1) LEKCJA EDUKACJI PRAWNICZEJ WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

Prezentacja na temat: "1) LEKCJA EDUKACJI PRAWNICZEJ WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA"— Zapis prezentacji:

1 1) LEKCJA EDUKACJI PRAWNICZEJ WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

2 Witamy w części e-learningowej projektu „Prawo – dodaj do znajomych”.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Witamy w części e-learningowej projektu „Prawo – dodaj do znajomych”. Od dziś otrzymywać będziesz regularnie materiały dotyczące wybranych zagadnień związanych z prawem, instytucjami stanowiącymi, egzekwującymi prawo itp. Jak wkrótce zauważysz, część materiałów będzie zawierała ważne informacje, zestawienia i przepisy dotyczące tego, jak zbudowany jest system prawny i stanowione przepisy prawa – zwróć na nie uwagę przygotowując się do testu. Spodziewaj się jednak również wielu ciekawostek, przykładów z życia, zabawnych historyjek związanych z przepisami prawa. Pamiętaj, że poznawanie prawa nie musi być nudne i przewidywalne. Prawo to nie tylko definicje, przepisy. Prawo to coś, co sprawia, że idziesz taką a nie inną drogą do szkoły, że …

3 Witamy w części e-learningowej projektu „Prawo – dodaj do znajomych”.
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Witamy w części e-learningowej projektu „Prawo – dodaj do znajomych”. Zwracaj uwagę na specjalne ikony znajdujące się w prawym - górnym rogu slajdu. Prezentacja zwiera treści informacyjne, pytania, kwestie ważne oraz przykłady – czasami dowcipne i niecodzienne: To wszystko ma ułatwić Tobie poszerzenie wiedzy o prawie.

4 Na początek, chcemy, abyś uruchomił swoją wyobraźnię
Na początek, chcemy, abyś uruchomił swoją wyobraźnię. Usiądź wygodnie i zanim przejdziesz do kolejnych slajdów. Postaraj się w myślach odpowiedzieć na pytania, które zobaczysz. Nie śpiesz się odpowiadając na te pytania. Pozwól na to, aby Twoja wyobraźnia podpowiedziała Ci oryginalne, nietypowe odpowiedzi i rozwiązania:

5 JAK WYGLĄDAŁBY ŚWIAT, GDYBY NIE BYŁO PRZEPISÓW PRAWA?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA JAK WYGLĄDAŁBY ŚWIAT, GDYBY NIE BYŁO PRZEPISÓW PRAWA? CZY ŁATWIEJ ŻYŁOBY SIĘ TWOJEJ RODZINIE I ZNAJOMYM, GDYBY NIE ISTNIAŁY ŻADNE PRZEPISY PRAWA? CO BY SIĘ STAŁO, GDYBY W POLSCE NIE BYŁO SĄDÓW? JAK LUDZIE SPĘDZALIBY CZAS WOLNY, GDYBY NIE BYŁO PRZEPISÓW PRAWA? CZY CZUŁBYŚ SIĘ BEZPIECZNIE I SPOKOJNIE W ŚWIECIE POZBAWIONYM PRZEPISÓW PRAWA???

6

7 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Jeśli udało Ci się uruchomić wyobraźnie to zapewne zobaczyłeś (aś) świat pełen chaosu, nieprzewidywalny, dość niebezpieczny. Być może wyobraziłeś/łaś sobie wiele dziwnych, często zabawnych sytuacji, które wydarzyłyby się, gdyby nie istniało prawo… Być może pomyślałaś/pomyślałeś sobie: jak dobrze, że ja nie żyję w takim świecie, bez zasad, bez reguł, bez instytucji stojących na straży mojego bezpieczeństwa. Jak dobrze, że moja rodzina, najbliżsi i ja mogę „sięgnąć” po przepisy prawa, wszędzie tam, gdzie ktoś będzie próbował mnie oszukać, wyrządzić mi krzywdę, działać na moją niekorzyść. Masz rację!

8 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Jest jednak jedna kwestia, o której musimy wszyscy pamiętać. To, że żyjemy w określonym systemie prawa, że mieszkamy w państwie prawa nie musi oznaczać, że odpowiednio z niego korzystamy. Dlaczego? Otóż, do tego, abyś mógł/mogła skorzystać z przepisów prawa potrzebujesz czegoś bardzo ważnego:

9 ZNAJOMOŚCI PRAWA I JEGO WYBRANYCH PRZEPISÓW
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA ZNAJOMOŚCI PRAWA I JEGO WYBRANYCH PRZEPISÓW Jeśli nie poznasz podstawowych zagadnień prawnych, „tajników” naszego systemu prawnego, wówczas prawo, które obowiązuje w naszym kraju będzie dla Ciebie prawem martwym, nieużytecznym.

10 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Czy potrafiłbyś rozpoznać np. dzięcioła będąc na spacerze w lesie lub parku, gdybyś nie dowiedział się wcześniej na lekcjach biologii, jak ubarwione są ptaki, jak wyglądają itp.? Czy wiedziałbyś, jak obliczyć średnie spalanie samochodu, gdybyś nie zdobył elementarnej wiedzy z matematyki? Prawdopodobnie gdyby nie zdobycie podstawowej wiedzy z biologii, historii, fizyki, matematyki itp. byłoby Tobie znacznie bardziej trudno żyć. Podobnie jest wiedzą na temat prawa. Jak można skutecznie dochodzić swoich praw, kiedy nie będziesz znał podstawowych przepisów prawa? Czy będziesz w stanie stwierdzić, czy sprzedawca Ciebie oszukał, jeśli nie będziesz znał podstawowych przepisów chroniących konsumenta? Czy będziesz w stanie dochodzić odszkodowania, nie wiedząc, czy to, co zrobiła inna osoba lub instytucja było bezprawne? Nie wszystko znajdziesz na Google. Pewne kwestie z zakresu prawa, warto abyś znał, nie mając dostępu do Internetu! Dlatego:

11 Nie wszystko znajdziesz na
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Nie wszystko znajdziesz na Pewne kwestie z zakresu prawa, warto abyś znał, nie mając dostępu do Internetu! Dlatego:

12 Dodaj Prawo do Znajomych!
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Dodaj Prawo do Znajomych! Prawo jest nieodłącznym elementem państwa. Jego powstanie i rozwój można obserwować równolegle z historią pierwszych struktur państwowych. Związki te można zauważyć już w pierwszych dziełach literackich, filozofii greckiej. Pierwsze problemy i dylematy związane z prawem można zauważyć na przykład z Antygonie Sofoklesa, w której tytułowa bohaterska musi wybrać podporządkowanie się prawu moralnemu lub państwowemu. Z okresu starożytności do dziś powszechnie znane są sentencje łacińskie, które były wówczas normami prawnymi: Nemo iudex in res sua – nie powinniśmy być sędzią we własnej sprawie Volenti non fit iniura – chcącemu nie dzieje się krzywda

13 I jeszcze jedna ważna sentencja. Być może uda Ci się ją poznać:
Pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

14 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Czym jest prawo? Niewielu spośród nas lubi definicje. Jeszcze mniej osób lubi się ich uczyć. Teraz właśnie nadszedł moment, kiedy w typowej/przeciętnej książce znalazłbyś/znalazłabyś definicję. Pojawiłoby się stwierdzenie: „prawo jest według Iksińskiego definiowane…”, albo „zgodnie z definicją Igrekowskiego prawo jest…” W projekcie „Prawo – dodaj do znajomych!” nie znajdziesz definicji prawa! Tak, nie pomyliłeś się czytając to zdanie. W projekcie „Prawo – dodaj do znajomych” to Ciebie poprosimy o podanie Twojej definicji prawa. W takim razie, do dzieła: Prawo jest według mnie ……………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… Możesz tę definicję skopiować i wstawić na tablicę strony „Prawo - dodaj do znajomych”/Facebook

15 Czy wiesz dlaczego poprosiliśmy Ciebie
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Czy wiesz dlaczego poprosiliśmy Ciebie o stworzenie Twojej autorskiej definicji prawa? Przede wszystkim dlatego, że w literaturze prawniczej nie ma jednoznacznych odpowiedzi na pytanie, czym jest prawo. Chociaż, gdybyś w przypływie pasji prawniczej zaczął śledzić książki i koncepcje filozofów prawa znalazłbyś/znalazłabyś trzy główne odpowiedzi: Koncepcja prawa pozytywnego – prawo składa się z wielu elementarnych norm stanowionych przez państwo i tworzących łącznie system prawa. Przy czym nie ma koniecznego związku pomiędzy prawem i moralnością. Koncepcja uległa zmianie pod wpływem rażąco niehumanitarnego prawa państw totalitarnych. Koncepcja prawno naturalna – zakłada, że prawo stanowione nie jest jedynym i wyłącznym wzorem zachowań. Ludzie związani są także prawem naturalnym, które wynika z założeń moralnych, religijnych, które stanowią pewne standardy praw człowieka. Postulaty te zostały zapisane np. w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ. Koncepcja prawno realistyczna – zakłada, że prawo jako wzór postępowania ujawnia się w powtarzalnych zachowaniach ludzi lub decyzjach osób, których zachowanie ma znaczenie dla masowych zachowań.

16 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Bez względu na to, jaką koncepcję prawa przyjmiemy bezsprzecznie ma ono charakter społeczny. Oznacza, to, że funkcjonuje w relacjach międzyludzkich, pomiędzy dużymi grupami społecznymi, ale także pojedynczymi osobami. Wynika to z kilku powodów: Prawo nie dotyczy stosunku człowieka do siebie samego, ale do relacji międzyludzkich, Prawo wyraża wartości i potrzeby o szerszym znaczeniu ogólnospołecznym, Prawo jest efektem procesu decyzyjnego, czy legislacyjnego, które powstaje w szerszych grupach społecznych Funkcjonowania prawa jest zabezpieczone poprzez działania społeczne, działania organów państwowych, Obowiązywanie prawa jest możliwe tylko dzięki społecznej akceptacji norm prawnych, w przeciwnym wypadku grozi bowiem nieposłuszeństwem obywatelskim, czy tzw. fikcji prawnej. Polega ono na pozornym obowiązywaniu norm, których znaczenie społeczne jest nikłe, bądź żadne.

17 Czy zanim stworzono cud polskiej motoryzacji (na zdjęciu poniżej)?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Wiele kontrowersji, zwłaszcza wśród kierowców, wywołują przepisy określające zasady poruszania się po drogach. Czy zastanawiałeś/łaś się nad tym, kiedy stworzono pierwsze przepisy określające zasady poruszania się po polskich drogach? Czy zanim stworzono cud polskiej motoryzacji (na zdjęciu poniżej)? A może przepisy prawa stworzono później?

18 pamiętaj, że nie dotyczy to tylko kobiet, ale wszystkich kierowców
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Być może będziesz zdziwiona(y), ale pierwsze przepisy określające zasady poruszania się po polskich drogach stworzono już w… 1826 roku. Jednakże dopiero 1921 roku powstał pierwszy w Polsce kodeks drogowy. Wyobraź sobie, jak komfortowo podróżowało się na początku XX wieku, kiedy istniało jedynie 5 znaków drogowych, instruujących kierowców. Co więcej, chcąc poruszać się po drogach nie było obowiązku posiadania prawa jazdy – był tylko jeden warunek: prędkość mniejsza niż 10 km/h. Spójrz jednak jak radzą sobie niektórzy współcześni kierowcy – być może byłoby im trudno także na początku XX wieku: pamiętaj, że nie dotyczy to tylko kobiet, ale wszystkich kierowców

19 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Po co nam prawo? W związku z tym, że prawo ma charakter społeczny i reguluje stosunki ogólnospołeczne spełnia bardzo ważne funkcje. Oto niektóre z nich: Funkcje stabilizacyjne – prawo jest istotnym elementem ładu społecznego, gospodarczego, a także politycznego. Wyraża się to w określeniu takich podstawowych elementów życia społecznego jak rywalizacji wyborczej (w ordynacji wyborczej), podstawowych zasad obrotu gospodarczego (określanie sposobu posiadania oraz dysponowania własnością), czy stosunków gospodarczych na linii obywatel – przedsiębiorcy. Funkcje dynamizujące – przejawiające się w promowaniu pewnych działań przez obywateli, np. w sferze oszczędności, które można odliczyć od podatku. Czasami prawo może dynamizować rozwój… motoryzacji. W jaki sposób? W latach w Anglii obowiązywał przepis ograniczający prędkość pojazdów mechanicznych do 3,2 km/h na terenie miejskim. Poza miastem można było „poszaleć” z prędkością do 6,4 km/h. Niestety, ten przepis wstrzymał tylko rozwój motoryzacji. We Francji nie było takich dziwnych zarządzeń dzięki czemu już w 1881 r. samochód parowy osiągnął prędkość 60 km/h.

20 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Funkcje organizacyjne – prawo objawia się w tworzeniu instytucjonalnych warunków życia, np. poprzez określenie sposobu zorganizowania i działania instytucji państwowych. Funkcje represyjne i wychowawcze – które zapewniają bezpieczeństwo obywateli, wprowadzają sankcje za działania które mają dużą szkodliwość społeczną, czyli kradzieży, włamań etc. Funkcje zabezpieczające przed konfliktami i regulujące konflikty – dzięki prawu możliwe jest rozstrzyganie sporów między ludźmi oraz zabezpieczanie przed takimi konfliktami w przyszłości

21 Dlatego jeśli chcesz zapamiętać funkcje prawa, pamiętaj o DORSZU
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Dlatego jeśli chcesz zapamiętać funkcje prawa, pamiętaj o DORSZU D - dynamizująca O - organizacyjna R - represyjna S - stabilizująca Z – zabezpieczająca i regulująca konflikty

22 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Rodzaje prawa Doskonale wiesz, że w biologii, geografii, fizyce itd. znajdziesz wiele klasyfikacji, podziałów, typologii. Wszystkie one sprawiają, że pewne rzeczy łatwej zapamiętać, uporządkować. Podobnie jest z prawem – tutaj również znajdziesz podział na różne rodzaje prawa.

23 Jakie mamy rodzaje prawa?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Jakie mamy rodzaje prawa? Prawo materialne – prawo regulujące treść stosunków prawnych, czyli obowiązki i uprawnienia podmiotów tych stosunków. Przykładem może być z zakresu prawa administracyjnego ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która reguluje obowiązki właścicieli domów odśnieżania chodników, a w przypadku nieprzestrzegania tego obowiązku możliwości nałożenia sankcji (w postaci mandatów) przez straże gminne (miejskie). Innymi przykładami mogą być: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, która określa zasady sprzedawania alkoholu, warunki nabywania oraz utraty koncesji na sprzedaż, obowiązki sprzedającego, prawa jednostek samorządowych w ramach wydawania koncesji; ustawa prawo o ruchu drogowych, która określa prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego, zasady przyznawania prawa jazdy. Czy pamiętasz kiedy powstał pierwszy w Polsce kodeks ruchu drogowego?

24 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Prawo procesowe – reguluje tryb postępowania przez organami administracji publicznej, które może dotyczyć egzekwowania swoich obowiązków, stosowaniem sankcji, dochodzeniem uprawnień. Przykładem może być kodeks postępowania administracyjnego, który określa w jaki sposób postępowanie może być wszczęte, jakie są prawa i obowiązki stron postępowania, na jakie czynności można wnieść odwołanie lub zażalenie. Innymi przykładami może być kodeks postępowania cywilnego, regulujący postępowanie sądowe pomiędzy stronami, czy kodeks postępowania karnego, określają procedurę prawno karną przed sądami powszechnymi.

25 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Prawo poza swoim wymiarem społecznym jest także zjawiskiem z zakresu kultury. Wynika to z faktu, że normy prawne, które regulują oraz chronią pewien porządek społeczny, są budowane na gruncie pewnych wartości moralnych, obyczajowych, artystycznych. Takie pojęcia jak: dobro, sprawiedliwość, dobro wspólne są przedmiotem rozważań w zakresie doktryn politycznych i prawnych, rozważań filozoficznych dotyczących natury człowieka. Dlatego trwające od wieków spory prawników, filozofów, autorytetów moralnych na temat podstawowych pojęć wskazanych powyżej mają ścisły związek z normami prawnymi. Powszechnie obowiązuje przekonania dotyczące spraw moralnych, czy etycznych mogą także ulegać zmianie pod wpływem nieprzewidzianych wydarzeń, tragedii, wojen. Po II wojnie światowej jednym z takich pytań, które było rozpatrywane przez Trybunał Norymberski było pytanie o granice ingerencji państwa w życie społeczne. Innym przykładem wydarzenia, które miało wpływ na panuję przekonania dotyczące praw obywatelskich był zamach terrorystyczny z 11 września na World Trade Center. Naturalnym pytaniem w tej sytuacji było takie, czy państwo może ograniczyć prawa obywatelskie walcząc z terroryzmem. Jeśli tak, to jakie są granice tych ograniczeń. Podsumowując, warto pamiętać, że prawo jest materią bardzo dynamiczną, zmieniającą się pod wpływem problemów społecznych, panujących przekonań, sporów politycznych panujących w państwie.

26 Czy tylko prawo „mówi nam”, jak mamy postępować?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Czy tylko prawo „mówi nam”, jak mamy postępować? Warto także zauważyć, że prawo nie jest jedynym regulatorem zachowań społecznych. W związku z tym, że przynależymy do różnych grup społecznych (klubów sportowych, stowarzyszeń miłośników, grup uczniowskich, społeczności internetowych) obowiązują nas różne obyczaje, przyjęte normy zachowań. Wypracowywane są one w ramach wspólnych doświadczeń, przekonań obowiązującej grupy. Może się zdarzyć, że normy te będą sprzeczne z obowiązującymi normami prawnymi, rozszerzające zakres obowiązków, określające dodatkowe standardy zachowań. Ogół powyższych norm i przepisów prawnych, a także wiedza członków społeczeństwa na temat obowiązującego prawa tworzy kulturę prawną. Określa ona stosunek ludzi do prawa, sposób w jaki jest ono przestrzegane. O kulturze prawnej społeczeństwa świadczą opinie i przekonania dotyczące przestrzegania przepisów ruchu drogowego, płacenia podatków, ale także znajomości podstawowych przepisów.

27 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
O złożoności prawa i obowiązywaniu wielu systemów normatywnych świadczą chociażby poniższe przepisy Konstytucji RP Art. 1 Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. W sposób naturalny pojawia się tutaj pytanie, czym jest owe dobro wspólne, jak ono jest rozumiane przez polityków, naukowców, całe społeczeństwo. A czym dla Ciebie jest dobro wspólne? Art. 2 Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Problematyczne w tym przypadku jest określenie czym jest sprawiedliwość społeczna? Czy prawo wymierzania tzw. sprawiedliwości ludowej przez członków społeczeństwa i lincz na jakimś przestępcy, jest wyrazem sprawiedliwości społecznej? Może jest to wyraz niskiej kultury prawnej i braku zaufania do instytucji państwa? Art. 53 pkt. 1 Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. W przypadku wolności sumienia i religii problematyczne jest określenie wolności sprawowania kultu, głoszenia swoich poglądów religijnych, obchodzenia świąt.

28 W takim razie, skąd czerpiemy „tę właściwą” interpretację?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA W takim razie, skąd czerpiemy „tę właściwą” interpretację? Wszystkie wyżej przedstawionej zasady są interpretowane na podstawie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, poglądów doktryny prawniczej, czyli stanowisk przedstawicieli nauki prawniczej. Nie oznacza to oczywiście, że są one ustalone raz na cały czas. Mogą one oczywiście ulec zmianie. Jednym z czynników zmiany znaczenia zasad konstytucyjnych może być na prawo międzynarodowe oraz obowiązujące wraz z nim orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

29 Czy zastanawiałeś/łaś się kiedyś, co łączy następujące budowle:
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Czy zastanawiałeś/łaś się kiedyś, co łączy następujące budowle: - Mury obronne Chełmna - Zamek w Golubiu-Dobrzyniu - Wieża Bociania w Brodnicy - Fort IV w Toruniu

30 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Wszystkie te budowle łączy podobna konstrukcja – zbudowano je z setek tysięcy cegieł. Zapewne zastanawiasz się, dlaczego przywołujemy konstrukcje ceglane w projekcie edukacji prawniczej? Odpowiedź jest prosta. System prawny można porównać do wielkiej konstrukcji budowlanej zbudowanej z wykorzystaniem setek, tysięcy cegieł. Każda cegła to: = NORMA PRAWNA

31 A może wyobraziłeś sobie inne podobieństwa?
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Kiedy wyobrazisz sobie system prawa jako wielka budowlę, zbudowaną z tysięcy cegieł, to bez problemu będziesz w stanie znaleźć także kilka innych analogii: - remont budynku – to inaczej:…. nowelizacja prawa (odświeżenie prawa, dopasowanie do otaczających warunków) - rozbudowa budynku – to inaczej… tworzenie nowych przepisów prawa, np. wtedy gdy próbuje się sankcjonować obszary życia ludzi, dotąd pomijane przez prawo (np. Internet) przebudowa budynku – wtedy, gdy obowiązujące przepisy prawa przestają pełnić swoje funkcje (pamiętasz o Dorszu?) wówczas zachodzi konieczność przebudowania całej konstrukcji. W ostatnim takie zmiany dotyczyły np. ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii A może wyobraziłeś sobie inne podobieństwa?

32 Wróćmy jednak do… cegły, czyli: Normy prawnej
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Wróćmy jednak do… cegły, czyli: Normy prawnej Normy prawne to najmniejsze, stanowiące sensowną całość elementy prawa. Posiadają one dwie charakterystyczne cechy: Są regułami generalnymi – tzn. normami skierowanymi do pewnej kategorii adresatów, nie zaś do osób indywidualnych. Ewentualne wskazania adresatów mogą następować poprzez wskazanie ich szczególnych cech, np. obywatele, żołnierze, właściciele określonych rzeczy. Jest to wówczas określone w hipotezie normy prawnej, poprzez precyzyjne wskazanie adresata. Na przykład w przepisach kodeksu karnego dotyczących żołnierzy. Art. 318 Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo.

33 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Są normami abstrakcyjnymi – tzn. określają wzór zachowania poprzez wskazanie jego cech, a nie konkretnych zachowań. Chodzi w nich o to, aby nie wskazywać jednorazowego zachowania, lecz maksymalnie często powtarzalnego. Generalność i abstrakcyjność norm prawnych odróżnia je od postanowień indywidualnych np. decyzji administracyjnych, czy wyroków sądowych. Zdarza się także, że normy mają charakter szczegółowy (tzw. kazuistyczny). Mają one na celu uregulowanie precyzyjnie szczególnie ważnego zachowania

34 Z czego w takim razie zbudowana jest cegła…, czyli
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Z czego w takim razie zbudowana jest cegła…, czyli Budowa normy prawnej Norma prawna składa się z trzech podstawowych elementów: Hipotezy – określa adresata normy oraz warunki, w których nakazane jest mu czynić coś, co jest dozwolone lub jest zakazane Dyspozycji –określa treść zachowania zakazanego, nakazanego lub dozwolonego Sankcji –określa konsekwencje, które grożą za zachowanie niezgodne z dyspozycją normy

35 W teraz spróbuj samodzielnie wskazać trzy składniki normy prawnej
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Rozkładanie normy prawnej na czynniki pierwsze, czyli z czego składa się cegła? Przykład: Art. 148 kodeksu karnego Kto zabija człowieka (Hipoteza), podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności (Sankcja). Dyspozycją w tym przypadku jest zakaz zabijania innej osoby. W teraz spróbuj samodzielnie wskazać trzy składniki normy prawnej Art.24 ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego są obowiązane udzielać posłom i senatorom wszechstronnej pomocy w wykonywaniu ich funkcji.

36 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
O sankcji słów kilka Zapewne słyszałeś/słyszałaś o typowych sankcjach (areszt, grzywna itp.), które grożą za złamanie danego przepisu prawnego. Ale czy wiesz, że: Kolegium do spraw wykroczeń w Koszalinie nakazało pewnemu mężczyźnie przez miesiąc myć naczynia w restauracji, bo nie zapłacił rachunku za obiad - W stanie Minnesota (USA) kobieta, która przebierze się za świętego Mikołaja może trafić do więzienia na 30 dni

37 W nauce o prawie wyróżnia się kilka rodzajów norm prawnych:
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Rodzaje norm prawnych W nauce o prawie wyróżnia się kilka rodzajów norm prawnych: Przepisy odsyłające – ustanawiane są w celu uniknięcia powtórzeń w prawie lub w celu uzupełnienia ich treściami zmieszczonymi w innym miejscu. Służy to zwiększeniu zwięzłości i spójności systemu prawa. Przepis odsyłający zawiera wskazówkę, w którym miejscu należy szukać norm powinnego zachowania Przepisy blankietowe – są rodzajem przepisów odsyłających, które nie wskazują normy postępowania w określonej sytuacji, a jedynie organ państwa, który reguły takie ma dopiero wprowadzić Przepisy przejściowe – przepisy te regulują jakiś stan rzeczy tymczasowo, na niedługi okres zwykle z góry określony do czasu wejścia w życie kompleksowej regulacji dotyczącej jakiego zagadnienia. Przykładem mogą być przepisy przejściowe zawarte w ustawach regulujących funkcjonowania nowych instytucji, które określają normy zachowania do czasu ich obowiązywania Przepisy uchylające – nazywane inaczej derogacyjnymi, określają, które z dotychczas obowiązujących aktów normatywnych lub przepisów wchodzących w skład tych aktów zostają uchylone wraz z wejściem w życie nowego aktu normatywnego

38 „Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA
Przepisy wprowadzające – zawierają postanowienia co do terminu i trybu wejścia w życie nowo ustanowionego aktu normatywnego. Przepisy ogólne – regulują szeroki zakres praw i obowiązków w określonej gałęzi prawa i dotyczą szerokiego kręgu podmiotów, np. Kodeks Pracy Przepisy szczególne – ustanawiają wyjątki, odrębne uregulowania w stosunku do przepisów szczególnych. Przykładem przepisów szczególnych w stosunku do Kodeksu Pracy jest ustawa o pracownikach samorządowych

39 Wróćmy do budowli z cegieł
„Prawo – dodaj do znajomych” – 1 Lekcja / WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA Wróćmy do budowli z cegieł Pamiętasz jak porównaliśmy system prawny do budowli złożonej z wielu norm prawnych cegieł. Warto jednak dodać, że w wielu krajach używa się bardzo „dziwnych cegieł”. Oto przykłady: W Kalifornii (USA) ludziom bez uprawnień myśliwskich zabronione jest stawianie pułapek na myszy Dziewczęta z Oregonu (USA), które maja poniżej 18 lat, nie mogą pić kawy w miejscach publicznych po godzinie 19:00 W stanie Alabama (USA) zabroniona jest gra w domino w niedzielę W Sacco w Missouri (USA) kobiety nie mogą nosić kapeluszy, które mogłyby przerazić dzieci, osoby wrażliwe i zwierzęta

40