tworzeniu pism urzędowych:
przejrzystość, kompletność, sugestywność, zwięzłość, uprzejmość, zrozumiałość, używanie skrótów, jedna sprawa – jedno pismo, wyróżnianie fragmentów, zwracanie się do adresata

83 Przejrzystość – pismo powinno być przejrzyste graficznie
Przejrzystość – pismo powinno być przejrzyste graficznie. W tym celu należy stosować odpowiedni układ graficzny pisma i odpowiedni układ jego treści. Kompletność – pismo powinno być kompletne, czyli zawierać wszystkie informacje niezbędne do załatwienia danej sprawy. Brak nawet drobnej informacji powoduje nieraz konieczność dodatkowej korespondencji, co wpływa na wydłużenie czasu załatwienia sprawy i tym samym obniża wydajność pracownika administracyjno-biurowego. Sugestywność – pismo powinno sugerować odbiorcy konieczność jego pozytywnego rozpatrzenia, czyli powinno zawierać odpowiednie argumenty w uzasadnieniu. Zwięzłość – pismo powinno być sformułowane w sposób zwięzły i ścisły. Nie należy stosować rozwlekłych opisów, porównań oraz zbędnych słów. Tego rodzaju zabiegi dopuszczalne są w korespondencji prywatnej, ale nie urzędowej.

84 Uprzejmość – pismo powinno być zredagowane w uprzejmej formie i w tym celu:
należy używać zwrotów grzecznościowych, ale bez przesady, gdyż ich nadmiar razi: w polu adresata, pisząc do osoby fizycznej, można użyć takich zwrotów grzecznościowych, jak: Szanowna Pani, Szanowny Pan, przed rozpoczęciem treści pisma, jeśli ma ono charakter listu, należy użyć zwrotów grzecznościowych typu: Szanowna Pani Prezes, Szanowny Panie Dyrektorze, Szanowni Państwo, Szanowna Pani, Szanowny Panie, w treści pisma można używać zwrotów w rodzaju: zwracamy się z uprzejmą prośbą, uprzejmie prosimy, serdecznie zapraszamy itp., w zakończeniu pisma dobrze jest użyć zwrotów pożegnalnych, np.: Z poważaniem, Z wyrazami szacunku,

85 Zrozumiałość – pismo musi być zrozumiałe dla adresata
Zrozumiałość – pismo musi być zrozumiałe dla adresata. Należy unikać wyrazów obcojęzycznych, jeśli znane są ich odpowiedniki w języku polskim. Nie należy też stosować terminów fachowych, jeśli adresat może ich nie znać.  Używanie skrótów – w piśmie dozwolone jest stosowanie powszechnie używanych skrótów. Niedozwolone jest natomiast używanie skrótów myślowych lub też skrótów znanych i stosowanych we własnym kręgu, gdyż mogą wtedy wystąpić nieporozumienia wynikające z niewłaściwego odczytania treści. Nie należy też skracać zwrotów grzecznościowych ani nazwy firmy. Wyróżnia się kilka grup skrótów, których używanie jest dozwolone w korespondencji biurowej.

86 Skróty tworzone od polskich połączeń wielowyrazowych, jeśli kolejne wyrazy rozpoczynają się spółgłoską, np.: np.  – na przykład, itd.  – i tak dalej, cdn. – ciąg dalszy nastąpi, tzn. – to znaczy, ww. – wyżej wymienione, jw.  – jak wyżej, tj.   – to jest W korespondencji biurowej, oprócz skrótów, dopuszczalne jest też używanie skrótowców. Skrótowce są to wyrazy powstałe z pierwszych liter lub sylab wyrazów tworzących nazwę własną, np.: PKO – Powszechna Kasa Oszczędności, NBP – Narodowy Bank Polski, ZUS – Zakład Ubezpieczeń Społecznych, PZU – Powszechny Zakład Ubezpieczeń, LO   – Liceum Ogólnokształcące.

87 Zwracanie się do adresata – w korespondencji do jednostek organizacyjnych (przedsiębiorstw, urzędów, instytucji, firm), zwracając się do adresata, używa się sformułowań: Wy, Wasz, Wam itp., np.:  Odpowiadając na Wasze pismo... Uprzejmie informujemy Was, że... Zapraszamy Waszego przedstawiciela... Nawiązując do rozmowy telefonicznej, przeprowadzonej z Waszym pracownikiem W korespondencji do osób fizycznych używa się natomiast sformułowań Pani, Pan, Państwo, np.: Odpowiadając na Pana pismo z dnia... Zapraszamy Panią na posiedzenie komisji, które odbędzie się ... Zwracamy się do Pana

88 Układ graficzny pisma Układ pisma zatytułowanego nie jest określony żadną normą, ale zwyczajowo rozmieszczenie poszczególnych elementów wygląda następująco: Pieczęć nagłówkowa nadawcy (jeśli nie używamy blankietu firmowego), w lewym górnym rogu blankietu. Pełna data, tj. nazwa miejscowości, dzień, miesiąc, rok po prawej stronie. Unikamy zapisu miesiąca cyfrą rzymską, a także połączenia zapisu słownego z numerycznym, np. Warszawa, dnia , jest to bowiem nieprawidłowa składnia. Spotykamy następujące formy pisania dat: Warszawa, dnia , Warszawa, , Warszawa, dnia 20 marca 1999 roku. Nie należy stosować : skracania roku, np. 97 r., skracania dnia, np. dn.

89 Układ graficzny pisma c.d.
Tytuł pisma pośrodku pola pisania uwypuklony za pomocą wersalików (dużych liter), podkreślenia, pogrubienia itp. Treść pisze się w układzie blokowym, tzn.: każdy wiersz rozpoczyna się od lewego marginesu, ale "nowe myśli" ujmuje się w bloki oddzielane dodatkowym odstępem (czasami nazywanym "interlinią", "światłem") wielkości jednego "skoku" (należy pamiętać, że skok liczony jest przy odstępie pojedynczym, zarówno w komputerze, jak w maszynie do pisania). Zwroty grzecznościowe (na początku i na końcu pisma) zwykle są pomijane w pismach "roboczych"-zawiadomieniach, komunikatach, sprawozdaniach, wnioskach, protokołach itp.

90 Układ graficzny pisma c.D.
Podpis (lub podpisy) są umieszczane w odległości 3 "skoków" od końca treści, zgodnie z przyjętymi zasadami, czyli: jeśli jest jeden podpis - umieścimy go po prawej stronie, jeśli dwa - po prawej umieścimy podpis osoby stojącej w hierarchii wyżej, jeśli są trzy podpisy - osoba stojąca w hierarchii najniżej podpisze pośrodku pola. Załączniki (np. w protokole) umieszcza się przy lewym marginesie, na poziomie podpisu złożonego po prawej stronie lub w odległości 2 skoków od podpisu złożonego z lewej. Inne elementy dodatkowe (do wiadomości, otrzymują, rozdzielnik) umieszcza się jako ostatni element pisma po załącznikach, przy lewym marginesie.

91 Netykieta Staraj się sprawdzać/kontrolować pocztę codziennie.
Staraj się nie przekraczać wyznaczonego limitu przestrzeni dyskowej przyznanej dla Twojego konta. Usuwaj przeczytane wiadomości i zbędne pliki z serwera, tak by nie zajmować niepotrzebnego miejsca na jego dysku. Kontroluj swoje dyskietki i pliki dyskowe programami antywirusowymi. Przed wysłaniem załącznika do listu, sprawdź go programem antywirusowym. Jeśli chcesz wysłać pocztą elektroniczną duży plik do konkretnej osoby - ustal z odbiorcą, czy może przyjąć tak duży załącznik. Ewentualnie podziel go na kilka listów lub skompresuj, używając specjalnych programów kompresujących.

92 Netykieta c.d. Nie rozsyłaj żadnych reklam bądź informacji do użytkowników, którzy wcześniej nie wyrazili zgody na taką korespondencję. Wypełniaj zawsze pole temat (ang. subject) listu i to zgodnie z treścią listu. Nie nadawaj listom wysokiego priorytetu ważności, jeśli nie jest to niezbędne. Żadna linia listu nie powinna mieć więcej niż 70 znaków. Dłuższe linie mogą sprawiać problemy niektórym systemom pocztowym. Kiedy odpowiadasz na wiadomość/list, staraj się nie cytować całego listu, a jedynie tę część, której dotyczy Twoja odpowiedź. Staraj się pisać zwięźle i na temat. W jednym liście poruszaj tylko jedno zagadnienie. Nie pisz listów składających się z dużej liczby stron. W listach umieszczaj krótki podpis (sygnaturę). Powinien on zawierać Twoje imię, nazwisko, adres, ewentualnie telefon i nie powinien być dłuższy niż 4 linijki.

93 Netykieta c.d. Przestrzegaj warunków licencji i praw autorskich, cytując - podaj autorów. Nie używaj słów i zwrotów powszechnie uznanych za wulgarne. Pisz zawsze małymi literami, chyba że chcesz wyrazić szczególne emocje. Odpowiadając na wiadomość na grupie dyskusyjnej (w większości przypadków program pocztowy automatycznie kieruje odpowiedź na tę listę), sprawdź w nagłówku listu do kogo został przez program zaadresowany - na listę, czy też na prywatny adres autora listu. Na niektórych listach panuje duży ruch, dzięki czemu Twoja skrzynka może zostać wypełniona przesyłkami. Subskrypcję do tych list dyskusyjnych należy ograniczać do niezbędnego minimum, uwzględniając limit miejsca na dysku, własne możliwości czytania na bieżąco nadsyłanych przesyłek oraz inne możliwości techniczne.

94 FORMY I ORGANIZACJA PRZYJĘĆ

95 Organizacja przyjęcia
określenie okazji lub gościa honorowego dobór odpowiedniego typu przyjęcia lista gości do zaproszenia miejsce przyjęcia termin przyjęcia dobór menu i napojów obsługa przyjęcia podział obowiązków wśród pracowników

96 Formy przyjęć dyplomatycznych
cocktail przyjęcie (reception) śniadanie (lunch) obiad (diner) przyjęcie bufetowe poranne śniadanie lampka wina garden party

97 Co powinno zawierać zaproszenie?
imię i nazwisko, tytuł osoby zapraszającej imię i nazwisko osoby zapraszanej data, godzina, miejsce przyjęcia informacje o formie przyjęcia (obiad, cocktail, lampka wina, pokaz filmowy etc.) z jakiej okazji

98 Nakrywanie stołu Starannie wypolerowane sztućce kładziemy po obu stronach talerza, w takiej kolejności, w jakiej będą używane (przystawki zimne, przystawki gorące, zupy, dania z ryb i mięs, sery, deser, owoce, kawa i herbata).Najpierw używamy sztućców położonych po zewnętrznej stronie. Na stole przy nakryciu głównym powinny znaleźć się nie więcej niż trzy sztućce z prawej i dwa z lewej strony. Nad talerzami kładziemy sztućce do deserów - mały widelczyk z trzema ząbkami do ciasta kremowego - zwrócony w prawo oraz łyżeczkę, skierowaną w lewą stronę.

99 Do deserów lodowych używamy łyżeczki wąskiej i długiej, a do cukru łyżeczki typu szufelka. Jeżeli na deser przewidujemy sery lub owoce, łyżeczkę zastępujemy nożem deserowym. Pozostałe sztućce podajemy przy serwowaniu kolejnych dań; Należy pamiętać, że noże i widelce do przystawek są mniejsze niż te do dań głównych.

100 KOLEJNOŚC DAŃ Przystawka Zupa Danie rybne Danie mięsne Sery Deser kawa

101 ZASADY PODAWANIA DAŃ przystawka przed daniem głównym,
przystawka zimna przed zupa przystawka gorąca przed mięsem zupa przed daniem głównym ryby przed mięsem sery przed deserem deser przed kawą

102 Zakąski z prawej strony nakrycia kładziemy nóż do zakąsek oraz nóż do dania głównego, zwrócone ostrzami do nakrycia. Z lewej strony, w odpowiedniej kolejności układamy dwa widelce brzuszkiem do dołu, pierwszy z brzegu do zakąsek, następny do dania głównego.

103 Ryby zamiast zwykłego noża i widelca podajemy sztućce do ryby. Pamiętajmy, że dwa widelce to symbol elegancji minionej epoki, gdy sztućce do ryb produkowano na eksport. Sztućce do ryb to widelec i szeroki nóż w kształcie łopatki, którym niczego nie kroimy, ale filetujemy, oddzielamy mięso od ości. Zwykłym nożem i widelcem jemy tylko ryby wędzone i śledzie.

104 Zupy Zupy podawane w bulionówkach jemy łyżeczką do bulionu, okrągłą i mniejszą od normalnej. Kładziemy ją, tak jak zwyczajną łyżkę, z prawej strony nakrycia między nożami Jeżeli do zupy podajemy pieczywo i masło, obowiązkowy jest nóż do smarowania masłem o wygiętym, zaokrąglonym ostrzu. Kładziemy go na talerzyku do pieczywa, obok elegancko ułożonej serwetki.

105 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie
Kieliszki do szampana powinny mieć wysoką czaszę by wino dobrze się pieniło i nie wietrzało zbyt prędko. Szampan podaje się również w pucharach, ale z nich te unikalne “bąbelki” znikają za szybko.

106 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Kieliszki do likierów są niewielkie z racji specyfiki alkoholu, który pije się w niewielkich ilościach. Najczęściej stożkowe, wąskie u dołu czaszy, rozszerzające się do góry.

107 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Kieliszek do winiaku to już niemal fanaberia. Kształt ma dość specyficzny – jak rozkwitający tulipan – szeroki u podstawy czaszy z przewężeniem w połowie kieliszka i łagodnym prostym najczęściej przejściem do brzegu.

108 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Koniakówka to chyba najbardziej znany kształt kieliszka. Szeroka u dołu, łagodnie zwęża się ku brzegowi. Trzymając ją w dłoni alkohol ogrzewa się i łatwiej uwalnia aromat, który unosząc się do góry, niejako koncentruje się u brzegu kieliszka....

109 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Kieliszki do wódki - tu reguł nie ma, albo przynajmniej są różnorodne. Najczęściej małe, stożkowe lub walcowe. Na nóżce lub bez. Kieliszki do wody – rzadko używane, ale nie powinno ich w domu zabraknąć. Na wysokiej nóżce. Z dużą czaszą. Najczęściej jest to największy kieliszek w komplecie.

110 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Kieliszek do wina białego jest odrobinę wyższy, niż do czerwonego wina, jest smuklejszy i ma wysoką nóżkę. Stożkowaty kształt kieliszka koncentruje u jego wylotu subtelny bukiet białego wina, który jest bardziej delikatny niż w przypadku wina czerwonego. Smukłe, cieńsze szkło sprawia, że wino dłużej pozostaje schłodzone

111 Rodzaje kieliszków i ich zastosowanie c.d.
Do czerwonych win, takich jak Cabernet Sauvignon, Merlot, Shiraz itp. najlepszy jest kieliszek zwany „Bordeaux”. Jest wysoki i szerszy na dnie, a jego kształt sprawia, że doskonale koncentruje w sobie aromat wina i wydobywa jego walory smakowe. Pełniejszy aromat czerwonych win potrzebuje więcej miejsca, żeby się rozprzestrzenić, a szersza czasza kieliszka umożliwia jego uwolnienie się i zebranie u wylotu kieliszka.

112 ZASADY PODAWANIA NAPOJÓW
woda zawsze aperitif przed posiłkiem białe wino przed czerwonym szampan może być do każdego posiłku whisky w trakcie aperitifu lub na zakończenie posiłku koniak i likier do kawy

113 PODAWANIE NAPOJÓW do przystawek wina wytrawne lub wódka
do ryb i dań z jaj – białe wino wytrawne do kawioru - szampan i wódka do potraw z grzybów i mięs – czerwone wino wytrawne do serów tłustych – czerwone wino wytrawne do serów chudych – białe wino wytrawne lub piwo do deserów – szampan, wina słodkie lub półsłodkie, tokaj, miód pitny do kawy – konia, winiak, likier whisky

114 APERITIF koktail wermut campari gin z tonikiem whisky soki
paluszki, orzeszki jeśli zaczynamy od zupy, to może być wódka i tartinki

115 SZAMPAN podaje się przed winem białym i czerwonym po tych winach
zamiast tych win nigdy miedzy tymi winami

116 KAWA PO POSIŁKU winiak likier koniak soki
nie podaje się alkoholi serwowanych przed lub w trakcie posiłków ze słodyczy podaje się jedynie czekoladki nie podaje się ciast i tortów

117 BŁĘDY W ETYKIECIE nieodpowiednie zaproszenia
potwierdzenie i nieprzybywanie nieodpowiedni lub nonszalancki strój wprowadzanie niezaproszonych podawanie alkoholi niedobranych do potraw zmuszanie do picia lub jedzenia tytułowania brak punktualności używanie telefonu komórkowego

118 Sposoby nakrywania stołu

119 Sposoby nakrywania stołu c.d.
1. Serwetka 2. Widelec do sałatek 3. Widelec obiadowy 4. Widelec deserowy 5. Talerzyk do pieczywa z nożem 6. Talerz obiadowy 7. Nóż obiadowy 8. Łyżeczka 9. Łyżeczka 10. Łyżka do zupy 11. Widelec koktajlowy 12. Szklanka na wodę 13. Lampka do wina czerwonego 14. Lampka do wina białego 15. Filiżanka do kawy

120 ORGANIZACJA PRZYJĘCIA DELEGACJI ZAGRANICZNEJ

121 Dla dobrego przygotowania programu niezbędne jest:
ustalenie terminu wizyty uzgodnienie programu oficjalnego towarzyszącego np. zwiedzanie miasta; przygotowanie odrębnego programu dla osoby towarzyszącej szefowi delegacji. precyzyjne ustalenie ram czasowych wizyty, a więc dokładnej godziny i miejsca przybycia i wyjazdu delegacji. W dzisiejszych czasach najczęściej oznacza to przylot i wylot delegacji.

122 Formy rozmów oficjalnych
rozmowa w 4 oczy - oznacza spotkanie jedynie szefów delegacji; rozmowy w wąskim gronie - prowadzone są z udziałem doradcy; rozmowy plenarne - w których uczestniczą delegacje w pełnym składzie. Mogą się one rozpocząć już w trakcie trwania rozmów w cztery oczy lub w wąskim gronie. Do czasu przyjścia szefów delegacji rozmowom przewodniczą najstarsi rangą członkowie delegacji; rozmowy w grupach tematycznych - prowadzone są często równocześnie obok rozmów w cztery oczy lub w wąskim gronie, bądź też przed rozpoczęciem rozmów plenarnych. Przy rozmowach w tej formule przewodniczący grup referują na rozmowach plenarnych ustalenia przyjęte w grupach tematycznych.

123 Proponowana literatura
Allen J., Organizacja imprez. Najlepszy przewodnik dla organizatorów: udanych spotkań, imprez firmowych, balów dobroczynnych, konferencji, konwencji, imprez motywacyjnych i innych wydarzeń specjalnych. Przełożył L. Mokrzycki, Wydawnictwo IPS, Warszawa 2006. Au von F., Zachowanie przy stole. Z języka niemieckiego przełożyła E. Pieńkowska-Rohozińska, Klub  Dla Ciebie, Warszawa 2009. Brillat-Savarin A., Fizjologia smaku albo Medytacje o gastronomii doskonałej. Wybór opracował W. Zawadzki, przełożyła i wstępem opatrzyła J. Guze, PIW, Warszawa Brzozowski M. A., Sztuka bycia i obycia, MUZA S.A., Warszawa Brzozowski M. A., Wysocki R., ABC dobrych manier, MUZA S.A., Warszawa Cesari de F., Klasyczny savoir-vivre, z wł. przeł. J. Perlin, Klub dla Ciebie, Warszawa Demicki Z., Jak przyjąć gości, Wydawnictwo Adam Marszałek, wydanie II poprawione, Toruń Ikanowicz C., Piekarski J. W., Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje, Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2004.

124 Jay R. , Business lunch. Zdobywanie klientów wczesnym popołudniem
Jay R., Business lunch. Zdobywanie klientów wczesnym popołudniem. Przekład: D. Piotrowska, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa Johnson Gross K., Stone J., tekst: M. Salomon, Kobieta sukcesu. Jak dobrać garderobę, by zdobyć i utrzymać posadę. Przekład B. Gutowska-Nowak, Muza S. A., Warszawa Kamińska-Radomska I., Etykieta biznesu czyli międzynarodowy język kurtuazji, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa Krajski S., Savoir vivre. Podręcznik w pilnych potrzebach, Agencja SGK, Warszawa Krajski S., Savoir vivre w Kościele. Podręcznik dla świeckich, Wydawnictwo św. Tomasza z Akwinu, Warszawa Krajski S., Savoir vivre jako sztuka życia. Filozofia savoir vivre Agencja SGK, Warszawa Krajski S., Savoir vivre – 250 problemów, Wydawnictwo św. Tomasza z Akwinu, Warszawa Lechevalier C., Dobrze ubrany mężczyzna, tłum. M. Kozłowska, Wiedza i Życie, Warszawa 2004. 

125 Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał i etykieta,
Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2006. Sutor J., Prawo dyplomatyczne i konsularne, LexisNexis, Warszawa 2003. Barcz J., Libera B., Urzędnik i biznesmen w środowisku międzynarodowym, ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2007 Pietkiewicz E., Protokół dyplomatyczny, MSZ, Warszawa 1998. Pietkiewicz E., Przyjęcia w biznesie i nie tylko, CIM, Warszawa 1997

126 BARDZO DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ