Etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych – wykład nr 3

Prezentacja na temat: "Etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych – wykład nr 3"— Zapis prezentacji:

1 Etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych – wykład nr 3
dr Tomasz Wójtowicz

2 1. Normy prawne – praworządność – etyka
2. Przygotowanie zawodowe, a etyka

3 Plan prezentacji: Normy prawne; Praworządność; Normy prawne, a etyka;
Normy etyczne w pracy policjanta Przygotowania zawodowe, a etyka;

4 Norma prawna Norma prawna - reguła postępowania, ustanowiona przez kompetentny organ państwa np. parlament, rząd, prezydenta, wojewodę, skierowana do abstrakcyjnego adresata, określająca sposób postępowania w przewidzianej tą normą sytuacji.

5 Norma prawna Norma prawna – wypowiedź zawarta w akcie prawotwórczym, wyrażająca polecenie ogólnego zachowania się w konkretnych okolicznościach.

6 Norma prawna – koncepcja trójelementowa
Hipoteza Dyspozycja Sankcja Określa warunki zastosowania normy prawnej oraz jej adresata Określa negatywne następstwa, jakie spotkają adresata jeśli nie będzie respektował dyspozycji Określa właściwy sposób zachowania się adresata w opisanej sytuacji Źródło: M.Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania

7 Norma prawna – koncepcja dwuelementowa
Sankcjonowana Sankcjonująca Składa się z hipotezy i dyspozycji. hipoteza określa fakt naruszenia normy sankcjonowanej, a dyspozycja jest właściwą sankcją przedstawioną jako sposób postępowania. Składa się z hipotezy i dyspozycji. Wyraża nakaz bądź zakaz powinnego zachowania. Źródło: M.Wincenciak, Sankcje w prawie administracyjnym i procedura ich wymierzania

8 Rodzaje norm prawnych – podział ze względu na sposób wysłowienia
Zezwalające Zakazujące Nakazujące Uprawniają do określonego zachowania Nakazują co adresat powinien uczynić aby postępować zgodnie z normą prawną Określają zachowania od których adresat powinien się powstrzymać

9 Rodzaje norm prawnych – podział ze względu na zakres zastosowania
Bezwzględnie obowiązujące Względnie obowiązujące Bezwzględny obowiązek zachowania się zgodnego z treścią normy prawnej Adresat ma możliwość wyboru zachowania innego niż jest określony w normie

10 Rodzaje norm prawnych – podział ze względu na zakres obowiązywania
Ius commune Ius particulare Obowiązujące na terenie całego państwa Obowiązujące na części terytorium państwa

11 Norma prawa, a norma moralna
Prawo Moralność

12 Norma prawa, a norma moralna
Moralność Prawo

13 Norma prawna – podsumowanie
Bezwzględnie obowiązująca Względnie obowiązująca Zakazująca Nakazująca Upoważniająca

14 Norma prawna – podsumowanie Powszechnie dostępna – Dziennik Ustaw
Etyka PRAWO Źródło norm Internalizacja określony wartości Proces legislacyjny Treść norm Powszechnie dostępna – Dziennik Ustaw Odwołanie do osobowego sumienia

15 Norma prawna – podsumowanie Regulują rozległe obszary życia
Etyka PRAWO Legitymizacja norm Autorytet państwa Odwołanie się do wartości Obowiązywalność norm Uchodzą za normy idealne, zobowiązują jedynie w osobistym sumieniu Regulują rozległe obszary życia

16 Norma prawna – podsumowanie
Etyka PRAWO Cel norm Służą dobru wspólnemu, zagwarantowania bezpieczeństwa prawnego Służą pomocą w ukształtowaniu udanego życia w wolności i odpowiedzialności Źródło: E.Wiszowany, Etyka w policji

17 Praworządność Praworządność – jest stanem faktycznym polegającym na tym, że państwo działa za pośrednictwem swoim organów zgodnie z obowiązującym prawem (przestrzega prawa). Oznacz to, że proces sprawowania władzy publicznej w państwie opiera się przede wszystkim na prawie.

18 Praworządność dotyczy działań państwa nie innych podmiotów (osób fizyczny, prawnych itp.); praworządności się nie narusza, narusza się normy prawe. Jeśli państwa to czyni oznacza, że jest niepraworządne; praworządne jest państwo, którego władza publiczna ma określone granice;

19 Praworządność Art. 2 Konstytucji RP, mówiącego, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej

20 Praworządność Art. 76 ust. 1 pkt 1 Członek korpusu służby cywilnej „w szczególności” zobowiązany jest przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa.

21 Art. 4 Urzędnik działa zgodnie z zasadą praworządności

22 Praworządność – koncepcje
Formalna Materialna Źródło: I. Bogucka, T. Pietrzykowski, Etyka w administracji publicznej;

23 Praworządność formalna:
Praworządność formalna – za praworządne uznaje się państwo, w którym prawo pozytywne jest przez nie stanowione. Z tego punktu widzenia treść tego prawa jest obojętna. Przyjmuje się, że przestrzeganie prawa przez państwo jest wartością samoistną ponieważ daje obywatelom poczucie pewności i obliczalności decyzji podejmowanych przez władze publiczne.

24 Praworządność formalna:
generalność; jawność; zrozumiałość; stabilność; niesprzeczność

25 Praworządność materialna:
Praworządność materialna – za praworządne uznaje się państwo, które nie tylko przestrzega prawa ale w którym prawo pozytywne spełnia pewne postulaty aksjologiczne odnoszące się do jego treści i formy. Prawo pozytywne powinno być równe dla wszystkich, deklarować podstawowe wolności i prawa człowieka i obywatela, zawierać gwarancje realizacji tych wolności i praw.

26 Praworządność materialna:
Prawo równe dla wszystkich; prawa człowieka i obywatela; gwarancja praw;

27 Praworządność

28 Czy państwo może przestrzegać prawa i być niepraworządne?
Praworządność Czy państwo może przestrzegać prawa i być niepraworządne?

29 NIEPraworządność

30 NIEPraworządność

31 Praworządność, a etyka urzędnika
obowiązek przestrzegania przez urzędnika prawa we wszelkich działaniach służbowych; podstawy prawne działania urzędnika powinny być jawne; równe traktowanie obywateli; zasada proporcjonalności (minimalizacja ciężarów nakładanych na obywateli);

32 Odmowa wykonania polecenia służbowego
Kiedy można odmówić wykonania polecenia? polecenie niezgodne z zapisami umowy o pracę; polecenie niezgodne z kwalifikacjami pracownika; skutkiem wykonania polecenia jest przestępstwo;

33 Odmowa wykonania polecenia służbowego
Źródło: Ustawa o służbie cywilnej

34 Odmowa wykonania polecenia służbowego
Źródło: Ustawa o policji

35 Normy etyczne i prawne – przykłady

36 Zabójstwo Poszanowanie godności ludzkiej Ochrona prywatności
Normy etyczne Normy prawne Zabójstwo Dochowanie tajemnicy służbowej Poszanowanie godności ludzkiej Przestrzegać Konstytucji Zakaz stosowania tortur i nieludzkiego traktowania Bezstronnie wykonywać polecenia Poszanowanie niezależności i wolności Racjonalnie gospodarować środkami publicznymi Ochrona prywatności

37 Normy etyczne i prawne – przykłady (1)
Nie zabijaj Norma etyczna

38 Normy etyczne i prawne – przykłady Czy wolno policjantom zabijać?

39 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Policjant podejmujący decyzję o użyciu broni palnej lub zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego powinien zachować szczególną rozwagę i stale mieć na uwadze charakter tych środków Zasady etyki zawodowej policjanta

40 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Ewolucja stosunku do kary śmierci (zadawania śmierci): doświadczenia holokaustu; prawa człowieka; Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966) Każda istota ludzka ma przyrodzone prawo do życia…

41 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z prawem, jeśli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły: w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą; w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwiania ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem; w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek lub powstania;

42 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Wykładnia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: absolutna konieczność użycia broni; proporcjonalność użycia broni;

43 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku publicznego Deklaracja o policji Rady Europy

44 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Ustawa o policji

45 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Ustawa o policji

46 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Wnioski: Policjant sięgający po broń nie może zapomnieć o powszechnym prawie każdego do życia; Policjant powinien sięgnąć po broń jeśli inne środki przymusu okazały się nieskuteczne; Nie powinno się używać broni kiedy istnieje wysokie prawdopodobieństwo narażenia osób postronnych;

47 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj

48 Co na to katolicka nauka społeczna?
Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj Co na to katolicka nauka społeczna?

49 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj
Doktryna usprawiedliwionej obrony: Przykazanie „nie zabijaj” obowiązuje bezwyjątkowo także podczas wojny; zdarzają się sytuacje, w których napastnikowi odbiera się życie (zgodne z prawem). Winą za efekt tych działań należy obarczyć napastnika; uprawniona obrona może być nie tylko prawem ale także obowiązkiem – żołnierze; kto broni zagrożonego niesprawiedliwie życia własnego lub cudzego, nie jest winny zabójstwa; Prof. o. Jacek Salij

50 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj

51 Normy etyczne i prawne – Nie zabijaj

52 Normy etyczne i prawne – przykłady (2) Poszanowanie godności ludzkiej
Norma etyczna

53 Normy etyczne i prawne – poszanowanie godności
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swojej godności i swoich praw. Są obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.

54 Normy etyczne i prawne – poszanowanie godności
Policjant we wszystkich swoich działaniach ma obowiązek poszanowania godności ludzkiej, w szczególności wyrażającej się w: respektowaniu każdego człowieka do życia; zakazie inicjowania, stosowania lub tolerowania tortur bądź nieludzkiego lub poniżającego traktowania;

55 Normy etyczne i prawne – przykłady (3) Dochowanie tajemnicy służbowej
Norma prawna

56 Zakaz stosowania tortur i nieludzkiego traktowania
Normy etyczne i prawne – przykłady Zakaz stosowania tortur i nieludzkiego traktowania Norma prawna i etyczna

57 Normy etyczne i prawne – zakaz stosowania tortur
Starożytność i Średniowiecze; Rewolucja Francuska; policje polityczne XIX i XX wieku; Konwencja ONZ o zakazie tortur (1984);

58 Normy etyczne i prawne – zakaz stosowania tortur

59 Normy etyczne i prawne – zakaz stosowania tortur

60 Dziękuje za uwagę