Pegaz zdębiał, czyli warsztaty skutecznego tworzenia tekstów 10.

Prezentacja na temat: "Pegaz zdębiał, czyli warsztaty skutecznego tworzenia tekstów 10."— Zapis prezentacji:

1 Pegaz zdębiał, czyli warsztaty skutecznego tworzenia tekstów 10.
Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW Konsultacje: środa , pok. 1

2 ELEMENTARZ LIMERYSTYKI POLSKIEJ

3 rzemiosło to sieć ograniczeń (konwencja),
Wstęp Zakładam, że: dzieło sztuki to produkt rzemiosła (= rzecz „po coś”; ale równie ważne: „jaka jest”), rzemiosło to sieć ograniczeń (konwencja), rzemiosło to wyciśnięcie maksimum z tworzywa, dobry rzemieślnik wie o tworzywie wszystko, odbiorca ma nie widzieć ani ograniczeń, ani wyciskania. NB: na tym polega Mozart...

4 Klasyka Terapeutka z Dąbrowy Górniczej
Łkała: „Dziczeć chcesz, serce? – to dziczej Grzęznąc w życia zjełczałej osełce, Terapeucę wciąż i terapeucę. Duszo, spsiałaś? Zstąp niżej – zjamniczej! [Barańczak]

5 Klasyka Pewien baca w kurnej chacie z owieczką żył w konkubinacie. Ta beczy: "Ja to nawet lubię, ale czy myśli pan o ślubie? Bo jeśli nie, poskarżę tacie". [Szymborska]

6 Klasyka Pewnemu panu ze Słomnik Sterczał ów narząd jak pomnik. Wreszcie rzekła żona, Nieco przerażona: Wiesz co, Józiu, kup sobie odgromnik" [Słomczyński]

7 Z Wikipedii: Limeryk (ang. limerick, od miasta Luimneach w Irlandii) — miniaturka liryczna; nonsensowny, groteskowy wierszyk o skodyfikowanej budowie… […] W limerykach angielskich absurd wydobywa się niemal wyłącznie za pomocą semantyki i pragmatyki — sensu, nie kształtu wiersza; polszczyzna, język silnie fleksyjny, dostarcza limeryście o wiele większej palety środków językowych. Złożoność polskiej fleksji imponuje nawet na tle innych języków słowiańskich; są to setki wzorców koniugacyjnych i deklinacyjnych, dające niemal nieograniczone możliwość twórcze. W tekście polskim bogactwo form homonimicznych zachęca do korzystania z paronomazji, zwłaszcza na końcu słowa, w strefie rymu. […]

8 Z Wikipedii: Limeryk, którego historyczne proweniencje sięgają prawdopodobnie XVIII-wiecznej Irlandii, wprowadził do świata literatury Edward Lear w ostatniej dekadzie XIX w. Gatunek ten szybko zawojował męskie kluby wiktoriańskiej Anglii, gdzie powodzeniem cieszyły się limeryki sprośne, pornograficzne czy bluźniercze. W Polsce gatunek ten wykorzystywali m.in. Julian Tuwim, Maciej Słomczyński, Wisława Szymborska, Stanisław Barańczak, Janusz Minkiewicz, Antoni Marianowicz, Mariusz Parlicki, Krzysztof Daukszewicz, Bronisław Maj, Michał Rusinek, Piotr Michałowski.

9 Podstawa empiryczna Moje limeryki: Limeryki (ok. 330): 1995-1998
Limeryki flamadzkie i niderlandzkie (ok. 50): Limeryki dewiacyjne (1500): Limeryki luzem (26): 2008-

10 Podstawa empiryczna

11 Podstawa empiryczna

12 Konwencja 1. PIĘĆ WERSÓW o długościach: dłuższy krótszy

13 Konwencja D 96. Pewna prymuska spod Kolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.

14 Konwencja 2. RYMY A A B B A.

15 Konwencja D 96. Pewna prymuska spod Kolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.

16 Konwencja 3. Podstawa rymu A – nazwa geograficzna (miejscowość!!!) 4. Preferowany incipit: Pewien... w/z/spod ... Mieszka(ł)... w/na/nad ... 5. Zawartość merytoryczna: absurdalna, obsceniczna lub bluźniercza.

17 Konwencja D 96. Pewna prymuska spod Kolna zwykła rozbierać się z wolna. Tymczasem czeka kadra, żeby skorzystać z wiadra. Kadra, jak zwykle, namolna.

18 Konwencja 6. Polonistyka – zaobserwowane preferencje wersyfikacyjne: raczej sylabik, wers raczej krótki (8-10: np. 4+6), być może, bez średniówki, raczej rymy żeńskie, rymy różne od gramatycznych. 7. Polonistyka – ... i inne preferencje: raczej nie bluźniercze...

19 Konwencja W polskim limeryku główny chwyt to rym. Dlaczego?

20 Realizacje Ad 1. PIĘĆ WERSÓW o długościach różnych

21 Realizacje D 692. Nie tyle rublów Moskwicin ma z Tuły; Nie tyle Szkot zły pustocie szkatuły; Nie tyle harmat puszkarz wysposobi; Nie tyle dziewek obłapią parobi, Ilem ja tobie, panno miła, czuły. Postscriptum: A ja pierdolę te wszystkie reguły. J. A. M.]

22 Realizacje D 86. Pewna Tybetanka w Lhasie lamom wciąż do wyrek pcha się. A lamowie w Częstochowie zaczaili się na Asię.

23 Realizacje D 9. We wsi Łęg kondom pękł turyście. Czyżbyście użyły szczęk?

24 Realizacje D 604. W Jerozolimie mdli mię i mdli mię. Kebab u Araba, a obsługa słaba, bo Arab drzymie.

25 Realizacje Ad 2. RYMY

26 Realizacje D 693. Limerysto jurny, miasto Pisz przyzwoite. Przyzwoicie pisz jak ci z Padwy czy Genui. Nie wyzywaj ich od szanownych panów. Zamiast w głąb to ty limerycz wzwyż.

27 Realizacje D 39. Pewnego Krakusa z Wiaźmy sparzmy z którąś może Baś my. Panienka we swetrze postęka, nie przeczę. Z papierem przeto doń właźmy.

28 Realizacje L 15a. Niepiśmienny sunnita w mieście Pszczynie kantora pytał: – Pan z Niżnich Łapsz czy nie? Terrorystów w Łapszach za chałaty łap, szach perski cię w serbskiej zasadzi Skupszczynie.

29 Realizacje D 454. Czarna dama (a stan: Alabama) zna Adama, chama z anagrama. A Atlanta? Tam biała Mada na Adama naga napada. Żal Adama, a drama – ta sama.

30 Realizacje D 523. Bale drwali spod Ramalli drwale mali malowali. A Dali się żali: bez bali mandali z Ukajali brak na Bali.

31 Realizacje Ad 3.: Podstawa rymu A

32 Realizacje L 171. Kiedy w przygranicznym mieścieście byli, spadło z nazwy BRZEŚĆ eś cie, co wygląda niedobrze: wsiową nazwą jest to BRZE! W końcu urzecze i wieś gdzieś cię.

33 Realizacje L 38. Pewien kleszcz spod Pesztu w puszcie chłopu rzekł: – Tylko nie órzcie! Od kombajnu i konika tańszy szpadel lub motyka. Chyba że krzyż boli już cię...

34 Realizacje Lista a tergo Kamieńca 316 Kampali 256 Kampali 580 Kanie 360 Kanie 802 Kaplonos 224 Karaczi 296 Karaganda 883 Karbala 893 Karbali 889

35 Wielki zbiór słów – form wyrazowych!!!
Rymy po polsku Jaki mamy surowiec? Wielki zbiór słów – form wyrazowych!!! 35

36 Polszczyzna to HIL (język wysoce fleksyjny).
Rymy po polsku Pojęcia: leksem forma wyrazowa słowo Polszczyzna to HIL (język wysoce fleksyjny). Anglosas ma słownik leksemów. Polak ma slownik form wyrazowych. 36

37 SIT = {sit, sits, sitting, sat}
Rymy po polsku Ang. CAT = {cat, cats} BROWN = {brown} SIT = {sit, sits, sitting, sat} 37

38 Rymy po polsku Pol. KOT = {kot, kota, kotu, kotem, kocie, koty, kotów, kotom, kotami, kotach} BRĄZOWY = {brązowy, brązowego, brązowemu,..., brązowa, brązowej,..., brązowi, brązowych,... } SIEDZIEĆ = {siedzieć, siedzę, siedzisz,..., siedziałem, siedziałam,..., siedzieliśmy, siedziałyśmy,..., siedziano, siedź, siedźmy,..., siedzialbym, siedziałabym,... , siedząc} 38

39 Nasz puzzle ma 2.000.000 kamieni!!! Rymy po polsku
Przeciętny leksem ang.: zbiór 3.5-elementowy. Przeciętny leksem pol.: zbiór 20-elementowy. Nasz puzzle ma kamieni!!! 39

40 Manipulacje Rymy po polsku Punkt wyjścia rymu A:
nazwa polska – nazwa obca Ceuty 476 Chałup 671 Chartumie 706 Cheb 340 Chełmnie 113 Chemnitz 861 40

41 b. wartość przypadka: M, D, C, B, N, Mc, W
Rymy po polsku b. wartość przypadka: M, D, C, B, N, Mc, W D 1. Niemowlakom w mieście Krosno D 57. Oboista z Kluk D 314. Buc z Bab ku Piotrkowowi D 418. Pijak z Łap w drodze na Iłżę D 488. W pewnej traktierni tuż za Kietrzem 41

42 z rogiem wpychał cham się, kiedy tylko mógł.
Rymy po polsku D 57. Oboista z Kluk kupił sobie róg. Do solówki w Brahmsie z rogiem wpychał cham się, kiedy tylko mógł. 42

43 W pewnej traktierni tuż za Kietrzem ciasnota była, więc na wietrzem
Rymy po polsku D 488. W pewnej traktierni tuż za Kietrzem ciasnota była, więc na wietrzem strzelił kielicha. A gdzie zagrycha? Na wolnym ogniu se upieczem. 43

44 Żeńców z Kamieńców, z Olcz i spod Raw Krzyś po pokosie śle na potraw.
Rymy po polsku c. wartość liczby D 381. Żeńców z Kamieńców, z Olcz i spod Raw Krzyś po pokosie śle na potraw. Chce traf, że traw brak: perz miast źdźbeł. Czas, by szedł kmieć i pełł i pełł. Jak nie potrafi, to ty potraf! 44

45 Pewien Argentyńczyk z Limy od Kamczatek woli Krymy, Kopenhagi od Aten,
Rymy po polsku D 1025. Pewien Argentyńczyk z Limy od Kamczatek woli Krymy, Kopenhagi od Aten, od Krew Tylże – my na ten wybór mu nie pozwolimy. 45

46 2. Drugie i piąte A (a także B) Pomoce naukowe:
Rymy po polsku 2. Drugie i piąte A (a także B) Pomoce naukowe: Jan Tokarski, Indeks a tergo polskich form wyrazowych. Oprac. i red. Z. Saloni. Warszawa 1993. Software dla scrabblisty HOLMES 46

47 3. Wyjście poza gramatykę polską...
Rymy po polsku 3. Wyjście poza gramatykę polską... D 6. Pewien luter z miasta Krzyża młodej mniszce tak ubliża: – Jak się bierzesz do pacirza, habit zezuj, dupo ryża! Biust zobaczyć daj z pobliża... 47

48 Ad 4.: Preferowany incipit
Realizacje Ad 4.: Preferowany incipit

49 Realizacje Lista incipitów 1. Pewien leniwy robot w Egmondzie 2. Mieszkał raz wątły szczur w Alkmaarze 3. Pewnego razu w Castricum 4. Fundamentalisto z Enkhuizen 5. Miałem kochanka w mieście Bussum. 6. W Amsterdamie, w dzielnicy Sloterdijk 7. Pewien sklerotyk w mieście Zwolle 8. Jeden rabin w mieście Haarlemie 9. A znowu w niedalekiej Lejdzie 10. Mieszkał raz cieśla w mieście Den Haag

50 Zadania Napisać limeryki z następującymi nazwami geograficznymi: MANILA (229) MANIOWY (321) MANITOBA (617) MANNHEIM (719) MAROKO (696) MARSYLIA (551) MATCZE (808) MAZOWIECKA (OSTRÓW) (640)

51 2. Albo z takimi formami wyrazowymi:
Zadania 2. Albo z takimi formami wyrazowymi: Ceuty 476 Chałup 671 Chartumie 706 Cheb 340 Chełmnie 113 Chemnitz 861

52 3. Zmaksymalizować rymy, zminimalizować długości.
Zadania 3. Zmaksymalizować rymy, zminimalizować długości. 4. Poprawić limeryk D 9.: We wsi Łęg kondom pękł turyście. Czyżbyście użyły szczęk?

53 Zadania 5. Znaleźć jakieś limeryki innoslowiańskie.