DCS Warstwy aplikacyjne

DCS Warstwy aplikacyjne
Wykład przedstawia systemy sterowania od strony warstw oprogramowania niekoniecznie bezpośrednio związanych ze sterowaniem.

Sterowanie zaawansowane
Warstwa biznesowa Warstwa aplikacyjna Sterowanie zaawansowane Jeden z graficznych sposobów przedstawiania warstw systemu sterowania lub też systemu informatycznego zintegrowanego z systemem sterownia. Istotnym faktem jest że w przypadku producentów energii elektrycznej działanie każdej warstwy związane jest z obserwację i wykorzystaniem bieżących danych procesowych Układy sterowania Warstwa danych

Model warstwowy systemów
Automatyka procesowa (warstwa danych) Warstwa sterowania Układy regulacji podstawowe (Base Control) Układy sterowania zaawansowanego (Advanced Control) Warstwa aplikacyjna Integracja Obliczenia Warstwa biznesowa Aplikacje zarządzania przedsiębiorstwem Sprzedaż (Rynek energii) Współczesne układy DCS zmierzają coraz bardziej w kierunku kompleksowych rozwiązań informatycznych. Większość producentów pokazuje (jak na slajdzie) warstwowy model systemu (piramida) obrazujący możliwości systemu sterowania w połączeniu (lub trend obecny zawierających w sobie) szereg aplikacji nie tylko poświeconych sterowaniu a zmierzających w kierunku zarządzania przedsiębiorstwem włącznie. Rynek rozwiązań zmienia się dynamicznie wobec czego każda z klasyfikacji nie jest precyzyjna a granica pomiędzy podziałami jest nieostra. Tym niemniej – rozpatrując proces przemysłowy i układy pobierania danych jako źródło informacji dla kolejnych modułów funkcjonalnych zwyczajowo wyróżnia się: Warstwę sterowania – to historycznie cel powstania Systemów sterowania – w obecnym okresie jeszcze często dzieloną na układy regulacji podstawowej (automatyka klasyczna) oraz tzw. „zaawansowane sterownie – advanced control” powszechne w ostatnich latach zastosowanie nowoczesnych algorytmów regulacji wykorzystujących modele predykcyjne, fuzzy logic, sieci neuronowe , itp.. 2. Warstwę aplikacyjną – poświęconą już nie bezpośrednio sterowaniu procesem ale wspomagającą działanie Działów Kontroli Eksploatacji, Remontowych, itp. (poprzez funkcje obliczeniowe) a także funkcje integracyjne pozwalające na przekazywanie danych procesowych z systemów DCS do wszystkich osób zainteresowanych oberwacją procesu (w niektórych opracowaniach zwane to jako MIS – Management Information Systems – do systemów zarządczych) 3. Warstwę biznesową – tu wkraczamy w dziedzinę oprogramowania dla zarządzania przedsiębiorstwem (w niektórych opracowaniach zwaną ERP – Enterprice Resource Planning) – dla energetyki dość szczególną gdyż procesy nergetyczne odbiegają od typowych procesów biznesowych. Także specyfika wolnego (zliberalizowanego) handlu energią elektryczną powoduje koniecznosc stosowania oprogramowania nadrzędnego (biznesoweo)

To z kolei, rysunki koncepcyjne METSO o warstwach systemu DCS

Jak systemy DCS komunikują się ze światem zewnętrznym
Komunikacja od dołu „pobieranie danych” Sygnały prądowe (analogowe) 4-20 mA trasami kablowymi do modułów I/O Nowoczesne protokoły (magistrale obiektowe) cyfrowe – Fieldbus, Profibus Inne protokoły (połączenia szeregowe) Komunikacja do góry – „połączenie z systemami informatycznymi – MIS, LAN) – warstwa fizyczna Ethernet Protokoły komunikacyjne danego producenta (API – application protocol interface) Standardowe protokoły informatyczne OLE OPC Biblioteki komunikacyjne Zapytania bazodanowe SQL, ODBC Protokoły specjalizowane (do specjalnych WAN) ICCP (TASE 2) DNP 3 (Harris) XML z wykorzystaniem IPSec Komunikacja pozioma – „połączenie z innymi systemami) Tzw. „hard wired” – sygnał prądowy do modułów i/O innego systemu Połączenia szeregowe (MODBUS, DNP 3) TCP /IP po Ethernecie Aby system DCS (przynajmniej w jego klasycznej postaci) działał w modelu warstwowym z inną funkcjonalnością niż tylko warstwa sterowania potrzebuje szerokich możliwości komunikacyjnych. Rysunke pokazuje schematycznie wymaganą komunikacje (przepływ informacji) z typowego systemu Sterowania Rozproszonego – i tak: Przypominając możliwości pobierania danych procesowych ( z czujników pomiarowych) – sposób typowy to połączenie tras kablowych sygnałów analogowych 9zwykle w standardzie prądowym – zmiana natężenia prądu pomiędzy 4 a 20 mA odpowiada danej wielkości pomiarowej) do modułow I/O danego sytemu przetwarzających sygnał na wielkość cyfrową (liczbę w pamięci komputera) 2. Komunikacja „do góry” do innych systemów (zazwyczaj będzie to MIS – management Information System – czyli mówiąc normalnie LAN – Local Area Networ – biurowa sieć komputerowa obecna w każdym przedsiębiorstwie łącząca komputery stojące na biurkach pracowników – w tym przypadku przesyłamy dane z DCS do Ethernetu (nie zapominając że DCS to też sieć Ethernetowa) ale pomiędzy nimi musi nastąpić pewna separacja a najlepiej zabezpieczenie firewalowe dla bezpieczeństwa i uniemożliwienia dostępu osobom niepożądanym. Z punku widzenia aplikacyjnego (softwarowego) połączenia te będą odbywały się zwykle za pomocą powszechnych standardów informatycznych – OLE, OPC (omówienie dalej) lub poprzez dostęp do danych w DCS za pomocą tzw. API producenta – jest to nic innego jak biblioteki komunikacyjne (procedury) zwykle w języku wysokiego poziomu (np. C, C++) pozwalającego napisać własny program komputerowy który pobiera dane z DCS. Specjalną klasą komunikacji są protokoły specjalizowane wykorzystywane do połączenia z Operatorem Systemu Przesyłowego (w Polsce czytaj PSE i KDM) dla przesyłania danych dyspaczerskich (zarządzania mocą bloków przez Centrum) dla Automatycznej Regulacji Częstotliwości i Mocy w systemie (ARCM) oraz handlu energią ( w Polsce polecenia BPP – Bieżący Punkt Pracy lub SMPP) – sieć informatyczna Operatora Systemu Przesyłowego (np.. PSE) jest klasyfikowana jako WAN (Wide Area Network) sieci obejmujących zasięgiem cały kraj a do transferu danych używane są specjalistyczne rzeczy jak ICCP (TASE 2) (obecnie nowoczesny standard wdrażany także w Polsce), DNP 3 (czasami zwany jako Harris – dość stary protokół ale był używany do niedawna do regulacji bloków w ARCM w Polsce) oraz specjalizowana komunikacja w XML (język www) i bezpiecznych połączeń IPSec (wykorzystujących Internet i VPN) ( w Polsce do organizacji handlu energią)

Protokoły / Komunikacja
OLE Object Linking and Embeding – technika osadzania obiektów z różnych programów w jednym dokumencie (Microsoft) OPC OLE for Process Control – standard programowy (biblioteki komunikacyjne w różnych systemach) dające możliwość wymiany informacji ODBC Open DataBase Connectivity – „otwarte łącze danych” – biblioteka Microsoft dostępowa do baz danych SQL Structured Query Language – standardowy język zapytań do baz danych (praktycznie wszystkich) Specjalizowane dla energetyki (komunikacja z Centrum) „historyczny” UTJ – jednokierunkowy polski protokół przesyłania sygnału z KDM do elektrowni ( bodów) ICCP (Tase 2) – (Telecontrol Application Service Element no 2) – nowoczesny dwukierunkowy protokół (warstwa aplikacji 7 modelu OSI) – dla przesyłania informacji KDM (OSP – Operator Systemu Przesyłowego) – elektrownia i zwrotnie informacji o jego wykonaniu Kilka dodatkowych wyjaśnień do najbardziej typowych protokołów standardowych: OPC – to obecny standard przemysłowy (oceny czy działa dobrze to zupełnie inna sprawa  ; z doświadczeń praktycznych nie zachowuje się perfekcyjnie w przypadku konieczności pobierania dużej ilości danych z dużą częstotliwością – jak widać oparty jest w założeniach na Microsoftowym OLE ODBC i SQL to standardowe języki zapytań do baz danych a z uwagi że systemy sterowania używają komercyjnych baz danych więc zwykle też umożliwiają komunikację poprzez tego typu zapytania Informacje o specjalizowanych protokołach dla energetyki: Problemem szczególnie istotnym jest komunikacja z centrum dyspaczerskim (organizacji produkcji – w Polsce Operator Systemu Przesyłowego (PSE i KDM) Historyczny protokół UTJ (wprowadzany w latach 60-70) poozwolił na sterownie bloków w trybie ARCM Następuje obecnie wymiana (częściowa) na nowoczesny standard (obecny szeroko w Europie i USA) o nazwie ICCP (lub czasami Tase 2)

Warstwa sterowania podstawowego – regulacje
Regulator turbiny (regulacje – pętla zamknięta) Obroty turbiny Ciśnienie wysoko i średnioprężne Ograniczenia ciśnienia (zasilania) w kole turbinowym Regulator turbiny (sterowanie i zabezpieczenia) Zabezpieczenia (wytrzask – obroty) Ciśnienie w kondensatorze, odprowadzenie skroplin i pary z uszczelnień Sekwencje rozruchowe Warstwa sterowania podstawowego w systemach sterowania. Regulator turbiny – w materiałach dodatkowych artykuły i instrukcje producenckie o regulatorach turbinowych. Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna

Układy regulacji podstawowej – cd.
Obciążenie (paliwo (i układy młynowe), powietrze pierwotne, powietrze wtórne do palników) Paliwo (Boiler Fuel) (podajniki, układy młynowe, Burner Management System (BMS) – układ regulacji i sterowania palnikami) Spalanie (Boiler Air) (powietrze wtórne dodatkowe, ciśnienie w kotle, wentylatory powietrza i spalin) Temperatura (Boiler Temperature Control) Zasilanie (Boiler Feedwater Control) Urządzenia dodatkowe Układy obciążenia podstawowego w bloku energetycznym (młyny jeśli paliwem jest węgiel) obciążenie paliwo młyny palniki (BMS) powietrze wentylatory klapy temperatura zasilanie p. kond. woda uzup. p.w.chł. turbina

PROBLEMY Z DŁUGIM CZASEM I NIELINIOWOŚCIĄ

Feedback Control

Feed-forward Control

De-coupling (odsprzeganie)

Ovveride Control

Throughput optimization

Układ „klasyczny” i nowoczesny
Load Demand Computer Zintegrowany układ regulacji obciążenia Balance of Plant Zintegrowany układ regulacji wody Boiler Fuel Zintegrowany układ regulacji paliwa Boiler Air Zintegrowany układ regulacji powietrza obciążenie paliwo młyny palniki (BMS) powietrze wentylatory klapy temperatura zasilanie p. kond. woda uzup. p.w.chł. turbina W nowoczesnym układzie sterownia układy regulacji stają się coraz bardzie zintegrowane i coraz trudniej wyróżnić poszczególne (pojedyncze) pętle regulacji. Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Układ „klasyczny” i nowoczesny

Automatyka zaawansowana
Obiekt Regulator zakłócenia Wyjście (tak jest) Sygnał zwrotny (feedback) Set point (wartość zadana) (tak ma być) uchyb Model (predykcja) – tak obiekt się zachowa Optymalizacja – tak trzeba sterować żeby było dobrze Podstawowe (uproszczone) założenia automatyki zaawansowanej. Jest możliwość wprowadzania regulatorów sterujących obiektem nie na podstawie uchybu (błędu pomiędzy wartością zadaną a sygnałem kontrolowanym) – co jest podstawowym założeniem regulacji nazwijmy ją „klasycznej” opartej na PID ale przewidywania zachowania obiektu na podstawie wewnętrznego modelu. Ten sposób regulacji ma zalety zwłaszcza tam gdzie klasyczne regulatory PID (i podobne) są najmniej dokładne a więc: W procesach nieliniowych (u podstaw regulatorów PID znajduje się linearyzacja obiektu – przekształcenie Laplace’a wobec czego im bardziej nieliniowy proces klasyczna automatyka jest bardziej niedokładna) W procesach z dużymi stałymi czasowymi (od kilku minut) – wówczas istotne jest przewidywanie zachowania obiektu a nie oddziaływanie na sygnał zwrotny z obiektu (który zmienia się wolno i długo) Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna

Regulacja predykcyjna - MPC
horyzont predykcji i regulacji sterowanie horyzont predykcji horyzont regulacji Jeden (z wielu a le chyba najbardziej pasujący do energetyki) regulatorów zaawansowanych – tzw. Model Predictive Control – regulacja predykcyjna z modelem. Regulator działa w czasie dyskretnym (np.. Co kilkanaście sekund wypracowuje sygnał sterujący (np.. Przymknij lub odkręć zawór) – wobec czego nie może być stosowany do procesów bardzo szybkich zresztą nie ma tam potrzeby co wtedy regulator PID (rozbudowany) czuje się bardzo dobrze) Regulator ma dwa horyzonty (wyobraźmy sobie – „obserwacji”) – horyzont regulacji (krótszy (ale np.. Kilku minutowy) na którym może analizować wszystkie scenariusze sterowania (np.. Jak mogę odkręcić zawór przez kilka minut) oraz horyzont predykcji (dłuższy – np.. Kilkanaście minut) na którym predykuje (przewiduje – na podstawie wewnętrznego modelu) zachowanie obiektu – np.. Jaki będzie finalnie przepływ czynnika (wielkości kontrolowanej) Teraz jak pracuje regulator – w danej chwili czasowej (teraz) ma wiedze o historii procesu , regulator rozważa wszystkie możliwości sterowania na horyzoncie regulacji (np.. wszystkie kombinacje ruszania zaworem) i analizuje przewidywane zmiany wielkości kontrolowanej (np. przepływu ) – z tej szerokiej wiedzy poprzez optymalizację wybiera najlepszy scenariusz powodujący optymalne przewidywane zachowanie obiektu (optymalizacja może być wykonana rozważając różne kryteria np. jak daleko będzie nasza wielkość kontrolowana od zakładanej (żądanej) Jeśli już podjął decyzję (ma na to kilkanaście sekund bo działa w czasie dyskretnym i musi wystawić (wysłać) wielkość sterującą (co zrobić z zaworem)) wysyła to (pierwszy krok optymalnego scenariusza) i rozpoczyna całą analizę od początku ( w ostatnich kilkunastu sekundach mogły przyjść jakieś zakłócenia (zaburzenia) które zmieniają perspektywę obserwacji procesu (a co za tym idzie wymagane sterowanie (regulację)) czas było teraz będzie

Warstwa automatyki zaawansowanej - generalnie
Układ zaawansowany Model (Predykcja) Optymalizacja Modyfikacja wartości zadanych żeby było optymalnie Regulatory podstawowe 1 2 3 4 Wartość zadana Jak obecnie zorganizowane są układy automatyki zaawansowanej – zwykle działają równolegle lub w powiązaniu z układami klasycznymi. Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna

Układ optymalizacji automatyki zaawansowanej (optymalizacja spalania)
Load Demand Computer Zintegrowany układ regulacji obciążenia Balance of Plant Zintegrowany układ regulacji wody Boiler Fuel Zintegrowany układ regulacji paliwa Boiler Air Zintegrowany układ regulacji powietrza Typowe rozwiązanie automatyki zaawansowanej dla bloku energetycznego – optymalizacja spalania w kotle pyłowym – tu regulator predykcyjny łączy układy regulacji paliwa i powietrza dostosowując się także do zmiennych warunków pracy tworzonych przez układ regulacji obciążenia. obciążenie paliwo młyny palniki (BMS) powietrze wentylatory klapy temperatura zasilanie p. kond. woda uzup. p.w.chł. turbina

Power Plant Combustion - Boiler Optimization Key Variables
SH steam Furnace temp. Temp and temp diff.. Reheat steam Fuel Concentration CO O2 NOx Air Damper Control Flue gas temperature Sec air

Układ optymalizacji automatyki zaawansowanej (optymalizacja spalania)
Układ paliwo Młyn 1 Młyn 2 Młyn 3 Młyn 4 Ilość paliwa Ilość powietrza W 1 W 2 O2 w kotle Dystrybucja powietrza klapa 1 klapa 2 klapa 3 klapa 4 Układ regulacji powietrza Typowe (obecnie) rozwiązanie optymalizacji spalania w kotle pyłowym – regulator optymalizujący rozkłada wymaganą ilość paliwa (obciążenie) na poszczególne młyny ( w zasadzie nieznacznie zwiększając lub zmniejszając wartość (nazywa się to bias) z układu regulacji obciążenia która jest średnią całkowitej ilości paliwa przez liczbę zespołów młynowych oraz zadaje (zwykle zmniejszając jak tylko można) wartość tlenu w spalinach oraz ustawiając tak położenie klap żeby dystrybucja powietrza w kotle powodowała optymalne spalanie.

Obecne na rynku układy automatyki zaawansowanej
Zaawansowany Komputer Zapotrzebowania Obciążenia Regulator spalania z optymalizacją (sprawność , Nox) Regulatory Temperatury Pary Regulatory Turbiny i Układu Kondensacji Load Demand Computer Zintegrowany układ regulacji obciążenia Balance of Plant Zintegrowany układ regulacji wody Boiler Fuel Zintegrowany układ regulacji paliwa Boiler Air Zintegrowany układ regulacji powietrza obciążenie paliwo młyny palniki (BMS) powietrze wentylatory klapy temperatura zasilanie p. kond. woda uzup. p.w.chł. turbina Obecne na rynku układy automatyki zaawansowanej: Tzw. Advanced Load Demand Computer – nowoczesne układy zapotrzebowania obciążenia – m.in.. Przewidują jaka jest akumulacja energii w kotle i jak najefektywniej (lub najszybciej zależnie od wymagań) można zmienić moc bloku Regulatory spalania (omówione wcześniej) ich celem jest pilnowanie maksymalnie wysokiej sprawności spalania i zmniejszanie emisji Nox Zaawansowane regulatory temperatury pary – specjalizowane układy które nadzorują pracę wtryskiwaczy Regulatory Turbiny i układu kondensacji – układy które umożliwiają osiągnięcie (chwilowe) dodatkowej ilości energii elektrycznej (to ważne jeśli blok wypełnia zadanie regulacji np.. W ARCM lub sprzedaje energię na rynku) We wszystkich tego typu regulatorach wykorzystuje się kombinacje technik MPC, sieci neuronowych czasami logiki rozmytej i przede wszystkim efektywnych algorytmów optymalizacji. Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Obecne na rynku układy automatyki zaawansowanej

Warstwa biznesowa Warstwa aplikacyjna Sterowanie zaawansowane Skok do warstwy nazwijmy ja aplikacyjnej – a dotyczącej obliczeń (monitorowania) parametrów pracy bloków Układy sterowania Warstwa danych

Warstwa aplikacyjna (obliczenia i integracja)
Informacja „wyżej” niż bezpośredni operatorzy procesu Informacje na monitorach sieci LAN / WAN (również zdalny dostęp) Obliczenia Wykorzystywane bezpośrednio przez operatorów (np. straty eksploatacji) Inne działu (remontowy) Warstwa aplikacyjna przede wszystkim kierowana jest nie tylko bezpośrednio do operatorów ale do nadzorujących inżynierów ( i dyrekcji) w elektrowni. Dla wypełnienia tych zadań musza oni: Patrzeć na bieżące dane procesowe Przeliczać wartości dla tworzenia kolejnych wskaźników Dokonywać obliczeń optymalizujących (finalnie chodzi żeby ograniczać koszty) Wobec czego warstwa aplikacyjna ma dwa zadania: Integracyjne – pobieranie danych z „czystego” systemu sterowania i przesyłania ich „wyżej” do biurowych sieci komputerowych (łącząc też dane z różnych systemów (różnych bloków) Obliczeniowe – różnego typu programy przeliczające dla wyznaczania wskaźników i optymalizacji Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna

Rysunek integracyjny typowej sieci
DCS – Systemy Automatyki Zabezpieczenia Typowy rysunek integracyjny. Z uwagi na bezpieczeństwo wymagane jest stosowanie zabezpieczeń w postaci separacji sieci komputerowych, firewali, haseł dostępowych, itp.. Serwer systemu Integracji Terminale użytkowników (LAN)

Integracja Zadania systemu ograniczone: Cechy systemu
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Zadania systemu ograniczone: Wizualizacja Archiwizacja (Plant Historian – Archiwa zakładowe) Raportowanie Przesyłanie alarmów Brak możliwości sterowania i ingerencji w proces Cechy systemu Duża ilość osób korzystających – do Zwykle całodobowy podgląd procesu Dane z całego zakładu (wielu systemów) Często wykorzystywany także jako serwer do obliczeń Zadanie integracji jest typowe we wszystkich elektrowniach. Upraszczając do rozwiązania praktycznego chodzi o to żeby każdy z pracowników na swoim „biurkowym” komputerze miał dostęp do bieżących danych (grafiki synoptyczne), danych historycznych oraz mógł tworzyć dowolne raporty. Systemy takie nie pozwalają na wykonywanie czynności sterujących. Uwaga – takie systemy też czasami nazywane są SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) – w moim przekonaniu jest to pewna pomyłka (aczkolwiek jestem daleki od kłótni o nazewnictwo) – SACDA (patrz wykłady wcześniejsze) powstała jako połączenie szeregu PLC poprzez sieć dla zebrania danych ale także i sterowania (o czym świadczy nawet nazwa Supervisory Control – sterowanie nadrzędne) i w czystej formie jest systemem stosowanym dla rozproszonych sterowników (wobec czego jest coraz bardziej podobna do „klasycznego” DCS) Powstałe w latach 70 oprogramowanie 70 rozdzieliło się na dwa nurty (moja twórcza terminologia): Klasyczna SCADA – oprogramowanie integracyjne sterowników PLC z funkcjami sterującymi (przykłady komercyjne Intouch, Intellution) Oprogramowanie integracyjne – łączenie DCS i innych systemów dla wizualizacji, raportowania i obliczeń w sieciach zakładowych (bez sterowania) (przykłady komercyjne PI, ESS)

Przykład grafiki synoptycznej która pokazuje się na dowolnym komputerze w elektrowni (tu akurat wodnej)

Systemy dla Koncernów integracja i tzw„Portale Energetyczne”
KREUS SOWE/WIRE Optima Controlling IFS DGC 2000 Sinaut Spectrum CZ PKE HURTOWNIA DANYCH Data Warehouse INTEGRACJA DANYCH Komunikacja z systemami źródła danych Ujednolicenie formularzy danych Wstępne przetwarzanie danych Standaryzacja procedur obliczeniowych Jaworzno III Jaworzno II Łaziska Siersza Katowice Bielsko Halemba CZ PKE Przykłąd rozwiniętych systemów dla koncernów energetycznych – integracja danych z elektrowni w koncernowym centrum produkcyjnym oraz wprowadzenie hurtowni danych gdzie składowane są wszystkie informacje produkcyjne (z systemów sterowania oraz innych systemów informatycznych). Hurtownia danych jest magicznym słowem „kluczem” oznaczającym w projektach informatycznych że cos ma kosztować co najmniej kilka razy więcej niż zakładano  Praktycznie jest to rozwinięta baza danych(oparta na specjalnym oprogramowanie nieco bardziej zaawansowanym niż typowa baza danych) przystosowana do potrzeb danego przedsiębiorstwa (specjalnie dla niego projektowana) pozwalająca na składowanie wielkiej ilości danych, ciągłego ich uzupełniania oraz dokonywania wszechstronnych analiz zawartych tam danych.

Internet jako obecny trend w integracji
Procesy prezentowane w stronach webowych (język html) Dostęp z dowolnego komputera połączonego do Internetu Połączenia bezpieczne (VPN) Obecnie coraz bardziej popularne jest także wykorzystanie internetu do integracji danych. W tym wypadku dostajemy możliwość oglądania grafik synoptycznych na dowolnej przeglądarce. Zwykle (przynajmniej dobrze byłoby) żeby w zaawansowanych rozwiązaniach stosować bezpieczne połączenia typu VPN.

Funkcjonalność systemów integracji danych
Baza danych (wiele DCS) Wizualizacja (z różnych bloków) Archiwizacja ( krótko i długoterminowa) Trendy Raporty Alarmowanie Obliczenia

Producenci (integracja; energetyka)
PI Oils System – PI Intellution (Foxboro) Intouch Wonderware ……. ASIX (Astor) Wizkon ESS II (TT) TelSter WASCO …..

Obliczenia eksploatacyjne ( sprawność procesu)
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Typowe obliczenia Obliczenia eksploatacyjne ( sprawność procesu) Bezpieczeństwo i diagnostyka Ochrona środowiska Typowe obliczenia wymagane w nowoczesnej elektrowni.

Typowe obliczenia - eksploatacja
Obliczenia eksploatacyjne ( sprawność procesu) - TKE Analiza eksploatacji – normalna praca sprawność bloku (jednostkowe zużycie ciepła) sprawność kotła i turbiny urządzenia blokowe – wymienniki, pompy, itp. Straty kontrolowane (mierzalne) – metodyka TKE (Techniczno-Ekonomiczna Kontrola Eksploatacji) Rozruch Straty rozruchowe Popularna metodyka analizy eksploatacji (od strony sprawności procesu) – tzw. metoda TKE – Techniczno Ekonomiczna Kontrola Eksploatacji Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna

TKE – Techniczno Ekonomiczna Kontrola Eksploatacji
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna TKE – Techniczno Ekonomiczna Kontrola Eksploatacji Podstawowa kontrola eksploatacji bloku energetycznego Pomiary on-line (na bieżąco) głównych parametrów eksploatacyjnych Jednostkowe zużycie ciepła bloku = sprawność procesu = zużycie paliwa Sprawność kotła Sprawność turbozespołu Kontrola operatorów – tzw. straty (odchyłki) mierzalne – różnica między nominalnym jednostkowym zużyciem ciepła (kosztem paliwa) a aktualnym obserwując odchylenia głównych parametrów procesu (ciśnienie , temperatura) Zakres podstawowej kontroli sprawnościowej pracy bloku energetycznego (obecnie działające on-line w systemach DCS). Metodyka TKE zakłada pokazywanie tzw. strat mierzalnych (kontrolowanych) – pokazujących operatorom gdzie istnieją straty.

Wykład

Systemy integracji danych
Pobierają dane z DCS Składują w lokalnych bazach danych lub hurtowniach Zapewniają dostęp do danych przez inżynierów i personel elektrowni Wizualizacja Raporty Trendy Obecnie jako portale korporacyjne Oprogramowanie PI OSI Soft ESS (TT) Intouch, Wonderware (bardziej SCADA – wizualizacja i sterowanie)

Systemy dla Koncernów integracja i tzw„Portale Energetyczne”
KREUS SOWE/WIRE Optima Controlling IFS DGC 2000 Sinaut Spectrum CZ PKE HURTOWNIA DANYCH Data Warehouse INTEGRACJA DANYCH Komunikacja z systemami źródła danych Ujednolicenie formularzy danych Wstępne przetwarzanie danych Standaryzacja procedur obliczeniowych Jaworzno III Jaworzno II Łaziska Siersza Katowice Bielsko Halemba CZ PKE Przykłąd rozwiniętych systemów dla koncernów energetycznych – integracja danych z elektrowni w koncernowym centrum produkcyjnym oraz wprowadzenie hurtowni danych gdzie składowane są wszystkie informacje produkcyjne (z systemów sterowania oraz innych systemów informatycznych). Hurtownia danych jest magicznym słowem „kluczem” oznaczającym w projektach informatycznych że cos ma kosztować co najmniej kilka razy więcej niż zakładano  Praktycznie jest to rozwinięta baza danych(oparta na specjalnym oprogramowanie nieco bardziej zaawansowanym niż typowa baza danych) przystosowana do potrzeb danego przedsiębiorstwa (specjalnie dla niego projektowana) pozwalająca na składowanie wielkiej ilości danych, ciągłego ich uzupełniania oraz dokonywania wszechstronnych analiz zawartych tam danych.

Systemy Obliczeniowe Obliczenia eksploatacyjne Metoda TKE
Sprawność kotła i turbiny

Obliczenia Eksploatacyjne I
Przykład grafiki z obliczeniami sprawności w elektrociepłowni. Parametrem podstawowym na który zwracają uwagę działy kontroli eksploatacji jest jednostkowe zużycie paliwa na produkcje energii elektrycznej [zwykle kJ/kWh] (i także ciepła w przypadku elektrociepłowni) – dla otrzymania sprawności wytwarzania podziel 3600 przez jednostkowe zużycie ciepła [kJ/kWh]

Obliczenia turbozespołu z monitorowaniem sprawności wewnętrznych

Monitorowanie pracy kotła z obliczeniami strat metodą pośrednią.

TKE – jak policzyć zużycie paliwa i koszty na bieżąco ?
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna TKE – jak policzyć zużycie paliwa i koszty na bieżąco ? Pomiar ilości paliwa Niedokładny w kotłach węglowych (pomiar obrotów podajników, ostatnio wprowadzane wagi węglowe) W praktyce określany metodą pośrednią – wyliczenie sprawności wytwarzania i „do tyłu” zużytego węgla Droga do obliczenia sprawności (jednostkowego zużycia paliwa i problemy) Jednostkowe zużycie ciepła bloku = f( hk * hr * ht * hg) Sprawność kotła – metoda pośrednia (strat) hk = 100 – S Strata wylotowa (kominowa) dominująca (5-10 %) – krytyczna rola pomiaru tlenu Problem pomiarów analitycznych węgla – skład, wartość opałowa oraz części palnych w odpadach (żużel, lotny popiół) Sprawność turbozespołu Bilans turbozespołu (na podstawie aktualnych pomiarów) – krytyczna rola pomiaru przepływu pary Tzw. „krzywe korekcyjne” – korygowanie parametrów na podstawie danych producenta (czasami dane sprzed 20 lat) Praktyczne problemy jakie występują w obliczeniach sprawnościowych: W kotłach pyłowych nie jest możliwy dokładny pomiar paliwa doprowadzanego do kotła – wobec czego jeden z podstawowych pomiarów (bardzo ważny do obliczeń finalnego wskaźnik) jest wyznaczany niejako „do tyły” poprzez sprawność kotła metoda pośrednią i sprawność turbozespołu Pomiar analityczny węgla (wartość opałowa) nie jest dokonywany na bieżąco (jest to analiza chemiczna) wobec czego w danej chwili nie wiemy dokładnie jakiej kaloryczności węgiel spalamy Przy pomiarach sprawności kotła kluczowa jest strata wylotowa (tu rola pomiaru zawartości tlenu w spalinach – jeśli on działa niepoprawnie to całe obliczenia niewiarygodne) oraz straty związanej z niespalonym paliwem (zawartością części palnych w popiele – wyznaczanie na drodze analitycznej a więc z opóźnieniem nie na bieżąco) W pomiarach turbozespołu kluczową rolę odgrywa pomiar przepływu pary świeżej i wtórnej – małe niedokładności mogą spowodować finalnie duże błędy obliczeniowe Przy obliczeniach strat kontrolowanych zwykle korzysta się z tzw. krzywych korekcyjnych (dostosowanie parametrów do parametrów znamionowych) które nie zawsze są aktualne i odpowiadają stanowi turbozespołu po wielokrotnych remontach i modernizacji

Starty kontrolowane (mierzalne) – pierwsza kolumna to wielkości znamionowe procesu, druga to aktualne wielkości procesowe – ich różnicę można przeliczyć na odchylenie jednostkowego zużycia ciepła od wartości znamionowej (a więc zmianę sprawności) co (kolejne przeliczenie przez cenę paliwa) pokazuje operatorom straty lub zyski wyrażone bezpośrednio w PLN.

TKE – kontrola operatorów straty (odchyłki) ?
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna TKE – kontrola operatorów straty (odchyłki) ? Kontrola operatorów Utrzymywanie wielkości nominalnych (optymalnych) W wysoko zautomatyzowanych blokach energetycznych powinno to odbywać się automatycznie (ideał) (na razie faza przejściowa). Programy optymalizacyjne wyręczają operatora w automatycznym działaniu w kierunku jak najwyższej osiąganej sprawności Jeśli blok jest dobrze zautomatyzowany to niedotrzymanie parametrów wynika z przyczyn konstrukcyjnych W praktyce wciąż duże różnice między „dobrze” a „źle” prowadzony blok Monitorowanie odchyłek, podgląd procesu (w całej elektrowni), zliczanie wyłączeń – naturalnie poprawia eksploatację 0.5 – 1 % Odchyłki mierzalne problemy Wielkości nominalne Czasami niedotrzymanie spowodowane parametrami konstrukcyjnymi W zależności od rodzaju paliwa różne warunki spalania Niektóre parametry zależne od war. pogodowych (ciśnienie kondensator) Krzywe korekcyjne – stare dane dla zmodernizowanych elektrowni Metodyka obliczeń sprawnościowych (on-line) w systemach sterowania na początku miała za zadanie przede wszystkim dyscyplinowanie operatorów do starannego prowadzenia procesu (eksploatacji). Obecnie istnieje możliwość tak wysokiej automatyzacji pracy bloku (np. przez ciągła optymalizację i utrzymywanie automatycznej regulacji wszystkich parametrów) że w zasadzie najlepsza eksploatacja bloku energetycznego powinna odbywać się automatycznie (to oczywiście stan idealny do którego można dążyć). W zasadzie obecnie na wysokozautomatyzowanych blokach nie powinno być problemów z niedotrzymaniem podstawowych parametrów pracy 9ciśnienie, temperatura, tlen, temperatura spalin) bo odbywa się to w pełni automatycznie, mogą występować niedotrzymania wynikające ze zmian konstrukcyjnych bloku (np.. Przebudowa kotła czy zmiana parametrów paliwa) a więc przyczyn niezależnych od operatora. W praktyce jednak mało jest bloków „idealnych” i pewnego rodzaju „nadzór” nad operatorem jest korzystny i z doświadczeń praktycznych powoduje polepszenie sprawności pracy bloku.

Oprogramowanie aplikacyjne (optymalizacja)
Optymalizacja spalania w kotle Układy automatyki zaawansowanej (MPC) Obniżenie NOx, podwyższenie sprawności poprzez optymalną dystrybucję powietrza w kotle Optymalizacja (poprawa) regulacji temperatury pary Nowoczesne struktury regulacji Lepsza jakość regulacji, zmniejszenie przeregulowań podczas zakłóceń (np. przełączanie zespołów młynowych) Optymalizacja układów zdmuchiwaczy sadzy (sootblowers) Włączanie zdmuchiwaczy wg optymalnego programu Optymalny rozdział obciążeń na bloki energetyczne (zespoły kolektorowe, elektrownia) (Economic Dispatch) Optymalizacja statyczna Ograniczenia w warunkach polskich z uwagi na zasady rynku energii i sterowania z OSP

Cyclone Boiler Optimizer
Economic Optimizer Fleet Optimizer Combustion Optimizer Cyclone Boiler Optimizer Steam Temperature Optimizer Sootblower Optimizer Fluidized Bed Optimizer SCR and FGD Optimizer Precipitator Optimizer My preference for order Unit Response Optimizer Global Performance Advisor Enterprise Data Server

Oprogramowanie aplikacyjne
Monitorowanie naprężeń termicznych (Thermal Stress) Wielkości maksymalne podczas rozruchów i odstawień Zmniejszenie żywotności elementów w czasie eksploatacji Obliczenia bilansowe instalacji Pakiety symulacji pracy w warunkach statycznych (what if) GE Enter Emerson – Economic Optimizer Systemy Diagnostyczne Diagnostyka pomiarów (detekcja wadliwych pomiarów (Walidacja) i generowanie wielkości zastępczych Diagnostyka możliwych uszkodzeń urządzeń (AMODIS – ALSTOM)

Warstwa biznesowa

Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Warstwa biznesowa Oprogramowanie wspomagające pracę przedsiębiorstwa (różne nazwy , różne systemy) W zależności od typu przedsiębiorstwa mix systemów z naciskiem na różne elementy pracy Nadrzędną warstwą oprogramowania związanego z systemami sterowania jest warstwa biznesowa dotycząca zarządzania przedsiębiorstwem. W tej dziedzinie istnieje ogromne pomieszanie pojęć a definicje i nazwy zmieniają się bardzo szybki przy czym żaden z istniejących zestawów nie jest precyzyjny.

Zarządzanie operacyjne strategiczne Logistyka Planowanie produkcji Produkcja Sprzedaż Marketing Finanse HR

MRP II (Manufacturing Resource Planning)
Zarządzanie operacyjne strategiczne ERP (Enterprice Resource Planning) (Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa) ERP II ( technologie web i mobilne) MRP II (Manufacturing Resource Planning) SCM (Supply Chain Management); SRM (Supplier Management System) CAD/CAM (Computer Aided Design/Manufacturing); FMS (Flexible Manufacturing Systems) PLM (Product Lifecycle Management) Logistyka Planowanie produkcji Produkcja Marketing SOP (Sales Oparation Planning) CRM (Customer Relation Management) „front office” Sprzedaż HR Systemy Zarządzania Personelem Systemy Finansowo - księgowe Finanse

Typowy ERP ERP – Eneterprice Resource Planning
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Typowy ERP ERP – Eneterprice Resource Planning Finansowo – Księgowe (Rachunkowość) Personalne (HR) Logistyka (Zaopatrzenie) Sprzedaż Marketing Dystrybucja Bardzo różnie rozumiane przez różne firmy Różny zakres Różne oczekiwania Duży stopień komplikacji wdrożenia Proponuję spojrzeć dla zainteresowanych tez na oraz zobaczyć w Internecie zasoby poświecone ERP – Enterprise Resource Planning – oprogramowaniu nadrzędnemu do zarządzania przedsiębiorstwem. Zwykle zawiera on (i tak jest też rozumiane) pozycje zawarte na slajdzie i to jest podstawowa funkcjonalność tego typu oprogramowania. Problemem jest specyfika niektórych przemysłów (a energetyki zwłaszcza) powodująca że niektóre ze standaryzowanych rozwiązań ERP nie do końca dają się przystosować do tego przemysłu (a zwłaszcza wymagań wytwórców – elektrowni)

To zestaw oprogramowania oferowany przez jednego z dostawców – firmę IFS. Jak widać to szeroki zestaw modułowych pakietów. Poprzez czerwone prostokąty zaznaczone zestawy oprogramowania wdrażane w energetyce i tak: Instalacja rynkowych ERP zwykle zaczyna się od procesów finansowo-księgowych i controlingowych (kontrola zamówień i wydawania pieniędzy) (to są podstawowe moduły ERP-ów i z tego oprogramowanie się wywodzi) wraz z modułami zarządzania ludźmi (Human Resources – płace, zatrudnienie) Gospodarka magazynowa i remontowa to kolejny obszar bardzo istotny – w energetyce niesłychanie zależny od bieżących danych procesowych ( z systemu sterowania) niestety na obecnym etapie większość systemów ERP-owych w praktyce jest słabo zintegrowana z on-line danymi procesowymi

Typowy ERP producenci IFS (www.ifs.com.pl)
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna Typowy ERP producenci IFS ( SAP (R/3, MySAP) ( Producenci i ich strony internetowe z opisami produktowymi

mySAP 2005 mySAP Busines Suite mySAP ERP
mySAP Financials mySAP Human Capital Management mySAP Customer Relations Management mySAP Supply Chain Managemnet mySAP Supply Relationship Management mySAP Product Lifecycle Management

mySAP 2005 mySAP Busines Suite mySAP ERP
Wartością dodaną pierwszej generacji rozwiązań ERP była integracja i przetwarzanie danych w czasie rzeczywistym. Druga generacja pozwoliła ustandaryzować procesy, poprzez wykorzystanie środowiska klient-serwer. Kolejna, oparta o mySAP ERP przynosi korzyści poprzez obniżenie kosztów eksploatacji, rozszerzenie możliwości pracy w środowisku heterogenicznym, oraz włączenie w procesy ERP każdego pracownika firmy mySAP ERP Financials (mySAP Financials) Rozliczenia finansowo-księgowe Alokacja kosztów na dowolny dział / produkt /osobę mySAP ERP Human Capital Management Management (mySAP HR) Płace (payroll) Urlopy i inne sprawy kadrowe Rekrutacja pracowników Ocena pracowników

mySAP 2005 mySAP Busines Suite mySAP Customer Relations Management
mySAP CRM dostarcza unikalny zestaw aplikacji, które wspierają firmę w efektywnych działaniach zorientowanych na jej klientów. Zasadniczym celem jest długofalowe utrzymanie kontaktów z klientami Aplikacje operacyjnego CRM wspierają transakcyjne, zorientowane na klienta działania w ramach sprzedaży, serwisu i marketingu. Pozwalają na bezproblemową integrację w czasie rzeczywistym działań front-office i back-office wraz z synchronizacją oddziaływania na klienta poprzez wszystkie kanały komunikacji. mySAP Supply Chain Managemnet Jak reagować na zmiany popytu bez utrzymywania nadmiernego zapasu? Jak współpracować z dostawcami, gdy nasze plany mogą zmieniać się szybko? Jak utrzymać dotychczasowy poziom obsługi klientów przy mniejszych zapasach, zaangażowanym kapitale i środkach trwałych? Jak sprawnie wprowadzać nowe produkty na rynek i odpowiadać na rosnący na nie popyt?

mySAP 2005 mySAP Supply Relationship Management
mySAP SRM obejmuje pełen cykl dostaw - począwszy od strategicznego ustalania źródła dostaw po operacyjne zaopatrzenie oraz włączenie do współpracy dostawców - zapewniając zalety wynikające z wykorzystania skonsolidowanej zawartości oraz danych podstawowych. Dzięki mySAP SRM możliwa jest współpraca z każdym z dostawców - obejmująca wszystkie nabywane towary i usługi. Zagwarantowana jest również stała optymalizacja wyboru dostawców, a także skrócenie czasu trwania cyklów dostaw. Korzyści przynosi także koncentracja ustalania źródeł dostaw oraz strategii zaopatrzenia.

mySAP 2005 mySAP Product Lifecycle Management
mySAP PLM integruje wszystkich uczestników procesu rozwoju produktu: projektantów, dostawców, producentów i klientów. Projektowanie nie jest już linearnym łańcuchem wartości, lecz wielopłaszczyznową, kooperacyjną społecznością skoncentrowaną na realizacji wspólnego celu. Rozwiązanie to jest idealne dla każdej firmy wymagającej aktywnego zarządzania jakością w celu zwiększenia efektywności urządzeń i optymalizacji pracy całego zakładu. Jest ono również niezbędne w każdej branży, w której koszty związane z gospodarką remontową oraz niezawodność sprzętu bezpośrednio wpływają na rentowność. Nie dziwi więc fakt, że ponad 2800 doskonale prosperujących na całym świecie firm wybrało mySAP PLM

PLM Product Lifecycle Management
Zintegrowane projektowanie i nadzorowanie projektu Nadzór nad produktem Praca grupowa z wielodostępem Katia (Dessaut / IBM) PTC (ProEngineer – Windchill)

Podział wg metodologii IFS
Finanse (FK) Sprzedaż i Serwis (FK, SRM) eBusiness Projektowanie (PLM) Produkcja (MRP) Dystrybucja (SRM) Remonty Zasoby Ludzkie (HR) S C M C R M

MRP II (Manufacturing Resource Planning)
Zarządzanie operacyjne strategiczne ERP (Enterprice Resource Planning) (Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa) ERP II ( technologie web i mobilne) MRP II (Manufacturing Resource Planning) SCM (Supply Chain Management); SRM (Supplier Management System) CAD/CAM (Computer Aided Design/Manufacturing); FMS (Flexible Manufacturing Systems) Logistyka Planowanie produkcji Produkcja SOP (Sales Oparation Planning) CRM (Customer Relation Management) „front office” eBussiness (platformy internetowe) Marketing Sprzedaż HR Systemy Zarządzania Personelem Systemy Finansowo - księgowe Finanse

Obliczenia sprawność emisja Zakupy paliwa System Remontowy
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna sprzedaż remonty zakupy Sprzedaż energii Praca w systemie (KDM) Rynek Energii Obliczenia sprawność emisja Zakupy paliwa System Remontowy Obliczenia czasy pracy przekroczenia Specyfika konieczności dostosowania rozwiązań biznesowych (ERP) dla potrzeb energetyki (wytwarzanie) i koniecznośc integracji tego typu oprogramowania z danymi procesowymi ( a więc systemem sterowania) Przy organizacji sprzedaży mamy wielotorowy proces wypełniania kontraktów (produkcji i jej rozliczania) grania na giełdzie i innych rynkach handlu energią elektryczną (z rozwiniętych systemach nawet godzinowymi) gdzie należy rozważać także sprawność wytwarzania i emisję zanieczyszczeń – a efekt sprzedaży zależy od szeregu parametrów technicznych kontrolowanych przez system sterowania np..: Całkowita ilość sprzedanej energii elektrycznej Tzw. usługi systemowe – świadczenie usług w trybie ARCM dla operatora systemowego Sprzedaż energii na rynku (odpowiednie porcje w odpowiednim czasie) Analogicznie przy analizie procesów remontowych lub zakupów (paliwo) niezbędne sa bieżące dane produkcyjne bądź też wskaźniki urządzeń „czysty” DCS i proces energetyczny

Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna ERP w energetyce Poza bazowymi modułami (Rachunkowość, HR) duża specyfika działania Specyficzna sprzedaż (rozliczenia specjalizowane z koniecznością tworzenia systemów handlowych) Inny rodzaj klientów Bardzo specyficzne rozliczenia (energia, jakość pracy (dotrzymanie warunków), płatności systemowe) Specyficzni dostawcy (głownie paliwo – długi horyzont kontraktów) Duża rola danych procesowych – integracja z DCS – Collaborative Control (Management) Systems Systemy remontowe Handel energią Handel emisjami Zakupy paliwa Podsumowanie warstwy biznesowej w energetyce: Działalność branży jest specyficzna io żeby w pełni wykorzystać nowoczesny ERP należy go przystosowywać oraz łączyć z danymi procesowymi Z jednej strony rozbudowuje się oprogramowanie biznesowe , z drugiej same systemy sterowania powoli integrując się ze sobą – ostatnio wprowadzanym na rynek pojęciem jest CCS (zamiast DCS) Collaborative Control System – obejmujący wszystkie warstwy przedstawione w wykładzie w tym także ERP – czyli faktyczne rozumienie zarządzania przedsiębiorstwem przez jedne globalny system sterowania

ERP w polskiej energetyce
Warstwa danych Warstwa biznesowa Układy sterowania Sterowanie zaawansowane Warstwa aplikacyjna ERP w polskiej energetyce ERP w PL IFS – PKE, Kozienice Systemy FK Systemy Remontowe (ale bez powiązania z DCS) SAP – PAK, Rybnik J.w. Koniecznośc przygotowania „wsadu” danych sprzedażowych i kosztowych przetworzonych wstepnie z innych systemów Podsumowanie warstwy biznesowej w energetyce: Działalność branży jest specyficzna io żeby w pełni wykorzystać nowoczesny ERP należy go przystosowywać oraz łączyć z danymi procesowymi Z jednej strony rozbudowuje się oprogramowanie biznesowe , z drugiej same systemy sterowania powoli integrując się ze sobą – ostatnio wprowadzanym na rynek pojęciem jest CCS (zamiast DCS) Collaborative Control System – obejmujący wszystkie warstwy przedstawione w wykładzie w tym także ERP – czyli faktyczne rozumienie zarządzania przedsiębiorstwem przez jedne globalny system sterowania

DCS Warstwy aplikacyjne

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "DCS Warstwy aplikacyjne"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres

Wejść

Zaloguj się poprzez sieć społeczną:

DCS Warstwy aplikacyjne

Podobne prezentacje

Prezentacja na temat: "DCS Warstwy aplikacyjne"— Zapis prezentacji:

Podobne prezentacje

О projekcie

Zwrotny adres