Ocenianie kształtujące

Prezentacja na temat: "Ocenianie kształtujące"— Zapis prezentacji:

1 Ocenianie kształtujące
Szkoła Podstawowa nr 2 im. kpt. Władysława Wysockiego w Bielsku Podlaskim Ocenianie kształtujące

2 Agenda: Geneza oceniania kształtującego w Szkole Podstawowej nr 2 im. kpt. W. Wysockiego w Bielsku Podlaskim. Zadania nauczycieli. Współpraca z rodzicami. Praca z uczniami. Mocne i słabe strony OK.

3 Geneza oceniania kształtującego w Szkole Podstawowej nr 2 im. kpt. W
Geneza oceniania kształtującego w Szkole Podstawowej nr 2 im. kpt. W. Wysockiego w Bielsku Podlaskim Zadaniem nowoczesnej szkoły jest podejmowanie działań zmierzających do podnoszenia jakości jej pracy poprzez różnorodne działania. Jedna z ankiet ewaluacyjnych Podlaskiego Kuratora Oświaty wykazała, iż w szkole od kilku lat nie podejmowano działań innowacyjnych. Dlatego jeden z wniosków końcoworocznej rady pedagogicznej dotyczył wdrażania eksperymentu lub innowacji pedagogicznej. Nieoczekiwanie w szkole pojawiła się oferta CEO udziału w programie „Szkoła ucząca się. Ocenianie kształtujące”. Została ona zaprezentowana na zebraniu rady pedagogicznej przez dyrektora szkoły. Konsekwencją wstępnego zainteresowania było szkolenie całej rady przez trenera CEO, który przybliżył od strony teoretycznej i praktycznej aspekty wdrażania elementów OK w szkole. Rada pedagogiczna podjęła uchwałę o przystąpieniu szkoły do programu CEO i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności „Szkoła Ucząca się. Ocenianie kształtujące” od roku szkolnego 2007/08.

4 Geneza oceniania kształtującego w Szkole Podstawowej nr 2 im. kpt. W
Geneza oceniania kształtującego w Szkole Podstawowej nr 2 im. kpt. W. Wysockiego w Bielsku Podlaskim Do udziału w programie SUS zgłosiło się 7 nauczycieli. Z dzisiejszego punktu widzenia uważam, iż dobrowolne uczestnictwo w programie było posunięciem słusznym, gdyż pozwoliło stworzyć niezbyt liczny, ale za to mocno zmobilizowany, zmotywowany zespół i autentycznie zainteresowany nowymi metodami pracy z uczniem i nowymi sposobami oceniania. Zespół rzeczywiście otwarty na nowe tendencje w polskiej oświacie, bez uprzedzeń, choć jednocześnie krytyczny. Znaleźli się w nim nauczyciele o różnym stażu pracy. Rekomendacje „Oceniania kształtującego” przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) skłoniły nas do próby weryfikacji dotychczasowych sposobów i metod pracy i skonfrontowanie ich z nowymi.

5 Zadania nauczycieli we wprowadzaniu OK
Sukces programu „Ocenianie kształtujące” w decydującej mierze zależał od nauczycieli, którzy go wdrażali. Od ich nastawienia , wiedzy merytorycznej i umiejętności. W pierwszym etapie pomogli nam trenerzy CEO, którzy poprowadzili szkolenie warsztatowe całej rady pedagogicznej, dla kadry kierowniczej, a potem uczestników programu. Konsekwencją przystąpienia do programu „SUS OK” było powołanie w szkole zespołu zadaniowego. Strategiczną decyzją zespołu było wdrażanie OK w dwóch klasach czwartych na lekcjach języka polskiego , historii i społeczeństwa oraz języka rosyjskiego. W tej grupie został wybrany lider. Podobnie było na poziomie klas O – III. Do eksperymentu wybrano dwa oddziały przedszkolne, klasę III oraz zajęcia zespołu korekcyjno-kompensacyjnego w klasie III. Na tym poziomie powołano drugiego lidera. Jeden z liderów został rzecznikiem SUS OK w szkole.

6 Zadania nauczycieli we wprowadzaniu OK
Zadania zespołów przedstawiały się następująco: Przekazywanie materiałów i informacji uzyskanych podczas szkoleń prowadzonych przez CEO pozostałym nauczycielom. Przygotowanie warsztatów, podczas których przeszkoleni nauczyciele dzielili się nabytą wiedzą i umiejętnościami z pozostałymi członkami zespołu. Przedyskutowanie propozycji CEO w zakresie wdrażania elementów OK i ewentualnie ich modyfikowanie. Zebranie własnych przemyśleń, doświadczeń po zakończeniu każdego modułu, przedyskutowanie ich podczas spotkań zespołu, wypracowanie sposobów i procedur stosowania OK w naszej szkole.

7 Zadania nauczycieli Wymiana doświadczeń odnoszących się do doboru metod i form pracy zaproponowanych w materiałach szkoleniowych oraz ich efektywności na zajęciach. Przygotowanie przez liderów sprawozdań do CEO i opublikowanie ich na stronie internetowej. Gromadzenie materiałów przez nauczycieli zebranych podczas wdrażania elementów OK. Udzielanie wsparcia niektórym nauczycielom w „okresach kryzysu”. Napisanie przez liderów pracy ewaluacyjnej oraz przygotowanie jej do publikacji w czasopiśmie oświatowym.

8 Zadania nauczycieli Zorganizowanie i przeprowadzenie szeregu lekcji koleżeńskich, podczas których prezentowali zastosowanie w praktyce elementów OK, min. celów lekcji, „nacobezu”, samooceny, oceny koleżeńskiej oraz różnorodnych technik motywujących uczniów do nauki. Dyskutowanie na temat korzyści i trudności wynikających z pracy z OK w klasach młodszych i starszych. Prezentowanie i omawianie pomysłów dobrej praktyki nauczycielskiej. Obserwatorem na jednym z takich zajęć była wizytator z Kuratorium Oświaty w Białymstoku p. B. Chomicka, która bardzo pozytywnie odniosła się do zastosowanych na zajęciach rozwiązań.

9 Zadania nauczycieli Wypracowane przez całą grupę rozwiązania i propozycje były przez uczestników kursu internetowego opracowywane i jako sprawozdanie publikowane na stronie internetowej SUS. Moderatorzy kursu internetowego, przychylnie ocenili rozwiązania i propozycje przedstawione w sprawozdaniach.

10 Zadania nauczycieli Udało się:
wypracować wspólnie i zastosować na różnych zajęciach pomysły dobrej praktyki nauczycielskiej: cele lekcji i „nacobezu” przygotowane przez nauczycieli i wklejone do zeszytów uczniowskich, opracowanie tabeli informacji zwrotnej, przeprowadzić lekcje koleżeńskie, udzielić wsparcia jednemu z liderów w jego relacjach z mentorem CEO, wymienić szczerze i krytycznie swoje uwagi i refleksje z realizacji poszczególnych modułów OK, stworzyć zespół autentycznie „krytycznych przyjaciół”, zgromadzić materiały dokumentujące wdrażanie elementów OK: cele lekcji, „nacobezu”, pytania kluczowe, scenariusze zajęć.

11 Zadania nauczycieli Nie udało się:
stworzyć większej ilości pomysłów prócz „Mistrza systematyczności”, poszerzyć zespołu o kolejnych nauczycieli pracujących systematycznie metodami oceniania kształtującego.

12 Współpraca z rodzicami

13 Współpraca z rodzicami
Efektywna współpraca z rodzicami to istotny filar w procesie edukacji młodego człowieka. Włączenie rodzica w proces uczenia się ich dziecka jest dla nas niezwykle istotne. Ocenianie kształtujące dało nam znakomitą ku temu sposobność. Rodzice stali się naszymi najwierniejszymi sojusznikami w „kampanii” przeciwko uchylaniu się uczniów od systematycznego odrabiania prac domowych.

14 Współpraca z rodzicami
Na początku roku szkolnego 2007/2008 rodzice uczestniczyli w warsztatach na temat oceniania kształtującego. W praktyce poznawali pracę z OK. Uczyli się, jak czytać i wykorzystać w pracy z dzieckiem w domu informację zwrotną i „nacobezu”. Już po kilkunastu dniach większość z nich dostrzegła zalety tego systemu oceniania .

15 Współpraca z rodzicami
Oto niektóre z ich opinii: „Jestem bardzo zadowolona z tego, że dzieci otrzymują pod pracami szczegółowy komentarz, co było w nich dobre oraz co, i jak mają jeszcze poprawić. Moja córka bardzo przeżywa porażki i złe oceny. Teraz może spokojnie popracować nad swoimi pracami nie narażając się na zbędny stres. Ocena po dokonaniu poprawy jest na pewno lepsza od tej, która by otrzymała wcześniej.” „Mój syn obecnie lepiej sobie radzi w szkole. Ma lepsze oceny, bo może w różny sposób jeszcze poćwiczyć materiał.” „Mój syn jest dyslektykiem. Zawsze bał się, że będzie gorszy od rówieśników. Dzięki „nacobezu” i IZ czuje się pewniej, a ja wiem jak mu pomóc.”

16 Współpraca z rodzicami
Rodzice klas, w których pracujemy zgodnie z wytycznymi OK , przynajmniej raz w miesiącu otrzymują informacje o postępach w nauce swoich pociech. Oprócz ocen, pojawiają się wskazania dotyczące pracy dzieci na zajęciach oraz uwagi na temat stopnia ich przygotowywania do lekcji. Rodzice są pisemnie informowani (raz w miesiącu) o ilości nieodrobionych prac domowych przez ich dziecko z poszczególnych przedmiotów. Rodzice mają możliwość na bieżąco śledzić, co dziecko powinno po każdej lekcji umieć dzięki „nacobezu”, które przygotowujemy do każdego tematu, cyklu lekcji, powtórzenia, sprawdzianu.

17 Współpraca z rodzicami.
Co się udało: Wzrosła świadomość rodziców, jak istotne dla prawidłowego rozwoju (również procesu edukacji)dziecka jest ich wsparcie i zainteresowanie. Rodzice są świadomi, z czym ma trudności ich dziecko, a co przychodzi mu bez trudu. Rodzice potrafią właściwie zinterpretować IZ do pracy dziecka , tak by udzielić mu niezbędnej pomocy.

18 Współpraca z rodzicami
Jakie były trudności? Niektórzy rodzice nie włączyli się we współpracę ze szkołą, nie widzieli takiej potrzeby.

19 Współpraca z uczniami

20 Współpraca z uczniami Po wyborze klas, w których będziemy wprowadzać ocenianie kształtujące, przeprowadziliśmy z uczącymi się w nich dziećmi (uczniami klas IV) szereg rozmów. Wyjaśniliśmy, iż wezmą udział w nowatorskim i ciekawym projekcie, a następnie krótko przedstawiliśmy podstawowe założenia OK. Dzieci poczuły się wyróżnione i bardzo dumne. Były zaciekawione tym, iż przejmą większą odpowiedzialność za swój proces uczenia się. Ustaliliśmy zasady naszej współpracy i zapisaliśmy je w formie kontraktu, który został podpisany przez uczniów, ich rodziców lub prawnych opiekunów oraz przez nauczyciela prowadzącego wskazane zajęcia. Kolejne elementy OK były wprowadzane stopniowo, tak by dzieci mogły się z nimi oswoić.

21 Współpraca z uczniami Cele lekcji formułowane w języku ucznia.
Uczniowie otrzymują karteczkę z celami przygotowanymi przez nauczyciela. Wklejają je do zeszytu. Każdorazowo cele są odczytywane i omawiane na zajęciach. Wszelkie wątpliwości są wyjaśniane na bieżąco. Takie rozwiązanie okazało się najmniej czasochłonne, ponieważ zbyt wiele cennego czasu zajmowało uczniom przepisywanie informacji z tablicy. Nie są on również gotowi na opracowywanie celów lekcji nawet przy wsparciu nauczyciela.

22 Współpraca z uczniami Uczniowie byli świadomi, czym będą się zajmować na zajęciach. Doskonale wiedzieli, jakie wiadomości mają przyswoić i jakie umiejętności nabyć. Stawali się sojusznikami nauczyciela jako współodpowiedzialni za swój proces edukacji. Byli bardziej zdeterminowani, ponieważ czuli, iż obdarzyliśmy ich zaufaniem jako partnerów w pracy. Uczniowie pracowali sprawniej i efektywniej. To oni dbali o właściwe tempo pracy na lekcji, tak by wszystkie założone cele zostały zrealizowane.

23 Współpraca z uczniami 2. „Nacobezu” – wymagania i kryteria oceniania.
Sposoby określania i prezentacji „nacobezu” stosowane w naszej szkole: nauczyciel opracowuje je samodzielnie i podaje uczniom. uczniowie przy wsparciu nauczyciela wspólnie je przygotowują, najczęściej dzieje się tak w ramach powtórzenia materiału przed sprawdzianem, uczniowie samodzielnie lub w grupach opracowują „nacobezu” na podstawie celów lekcji; po selekcji te najbardziej trafne przepisują do zeszytu.

24 Współpraca z uczniami Uczniowie uznali, iż „nacobezu” jest przydatne. Stwierdzili, iż łatwiej im było przygotować prace domowe w oparciu o jasne i precyzyjne wytyczne. „Nacobezu” do zajęć również jest ich zdaniem pomocne, ponieważ wiedzą dokładnie, co po lekcji powinni umieć i jakie ewentualne braki nadrobić. Uznali, iż „nacobezu” jest również znakomitą pomocą dla tych, którzy byli na zajęciach nieobecni.

25 Współpraca z uczniami 3. Informacja zwrotna Przygotowanie pełnej IZ okazało się niebywale czasochłonne. Opracowanie IZ w formie tabeli rozwiązało ten problem. Po wydrukowaniu jej odpowiednią ilość razy, uzupełnieniu, wklejamy do zeszytu każdego ucznia. Po zmianie „nacobezu” można ja dopasować do każdej pracy z każdego przedmiotu.

26 Ocena podanych elementów twojej pracy
Współpraca z uczniami Ogólna ocena pracy: „Nacobezu” Ocena podanych elementów twojej pracy [++] lub [-] Wskazówki, w jak sposób powinieneś/powinnaś poprawić błędnie wykonane elementy Np. Praca ma wstęp, rozwinięcie, zakończenie. Np. Praca zajmuje przynajmniej 15 linijek. Wskazówki, w jakim kierunku powinieneś/powinnaś dalej pracować: Przykładowa informacja zwrotna

27 Współpraca z uczniami Reakcja uczniów na IZ była inspirująca. Byli nią zachwyceni. Niektórzy z nich twierdzili, że stosowanie IZ przy ocenie prac daje im poczucie bezpieczeństwa. Nawet, jeśli popełnią błędy, będą wiedzieli jak je poprawić i nie dostaną przy tym „złej” oceny i dzięki temu mogą się więcej nauczyć. Nawet uczniowie, którym nauka przychodzi trudniej, łatwiej przyjmowali konstruktywną krytykę niż złą ocenę. Chętniej pracowali, i tak łatwo się nie zniechęcali. Liczba ocen niedostatecznych za wykonanie pracy domowej, przy ocenie których stosowano IZ spadła znacząco.

28 Współpraca z uczniami 4. Pytania kluczowe. Sformułowanie „dobrego” pytania kluczowego jest niesłychanie trudne. Mają uczniów pobudzać do myślenia. Zaintrygowanie uczniów daje ciekawe rezultaty. Sprawia, że nie są znudzeni i „chce im się chcieć”. Uczniowie są dociekliwi, więc praca na lekcji staje się czymś niezwykłym dla nich i dla nas. Często bywamy zaskoczeni wnioskami, do jakich dochodzimy. Pytania kluczowe, a właściwie wynikające z nich odpowiedzi, uzmysławiają uczniom, że nawet wiedza o częściach zdania może im się w „życiu” do czegoś przydać.

29 Współpraca z uczniami 5. Ocena koleżeńska i samoocena. Staramy się ograniczyć swoją rolę w ocenianiu prac uczniów. Nasi podopieczni to 10, 11 i 12 - latki, więc stopniowo zapoznawaliśmy ich z oceną koleżeńską i samooceną. Przy tak małych dzieciach proces ten jest zdecydowanie dłuższy niż w przypadku ich starszych kolegów. Nasi uczniowie oceniali wzajemnie swoje prace (oczywiście przy wsparciu nauczyciela). By ułatwić im to trudne i odpowiedzialne zdanie, byli dzieleni na dwuosobowe zespoły (uczeń „słabszy” z „mocniejszym”), dzięki temu każdy z nich uczył się ponadto współpracy i prowadzenia dyskusji z wykorzystaniem racjonalnych argumentów. Przed przystąpieniem do pracy stworzony został kodeks, jakim powinien kierować się uczeń przy ocenianiu prac kolegów, ale i swojej własnej. Ponadto, uczniowie otrzymywali wyjaśnienie, jak należy czytać kartę odpowiedzi z kryteriami przyznawania punktów, by uniknąć podejrzeń o stronniczość czy nieuczciwość. Dzięki samoocenie, którą stosujemy przy powtórzeniach materiału przed sprawdzianem, dzieci wiedzą, co już umieją i czego jeszcze powinny się nauczyć.

30 Współpraca z uczniami Opinie uczniów na temat przydatności oceny koleżeńskiej: „Przydała mi się, bo już wiem, co jeszcze muszę doczytać, by napisać dobrze sprawdzian” „Podobało mi się, że mogę ocenić innych kolegów z klasy, ponieważ dzięki temu mogę się lepiej nauczyć do sprawdzianu” „Fajnie, że mogłem sprawdzić pracę Dominiki, ale wolę, gdy pani sprawdza moją pracę”

31 Współpraca z uczniami Opinie uczniów na temat przydatności samooceny:
„Podobało mi się to, że mogłam sama siebie ocenić i wiem, co jeszcze muszę nadrobić” „Wolę, gdy oceniają mnie inni. Sam nie zawsze jestem obiektywny” „Było fajnie stać się na chwilę nauczycielem dla samego siebie”

32 Współpraca z uczniami Zorganizowaliśmy konkurs na klasę najsystematyczniej odrabiającą prace domowe z poszczególnych przedmiotów (historii, matematyki, języka polskiego, języka angielskiego, przyrody). Angażujemy uczniów do odrabiania pracy domowej poprzez różnorodne zabiegi pedagogiczne, np. różnicowanie pracy domowej, wybór zadań z podanego zestawu.

33 Współpraca z uczniami Na godzinach wychowawczych opracowana została strategia organizacji czasu poświęconego na odrabianie prac domowych. Zgodnie z sugestiami uczniów i rodziców zbudowaliśmy harmonogram zadawania dłuższych prac domowych z poszczególnych przedmiotów z uwzględnieniem niezadawania pisemnych prac domowych na okres ferii, świąt.

34 Współpraca z uczniami Co się udało?:
Zdecydowanie wzrosła liczba uczniów systematycznie odrabiających prace domowe, wzrosła jakość odrabianych prac domowych. Zmieniła się również na korzyść świadomość uczniów, jak istotne jest dla procesu edukacji systematyczne odrabianie pracy domowej. Znacznie łatwiej i trafniej potrafią przeprowadzić samoocenę swojej pracy. Uczniowie na zajęciach pracują chętnie, są aktywni.

35 Współpraca z uczniami Trudności:
W ocenie koleżeńskiej uczniowie mają problemy z określeniem wskazówek do dalszej pracy, a części z nich trudno zachować obiektywność. Wielu uczniów ma spore problemy z poszukiwaniem odpowiedzi na pytania kluczowe.

36 Mocne i słabe strony OK Uczenie i ocenianie uczniów metodami i sposobami OK ma swoje mocne i słabe strony, stwarza też pewne szanse i zagrożenia. Metodą służącą do ich identyfikacji jest analiza SWOT.

37 Mocne strony Stosowanie na lekcjach nowych sposobów nauczania, oceniania, motywowania uczniów poszerza dotychczasowe doświadczenia nauczycieli. Doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela sprzyja jego rozwojowi zawodowemu, a udział w programie innowacyjnym daje satysfakcję i czyni go jednym z liderów w szkole. Zaangażowaliśmy uczniów do samooceny oznacza pracę nad własnym rozwojem i karierą szkolną.

38 Mocne strony Uczniowie lepiej wiedzą, czego mają się nauczyć i jak poprawiać swoje prace. Poprawia się komunikacja nauczyciel-uczeń-rodzic. Ocenianie kształtujące to świetny środek dyscyplinujący pracę nauczyciela i ucznia. 7. Ocenianie kształtujące to sposób na lepsza mobilizację ucznia do nauki i refleksji nad procesem uczenia się.

39 Słabe strony: Nowe metody i sposoby nauczania i oceniania wymagają od nauczyciela oprócz przygotowania merytorycznego także przekonania wewnętrznego. Innowacje w oświacie nie muszą odpowiadać wszystkim nauczycielom, stąd też uczestnictwo w programie zadeklarowało tylko 20% nauczycieli. Udział w programie jest dość pracochłonny dla nauczyciela w porównaniu z dotychczasową pracą. To kolejna bariera, której nie każdy nauczyciel jest w stanie lub chce pokonać. Ocenianie kształtujące wymaga od nauczyciela ogromnej systematyczności i konsekwencji.

40 Słabe strony: 3. Ocenianie kształtujące wymaga od nauczycieli większej współpracy z uczniami, rodzicami oraz innymi nauczycielami. To z kolei zakłada daleko posuniętą otwartość nauczyciela na inne podmioty biorące udział w uczeniu. Mam wątpliwości czy każdy nauczyciel jest na to przygotowany i czy tego chce. 4. Wdrażanie nowego zawsze wiąże się ze sporym ryzykiem. Trudno do końca przewidzieć efekt działań, bariery i trudności po drodze, nawet oszacować własne siły. Potrzebna jest duża siła wewnętrzna, wsparcie przełożonych itp.

41 Szanse: Atutem OK jest niewątpliwie kierunek w oświacie, w tym polskiej- wdrażanie w większym zakresie oceniania kształtującego kosztem sumującego. Dobrze, że program „Ocenianie kształtujące” jest obudowany wsparciem merytorycznym i logistycznym. Mam na myśli zarówno literaturę przedmiotu, jak bazę szkoleniową i przygotowanie merytoryczne szkoleniowców. Szansą OK jest rekomendacja Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, która widzi w nowych sposobach nauczania, uczenia się i oceniania podnoszenie efektów kształcenia.

42 Zagrożenia: Na to co się dzieje w polskich szkołach wypływ miała, ma i mieć będzie polityka oświatowa państwa. To ona poprzez akty wykonawcze narzuca ramy życia szkolnego. To ona zadecyduje czy ocenianie kształtujące będzie głównym trendem nauczania i oceniania czy też będzie egzystować na marginesie życia szkolnego w nielicznych placówkach. Ocenianie kształtujące to novum w polskiej oświacie. Jak każda nowinka jest bacznie obserwowana i poddawana racjonalnej i pozaracjonalnej krytyce. Ten kierunek wymaga rozpropagowania go w społeczeństwie i oświacie, rozsądnego wprowadzenia do praktyki szkolnej, bo tylko wtedy zmiana ma szansę na powodzenie.

43 Opracowali: Urszula Prokopiuk Mirosław Chomaniuk Dziękujemy
Szkoła Podstawowa nr 2 im. kpt. Władysława Wysockiego w Bielsku Podlaskim Opracowali: Urszula Prokopiuk Mirosław Chomaniuk Dziękujemy