Scenariusz lekcji języka polskiego dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych o Władysławie Sebyle Autor: Mirosława Maria Dąbrowska.

Prezentacja na temat: "Scenariusz lekcji języka polskiego dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych o Władysławie Sebyle Autor: Mirosława Maria Dąbrowska."— Zapis prezentacji:

1 Scenariusz lekcji języka polskiego dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych
o Władysławie Sebyle Autor: Mirosława Maria Dąbrowska

2 Część I lekcji: na czacie z ZAPOMNIANYM
„Autoportret”

3 OGŁOSZENIE   Obywatele! Szczurów na świecie za wiele. W biały dzień wyłażą ze śmietników I ośmielają się swój pisk Podnosić do godności człowieczego krzyku. Zamknąć im pysk! Wczoraj na teatralnym placu zarznęły koguta. (Taka ich buta.) Wszędzie szczury. Ubrały się w mundury, Sutanny i fraki, A i w purpurze chodzi jaki taki. Gryzą i niszczą wszystko, co im pod pysk wpadnie. Na nic pułapki, zapadnie. Żrą trawę na łąkach jak woły, Kupy trocin zostawiają z lasów: Niezadługo glob ziemski będzie taki goły Jak zadki dwuletnich bobasów. Najwyższe góry, sięgające nieba, Gryzą jak bochny chleba. Kurzem żelaznej rudy opylone pyski Nurzają w nafty wytryski. A niech je ogarnie pragnienie, Żegnajcie, źródła, potoki, strumienie! OGŁOSZENIE

4 Wszystko wychłepcą po troszku: Wypiją ocean gorzki I morza zielone od burzy, Potem i błoto z kałuży. A kiedy suche będą morza, rzeki i potoki, Wpiją drobne siekacze w obłoki, Zanurzą zęby w zachodzące zorze I z pysków wąsatych W wyschły ocean i morze Zakapią krwi słonecznej purpurowe kwiaty. ……………………………… Ja jestem szczurołapem, gram słodko na flecie, Chodzę, lunatyk nieba, po ogromnym świecie , Szczury tropię I topię. Gram kołysanki srebrne na siedmiu świetlistych tonach, A szczury tańczą sennie na długich, złuszczonych ogonach Wsłuchane w pluski fujarki, Toczą piskliwe pogwarki, Idą za mną – w takt fletu zwolna się kolebią – I toną po jednemu, powoli – W czarnej, rodzajnej, roli. W moim złocistym niebie.

5 Ogłoszenie Fresk inspirujący poetę przeciwstawiającemu się złu.
Sąd Ostateczny w katedrze w Orvieto Liryka roli – Szczurołap – poeta pragnie uchronić świat od zła, niszczy je. Korowód tańczących szczurów przypomina danse macabre.

6 Władysław Sebyła kto to ? jaki jest?
metafizyczny, heroiczny, hamletyczny, humorystyczny? To jeden „z wielu” reprezentant polskiego losu. Spóźniony „człowiek renesansu”, tragiczny, zapomniany, przemilczany…? Klasyczny patriota, romantyk, ofiara Katynia. Zostały po nim obrazy (w tym autoportrety) i wiersze. Ja jestem szczurołapem, gram słodko na flecie, Chodzę, lunatyk nieba, po ogromnym świecie. Szczury tropię i topię.

7 dzisiejsza i ZAPOMNIANY
Spotkanie na czacie internetowym przybliży oraz pomoże Wam zrozumieć osobowość Jego i innych „takich jak On” – dotkniętych przez historię i zło . Rozmawiają: dzisiejsza i ZAPOMNIANY

8 dzisiejsza: Słyszę Cię, ale niewyraźnie. Opowiedz coś o sobie.
ZAPOMNIANY: Bądź pozdrowiony Nowo narodzony Powołany z głębiny z dna morskiego wyrosły… („Trójśpiew prosty”) Narodziny – Kłobuck koło Częstochowy. Ojciec nauczycie i kierownik szkoły. Mam trzy lata, gdy umiera mama. Nowa codzienność to Zagłębie Dąbrowskie. Ojciec, brat i macocha. Chyba nigdy jej nie polubię… To, co czułem, trudno ująć w słowa: Przyjaźń Cię nie nakarmi Kobieta nie obdarzy Cię spokojem I ty dla nich swej studni do dna nie wyczerpiesz. Coraz głębiej więźniesz w gwiezdne roje I jak pies wyjesz pyskiem uwieszony Na księżycowym sierpie. Zaczynam pisać wiersze.

9 dzisiejsza: Ile miałeś lat?
ZAPOMNIANY: Osiem. Jestem już uczniem. Szkoła podstawowa w Będzinie. Nauka w Szkole Realnej w Sosnowcu i Ośmioklasowe Gimnazjum Męskie w Sosnowcu. Wciąż piszę. Też maluję, gram na fortepianie i skrzypcach. Trochę komponuję. Mój tajemniczy świat, istnieje tylko w wyobraźni. Pozwala na stworzenie zupełnie innego człowieka: Bądź pozdrowiony Nowonarodzony Stworzycielu siebie samego. dzisiejsza: Nie obchodziła Cię rzeczywistość? To, co za oknem, historia? Przecież to były czasy…! Wybuchło powstanie śląskie… ZAPOMNIANY: Brałem w nim udział. Żeby zaciągnąć się do oddziału, fałszuję datę urodzenia. Postarzam się o dwa lata. Zakończenie walk i mój powrót do gimnazjum. W 1921 roku jestem już absolwentem.

10 Marek Jeliński – portret W. Sebyły

11 ZAPOMNIANY: Niezupełnie. Dla ojca podejmuję studia na
Musisz służbę odsłużyć, Musisz siebie powtórzyć, Świat stworzyć, świat porzucić. („Trójśpiew prosty”) dzisiejsza: Chcesz powiedzieć, że historia pokomplikowała Ci przyszłość ? ZAPOMNIANY: Niezupełnie. Dla ojca podejmuję studia na Politechnice Warszawskiej. Po roku przenoszę się na studia polonistyczne na Wydziale Filologii Uniwersytetu Warszawskiego. Uczęszczam też na wykłady z historii malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych Już nie rośniesz Już świat masz w sercu Zatoniesz, zatoniesz, zatoniesz… A póki.. a zanim… Bądź pozdrowiony! Służbę wojskową odbywam w 1929 roku. Powrót do Warszawy. Znów angażuję się w życie literackie.

12

13 ZAPOMNIANY: Od 1927 jestem członkiem grupy
literackiej „Kwadryga”. W latach 1929–1931 redaguję i wydaję pismo „Kwadryga”. Od roku współpracuję z tygodnika „Zet”. W1927 roku debiut - cykl wierszy pt. Modlitwa. dzisiejsza: Można powiedzieć, że: Rosną w Tobie otchłanie, Wzbiera głód nieuchronnym przypływem, fala za falą rozbija o brzeg grzbiety szumiące i siwe. („Trójśpiew prosty”) ZAPOMNIANY: Odczuwam głód życia i biorę je garściami. 9 września 1928 roku w Kościele Mariackim w Krakowie ślub z Sabiną Marią Krawczyńską. Rok później rodzi się mój jedyny syn.

14 ZAPOMNIANY: Czułem, że:
dzisiejsza: W styczniu 1931 roku wiele znanych osobistości podpisuje protest przeciw procesowi brzeskiemu. W 1935 zaczynasz pracę w Polskim Radio. ZAPOMNIANY: Czułem, że: I woła mnie ich byt i los, I martwym szumem w uszach gra mi, A znam ten śpiew, a znam ten głos – To śpiewa krew oceanami. („Ojcze nasz”) dzisiejsza: Masz talent do komplikowania sobie życia. Jak naprawdę wyglądał konflikt podczas Twojej pracy w rozgłośni radiowej? ZAPOMNIANY: Prowadzę kwadrans literacki. W lipcu 1937 roku omawiam na antenie radiowej tomik wierszy Na cmentarzu biły dzwony. Śpiewy demoniczne Stanisława Szwajcera. Tak. Nazwałem jego utwory grafomańskimi. Szwajcer - aplikant sądowy pozywa mnie do sądu. Tam uznają moją winę. 

15 Członkowie „Kwadrygi” u Fukiera, 1930.

16 W głębiny, na dno, do otchłani.
ZAPOMNIANY: Jestem skazany na dwa tygodnie aresztu w zawieszeniu, 50 złotych grzywny i 100 złotych pokutnego. Sąd wydaje wyrok mimo opinii biegłego - krytyka literackiego - Karola Wiktora Zawodzińskiego. Ten twierdzi, że granice krytyki nie zostały przekroczone. Musisz (…) Niezawinione winy Odkupić i powrócić W głębiny, na dno, do otchłani. („Trójśpiew prosty”) dzisiejsza: I tu już znana, tragiczna, część Twoich losów. Ona właśnie przyczyniła się do milczenia na temat tego, co się stało. Byłeś żołnierzem w kampanii wrześniowej. Potem zostałeś wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną. Więzienie w Starobielsku. NKWD zamordowało Cię strzałem w tył głowy w Piatichatkach pod Charkowem 11 kwietnia 1940 roku. Czy przeczuwałeś bieg historii i swój los?

17 ZAPOMNIANY: Owszem. Pisałem przecież:
I znowu tupot nóg sołdackich, i grzmiący sotni gwizd kozackich, gwiaździsty nad Europą but, i mrowi się ludami wschód. (…) A w innym wierszu tak: („Ojcze nasz”) Zsiniały od męki usta, a twarze od chust bledsze Brak tchu – choć wokół czyste jak woda źródlana powietrze. („Suchotnicy”) dzisiejsza: Miłosz określił pierwszy utwór jako „ostatni wiersz epoki”, ale po wojnie o Tobie zapomniano. Nie wydawano Twoich wierszy aż do 1956 roku. Dopiero wtedy opublikowano „Poezje wybrane”. Teraz czas na zmiany. Przecież byłeś przyjacielem Gałczyńskiego, Czechowicza i idolem Gajcego. Jak widzisz swoje miejsce naszej rzeczywistości?

18 ZAPOMNIANY: Mam do tego ambiwalentny stosunek
ZAPOMNIANY: Mam do tego ambiwalentny stosunek. Z jednej strony słyszę, że 26 kwietnia 2012 roku na warszawskiej Pradze na froncie kamienicy przy ulicy Brzeskiej 5 odsłonięto mi „ku pamięci” tablicę. Z drugiej strony wiem, że społeczeństwo nie jest jednolite: są nocne sowy i poranne skowronki, są słowiki i osły. Wolę ująć to tak: – Przyjaciele! Jestem szarym słowikiem. Posługiwać się nie mogę waszym słownikiem. By głos mój nabrał ryku waszego odcieni, musiałbym się wprzód w osła zmienić! („Słowik i osły”)

19 Część II lekcji: Temat: Co moglibyśmy stracić, gdyby poeta – Władysław Sebyła „nie urodził się”… ? O takich jak on Beata Obertyńska – poetka napisała : Nie zginąłeś mi owej jesieni aniś w tundrze w kopczyk płaski się zmienił, ni w katyńskim nie było cię lasku (…) Jakże losy sprzyjały ci, synu ! Jakżeś mądry był – mądry nad podziw – Żeś być nie chciał! Żeś się nie urodził! („Do mego syna”)

20 ZADANIE I Ustosunkujcie się do fragmentu utworu Obertyńskiej. Wykorzystajcie informacje z pierwszej części lekcji i wyjaśnijcie, czy twórczość Władysława Sebyły stanowi istotną wartość dla naszego narodu. Uzasadnijcie swoje sądy, podając argumenty. [Sugerowane odpowiedzi, np. : los Sebyły – losem wielu z jego pokolenia; poezja lirycznych przeżyć; Katyń jako typowy przykład historycznego „tabu”; tragizm przemilczanego artysty i tragizm zniewolonego narodu.]

21 Wypiszcie je w formie mapy myślowej. [Sugerowane odpowiedzi, np.:
ZADANIE II Odczytajcie dwa wiersze: „List do brata” oraz „Ogłoszenie”. Odszukajcie tematy obecne w poezji Sebyły. Wypiszcie je w formie mapy myślowej. [Sugerowane odpowiedzi, np.: Dzieciństwo, przyroda, rodzina, arkadia; przemijanie, wspomnienia, marzenia; walka, śmierć, zło, protest, obłuda, bunt, agresja; krzywda, niesprawiedliwość, zachłanność.]

22 ZADANIE III Określcie nastroje, jaki prezentują wybrane utwory i wskażcie środki artystyczne wykorzystane przez poetę. [Sugerowane odpowiedzi, np.: nastroje: smutek, tęsknota, groza, strach; środki artystyczne, np.: symbole, metafory, epitety, słowa klucze, apostrofy, rytmiczność, melodyjność, powtórzenia, ekspresywizmy, neologizmy.] ZADANIE IV Odwołując się do swojej wyobraźni, spróbujcie „odtworzyć” genezę wybranego utworu, domyślcie się i opowiedzcie, co poeta mógł zobaczyć, przeżyć, przeczytać, zanim powstały te wiersze.

23 ZADANIE V Przekształćcie listy Sebyły ze Starobielska w wiersz. Wykorzystajcie fragmenty (zdania, wyrazy) listów i umieście je w poszczególnych wersach. W ten sposób powstanie Wasz wiersz – inspirowany poezją Sebyły. Nie zapomnijcie o tytule! ZADANIE IV Zaproponujcie utwór muzyczny, który mógłby stanowić tło do Waszego wiersza. Spróbujcie wyjaśnić fakt, że wiele tytułów utworów zaczerpniętych jest ze słownika muzycznego.

24 ZADANIE VII Zaprezentujcie tezę, która charakteryzuje poezję Sebyły i wyjaśnijcie, czy ten typ sztuki poetyckiej jest uniwersalny? Wyjaśnijcie kim, Waszym zdaniem, jest jej adresat ? [Sugerowane odpowiedzi, np. poeta walczy słowem, twórczość poety może odkrywać przyszłym pokoleniom tajemnice historii.] ZADANIE VIII Zaproponujcie wnioski do tej lekcji. Postarajcie się sformułować trzy uniwersalne przesłania wierszy Władysława Sebyły [Sugerowane odpowiedzi, np.: poeta chce uchronić świat od zła cywilizacji i poprzez swoja twórczość może przezwyciężyć zło („Ogłoszenie”).]

25 PRACA DOMOWA Wybierzcie, Waszym zdaniem, najciekawszy i najlepszy pod względem artystycznym , utwór Sebyły i uzasadnijcie swoją decyzję. Wskażcie poetę, którego losy i twórczość wydają się podobne do historii i dokonań Sebyły. Dokonajcie wizualizacji wybranego utworu Sebyły, tworząc prace plastyczną inspirowaną poezją. Obraz, lub instalacja, powinny zawierać tytuł i wywoływać u odbiorcy podobne nastroje.

26 Ewaluacja (5min.) Napiszcie krótko, czego nauczyliście się na tej lekcji. Oceńcie swój udział w pracy na lekcji (skala 0-3). Zaproponujcie jak inaczej można byłoby zrealizować tę lekcję lub jej wybrany element.

27 Dziękuję za uwagę  (…) Zapomnisz o wczoraj i dziś,
I o jutrze, zdumiony, pochłonięty jawą, A tylko nocą z gęstych zwałów snu Będą tryskać postacie, porośnięte trawą, Będą prosić o żywot (…). („Obrazy pamięci”) Dziękuję za uwagę 