Rozwój pamięci Nadzwyczajna pamięć Usprawnianie pamięci

Prezentacja na temat: "Rozwój pamięci Nadzwyczajna pamięć Usprawnianie pamięci"— Zapis prezentacji:

1 Rozwój pamięci Nadzwyczajna pamięć Usprawnianie pamięci
Wykład 14 7 czerwca2013 Rozwój pamięci Nadzwyczajna pamięć Usprawnianie pamięci

2 Plan wykładu Rozwój pamięci: ujęcie tradycyjne
Rozwój pamięci: ujęcie poznawcze Starzenie się a pamięć Wczesne badania nad niezwykłymi osiągnięciami pamięciowymi Szereszewski Współcześni mnemoniści Badania Wildinga i Valentine Koncepcja wyćwiczonej pamięci Usprawnianie pamięci

3 Ujęcie tradycyjne: warunkowanie
Najwcześniej wytwarzają się reakcje na bodźce odbierane przez narząd równowagi Później wytwarzają się reakcje na bodźce wzrokowe i słuchowe Wraz z wiekiem wzrasta szybkość wytwarzania się związków warunkowych i ich trwałość Jako pierwsze pojawiają się reakcje na bodźce pierwszosygnałowe, później na bodźce słowne Pierwsze związki powstają na podłożu odruchów pokarmowych

4 Ujęcie tradycyjne – metody badania niemowląt
Pomiar rozpoznawania Preferencja nowości Habituacja i dyshabituacja Poszukiwanie ukrytego przedmiotu Pomiar odtwarzania Wywoływanie naśladownictwa

5 Ujęcie tradycyjne: reakcje odroczone
Rozwój reakcji odroczonych polega na systematycznym wzroście Maksymalnego odroczenia Liczby przedmiotów możliwych do odnalezienia Najpierw położenie, następnie kształt, barwa i wielkość pojemnika

6 Ujęcie tradycyjne: pierwsze wspomnienia
Początki pamięci w życiu płodowym: pamiętanie głosu matki, opowiadań i języka Pierwsze „opracowane”, rozwinięte wspomnienia pochodzą z wieku około 3 lat, ale Bardzo małe dzieci pamiętają przez pewien czas zdarzenia z własnego życia, np. badania z wykorzystaniem ruchomych zestawów u dzieci w wieku kilku miesięcy

7 Ujęcie tradycyjne: rozwój zakresu i trwałości pamięci
Zakres pamięci bezpośredniej zmienia się z wiekiem: W wieku 2 lat wynosi 2 elementy W wieku 3 lat – 3 elementy W wieku 7 lat – 5 elementów W wieku lat – 7 elementów Wraz z wiekiem wzrasta czas przechowywania informacji w pamięci

8 Ujęcie tradycyjne: rozwój pamięci mimowolnej i dowolnej
Małe dzieci zapamiętują głównie w sposób niezamierzony, mimowolny Nakłanianie do dowolnego zapamiętywania powoduje pogorszenie efektów Wraz z rozpoczęciem nauki szkolnej coraz sprawniejsze posługiwanie się pamięcią dowolną

9 Ujęcie tradycyjne: podsumowanie
Zainteresowanie prostszymi wskaźnikami pamięci Wykazywanie tego, że małe dzieci, w porównaniu z dorosłymi, mają gorszą pamięć Poszukiwanie różnic ilościowych

10 Krzywa zależności efektów od wieku

11 Ujęcie poznawcze – strategie
W zadaniach wymagających stosowania strategii małe dzieci uzyskują znacznie niższe efekty niż dzieci starsze i dorośli W zadaniach niestrategicznych (rozpoznawanie, pośrednie testy pamięci)– brak różnic Wraz z wiekiem wzrasta częstość stosowania strategii Rozwój polega na coraz bardziej efektywnym dobieraniu strategii do zadań

12 Ujęcie poznawcze: deficyty strategiczne
Zachowania pre- czy para-strategiczne, prekursory strategii Deficyt produkcyjny Deficyt mediacyjny Deficyt wykorzystania

13 Rozwój strategii Wraz z wiekiem rośnie repertuar zachowań strategicznych oraz następuje przechodzenie od strategii prostych do złożonych od zewnętrznych do wewnętrznych od powierzchniowych do głębokich wzrost kontroli nad przebiegiem procesów poznawczych

14 Ujęcie poznawcze: metapoznawcze składniki rozwoju pamięci
Metapamięć: introspekcyjna wiedza na temat pamięci Wrażliwość metapamięciowa: świadomość tego, kiedy należy podejmować intencjonalne wysiłki, aby zapamiętać lub przypomnieć sobie Wiedza o czynnikach wpływających na rezultaty zadań pamięciowych: cechy podmiotu, sytuacji, zadania i strategii, oraz ich interakcja Deficyty metapoznawcze

15 Ujęcie poznawcze: semantyczne składniki rozwoju pamięci
Wiedza jako czynnik wpływający na przebieg i efekty procesów pamięciowych Sposoby kodowania stosowane przez małe dzieci Badania porównawcze nad dziećmi i dorosłymi: szachy i dinozaury

16 Wiedza o dinozaurach

17 Co kogo interesuje?

18 Rozwój systemów pamięci
Pamięć operacyjna: intensywny rozwój w okresie dzieciństwa Pamięć proceduralna: obecna od początku, rozwój mniej dynamiczny Pamięć deklaratywna: rozwój dynamiczny dzięki strategiom, metapoznaniu oraz wiedzy semantycznej

19 Starzenie się a pamięć: co ulega pogorszeniu?
Pamięć operacyjna Wskaźniki pamięci jawnej w zadaniach o charakterze laboratoryjnym Wskaźniki pamięci deklaratywnej dla zdarzeń prywatnych i publicznych Silniejszy transfer negatywny Silniejsze hamowanie pro- i retroaktywne

20 Starzenie się a pamięć: co się nie zmienia?
Wyniki w zadaniach dotyczących pamięci utajonej Metapamięć Utrzymywanie się nabytych wcześniej umiejętności Pamięć prospektywna w naturalnych warunkach

21 Starzenie się a pamięć: co jest lepsze?
Długotrwała pamięć zmysłowa Pamięć semantyczna, zwłaszcza rezultaty w testach słownikowych Wspomnienia z wcześniejszych okresów życia, reminiscencja w pamięci autobiograficznej Niektóre osiągnięcia ekspertów

22 Przyczyny zmian w starszym wieku
Spowolnienie poznawcze Redukcja zasobów poznawczych Deficyty w hamowaniu poznawczym Zmiany neurologiczne w ośrodkowym układzie nerwowym Gorsze funkcjonowanie receptorów Gorszy stan zdrowia somatycznego Niska aktywność życiowa

23 Nadzwyczajna pamięć - wprowadzenie
Doniesienia anegdotyczne: Katon, Temistokles, Perykles, Aleksander Wielki, Juliusz Cezar, Napoleon, Mezzofanti, Magliabecchi Muzycy: Beethoven, Mozart, Mendelssohn, Rachmaninow, Saint-Sans Malarze: Doré, Lorrain, Michał Anioł, Rafael Pisarze: Dumas ojciec, Dickens Uczeni: Przewalski, Amper, Gauss Pamięć a aktywność życiowa

24 Wczesne badania nad mnenonistami
Badania A. Bineta: Inaudi Perykles Diamandi Arnould Doktor Rückle Ishihara

25 Polscy mnemoniści S. Krieger – badany przez Błachowskiego
S. Finkelstein – kariera w USA N. Lipowski Dwaj pierwsi przede wszystkim rachmistrzowie pamięciowi

26 Charakterystyka rachmistrzów według Bineta
„… brak wpływu dziedziczności i wpływu otoczenia, przyjście na świat w nędznym milieu, wysoce przedwczesne dojrzewanie (przeciętnie osiem lat), zdolność do rachowania, przejawiająca się już u analfabetycznego dziecka, absorbcja całej inteligencji przez cyfry i wreszcie zdolności, rozwijające się przez ćwiczenie i gwałtownie zmniejszające się przez nieużywanie”

27 Szereszewski – 1 Badany przez A. Łurię przez długi czas
„O pamięci, która nie miała granic” S. urodził się pod koniec XIX wieku Rodzina wielodzietna, z korzeniami żydowskimi Zdolności muzyczne, ale choroba uniemożliwiła karierę Dziennikarz, racjonalizator, mnemonista, ziołolecznictwo W rodzinie inne przypadki nadzwyczajnej pamięci

28 Szereszewski – 2 Szybkie i trwałe zapamiętywanie materiału seryjnego
Rola wyobrażeń wzrokowych Wspomnienia z wczesnego dzieciństwa Trudności z zapamiętywanie treści złożonych (np. tekstów czy poezji), twarzy i głosów Problemy z intensjonalnym zapominaniem Synestezja Ejdetyzm

29 Mnemoniści II połowy XX wieku
VP – szachista urodzony w rodzinnych stronach Szereszewskiego Aitken – profesor matematyki, muzyk, pisarz TE – system cyfrowo-literowy Rajan Mahadevan – doktor psychologii z liczbą Pi TM – człowiek, który zapamiętał zawartość książki telefonicznej

30 Badania Wildinga i Valentine
Poszukiwania za pomocą ogłoszeń prasowych; uczestnicy Memoriady; grupa kontrolna Liczne zadania pamięciowe, np. cyfry, listy słów, opowiadania, twarze, płatki śniegu Silne różnice intra- i interindywidualne Znaczenie wrodzonych zdolności Znaczenie ćwiczenia Samoocena odnośnie do osiągnięć pamięciowych nie zawsze trafna

31 Koncepcja wyćwiczonej pamięci
Ericsson Badania nad S.F. Rozszerzenie pojemności pamięci krótkotrwałej, stosowanie skutecznych strategii, bezpośrednie przenoszenie do pamięci długotrwałej? Inne badania nad możliwością wyćwiczenia pamięci, np. rachmistrzowie pamięciowi Pamięć ekspercka: kelnerzy, taksówkarze, muzycy

32 Usprawnianie pamięci Farmakologiczne
Dbałość o kondycję mózgu: odżywianie, dotlenienie, unikanie czynników szkodliwych Aktywność fizyczna Aktywność poznawcza Strategie pamięciowe Metapoznanie Rozwijanie wiedzy ogólnej