Zakazane owoce reż. Dome Karukoski Finlandia 2009 1.

Prezentacja na temat: "Zakazane owoce reż. Dome Karukoski Finlandia 2009 1."— Zapis prezentacji:

1 Zakazane owoce reż. Dome Karukoski Finlandia 2009 1

2 Pokusa w świecie baśni Baśń „Ptak straszydło” braci Grimm
„Wyjeżdzam. Gdy mnie nie będzie, możesz wchodzić wszędzie, poza jednym pokojem. To klucz do niego. Nie wolno ci otwierać nim drzwi. Jeśli to zrobisz, zginiesz.” Motyw zakazu i pokusy u nastoletniej dziewczyny występujący również w innych baśniach, m.in. Dziecko Matki Boskiej braci Grimm, Sinobrody Charlesa Perraulta Można rozpocząć od pytania kto pamięta baśń „Ptak straszydło”. Streścić ją. Jedna z sióstr zostaje porwana przez czarownika. Ten pewnego dnia wyjeżdża i mówi „Gdy mnie nie będzie, możesz wchodzić wszędzie, poza jednym pokojem. To klucz do niego. Nie wolno ci otwierać nim drzwi. Jeśli to zrobisz, zginiesz.” Dziewczyna dostaje też jajko (symbol kobiecości), którego, również pod pozorem ukarania śmiercią, ma strzec. Po wyjeździe czarownika, gdy zwiedziła już wszystkie pokoje, nie może się powstrzymać i otwiera drzwi do tego zakazanego. Tam widzi porąbane ciała kobiet. Z przerażenia upuszcza jajko, które brudzi się nie dającą się zmyć krwią. Czarownik wraca i widząc zaplamione jajko, zabija dziewczynę i oczywiście rąbie jej ciało i wrzuca do pokoju. Następnie udaje się, by porwać kolejną, młodszą siostrę, którą spotka to samo. Przychodzi kolej na najmłodszą. Ta również odkrywa ciała (sióstr) w zakazanym pokoju, ale ponieważ przezornie schowała jajko, wchodząc do niego, czarownik, po powrocie, nieświadom złamania zakazu chce ją uczynić swoją żoną. Prócz tego dziewczyna połączyła kości sióstr, wracając im życie. Ostatecznie kończy się to tak, że siostry ocaleją a czarownik spłonie w swoim domu. To tyle tytułem streszczenia. Mówimy, że ten motyw zakazu i pokusy, któremu podlega nastoletnia dziewczyna występuje także w innych baśniach. Co one symbolizują? Młoda kobieta jest tu poddawana próbie, jest zakazany pokój, jajko symbolizujące kobiecość i płciowość, niedająca się zmyć plama krwi – utratę niewinności.

3 Kolejna z baśniowych bohaterek?
Przedstawiamy bohaterki – Raakel i Marię. Należą do społeczności Laestadian, ultrakonserwatywnego odłamu protestantyzmu. Nie wolno im pić, tańczyć przy współczesnej muzyce, uprawiać seksu, całować się, niewskazane są nowinki techniczne i materialne pokusy świata. Dziewczyny właśnie kończą 18 lat, czeka je rychłe zamążpójście. Maria jednak chce zakosztować normalnego życia – wyjeżdża do Helsinek, pełnego pokus wielkiego miasta. W ślad za nią społeczność wysyła Raakel, która ma jej strzec i nie dopuścić do grzechu. Czy więc to kolejne wcielenia baśniowych dziewczyn poddanych pokusie? Za chwilę okaże się, że temat filmu wykracza poza same pokusy, którym podlegają bohaterki – jest to coś więcej, niż temat przywołanych baśni. Warto patrzeć na ten film głębiej, niż tylko powierzchownie – że o jakiejś „sekcie” i zakazach związanych z życiem seksualnym Raakel i Maria

4 Laestadianie Konserwatywny odłam luteranizmu
Zapoczątkowany w poł. XIX w. Na świecie jest ok. 200 tys. wyznawców, w tym ok. 100 tys. konserwatywnych laestadian w Finlandii Interpretują Biblię dosłownie Podlegają licznym zakazom: picia, seksu przedmałżeńskiego, oddawania się rozrywkom Nieprzestrzegających zakazów wyklucza się ze społeczności Latem organizują czterodniowe spotkania-zloty – to największe zgromadzenia ludzkie w Finlandii Można w tym miejscu dać „przypis” o laestadianach. Można już później Letnie nabożeństwa, Lumijoella, lipiec 2011

5 A przeciętny Fin? Społeczeństwo Finlandii, kraju skandynawskiego jest raczej laickie z niskim odsetkiem wierzących, zwłaszcza praktykujących O dużym zakresie swobód obyczajowych Z modelem rozbudowanego państwa opiekuńczego W tym modelu państwo sprzyja obywatelom w samorealizacji, w realizacji indywidualnej wolności Tym mocniej laestadianie wyróżniają się na tle społeczeństwa Laestadianie na tle liberalnej Finlandii, co jeszcze wzmaga wyobcowanie. Neutralne podejście do nagości (w kraju pewnie więcej saun niż krzyży) Notabene, jako dygresja, fiński system edukacji uznawany za najlepszy na świecie, fińskie szkoły zajmują czołowe miejsca w badaniach osiągnięć szkolnych PISA.

6 W zgodzie z naturą i... wbrew naturze?
Ułożona społeczność laestadian daje poczucie bezpieczeństwa i ładu, role społeczne są jasno określone i oszczędzone jest dokonywanie wielu wyborów Potrzeba bezpieczeństwa to jedna z podstawowych potrzeb Jest to życie bliskie naturze Tak jest sfotografowane Tylko co, jeśli własna natura podpowiada coś innego? Już pierwsze sekwencje filmu pokazują ułożone życie: poranne budzenie rodzeństwa, modlitwa, wszyscy karnie myją zęby. „Ładnie” sfotografowana przyroda Tę społeczność można odbierać jako jakikolwiek dom rodzinny zapewniający poczucie bezpieczeństwa: szukanie uniwersalnej wymowy filmu. Ale trzeba szukać swojego autonomicznego głosu – to podstawowy konflikt dramaturgiczny filmu

7 Młodość rzeczywiście musi się wyszumieć?
Młodość w naszej kulturze to czas swobody, beztroski, większe przyzwolenie na popełnianie błędów Jak więc czują się bohaterki, żyjąc w świecie nakazów i zakazów? Można tu już zarzucić pytanie „dlaczego Maria wyjeżdża do wielkiego miasta?

8 Światła (lub mroki) miasta
Z perspektywy wychowanych pod kloszem dziewczyn miasto to permisywizm, kontrasty, brak harmonii, wyobcowanie, egoizm Miasto jako siedlisko zła to popularny motyw w kulturze, co najmniej od czasów Sodomy Dwa sposoby smakowania miasta przez dziewczyny Maria zatraca się, może próbuje coś sobie i światu udowodnić, zrekompensować poprzednie frustracje, racjonalizuje swoje wybory („Poddaję się próbie i stawię czoło szatanowi”). Raakel – postępuje refleksyjnie, zagląda w siebie, przeżywa poczucie winy, mimo to będzie mieć odwagę bycia konsekwentną i w zgodzie ze sobą

9 Samosterowność To autonomia emocjonalna i intelektualna:
niezależność od zdania i nacisków innych (też m.in. szantażu emocjonalnego), poleganie na sobie, szacunek do siebie, zaufanie do siebie i własnych decyzji, w tym tych dokonywanych w sferze moralnej i społecznej. również twórczość, wolność, ciekawość, eksploracja Omawiamy, czym jest samosterowność – że to rodzaj wartości, jaką mogą się kierować ludzie w życiu. Na czym polega.

10 Na dwóch biegunach Samosterowność, czyli autonomia
emocjonalna i intelektualna Samosterowność i to, co można nazwać konserwatyzmem (składa się na niego wiązka złożona z priorytetu dla bezpieczeństwa, przystosowania-konformizmu, powstrzymania się od działań, które mogłyby nie podobać się innym, pokory, bezwarunkowego szacunku dla tradycji) to przeciwne bieguny w systemie wartości – teorii izraelskiego psychologa Shaloma Schwartza (jedna z bardziej znanych teorii wartości). Uciekać od politycznych skojarzeń z konserwatyzmem. To się łączy, ale w tym momencie chodzi o aspekt zachowawczości. W życiu ludzi. Aby nie „zalać” słuchaczy trudnym schematem, można się oczywiście uciec do animacji i stopniowo wyświetlić dolną część schematu Zachowawczość / konserwatyzm Bezrefleksyjny szacunek do tradycji Bezpieczeństwo Konformizm Pokora

11 Dorosłość = samosterowność?
Dorosłość to etap, w którym samemu podejmuje się decyzje i bierze za nie odpowiedzialność To jak wkroczenie w nie zawsze bezpieczny świat Czy każdemu udaje się być dorosłym? Można te dwa bieguny autonomia vs. zachowawczość wpisać w „dorastanie do dorosłości” - warto by widzowie interpretowali zachowania bohaterek przez ten pryzmat. (Choć warto dodać, że są ludzie, którzy po prostu cenią te wartości zachowawcze) Zatem temat filmu wykracza poza po prostu pokusy, którym podlegają bohaterki – jest to coś więcej, niż temat baśni przywoływanych na początku. Patrzenie tylko przez pryzmat zakazów seksualnych spłyci film i uczyni wymowę mniej uniwersalną

12 Bunt, czyli odwaga zmiany
Gdy nie ma zgody na status quo, może dojść do buntu, czyli wprowadzenia zmiany w życiu Często wymaga odwagi, bo niszczy poczucie bezpieczeństwa Nie chodzi o rewolucje, wojny itp. ale po prostu o zmianę w życiu

13 Bunt na dwa sposoby „dobry”, konstruktywny – prowadzi do lepszej jakości w życiu, jest w zgodzie z własnym „barometrem”, kierowany raczej dążeniem do czegoś pozytywnego, niż ucieczką lub niszczeniem czegoś negatywnego Zły, bo destrukcyjny, np. „na złość mamie odmrożę sobie uszy”, „przeżuwający” złe doświadczenia, nie tworzy niczego nowego, a często nie ma do czego wrócić Destrukcyjny bunt reprezentuje Eeva, która w przynajmniej kilku momentach widzimy jak sobie nie radzi. Bunt Raakel, do którego dojrzewa stopniowo, jest bardzo dojrzały, Raakel postępuje w zgodzie ze sobą, nie niszczy, nie pielęgnuje urazów, raczej buduje coś nowego. Maria jest w tym chyba gdzieś pośrodku, a może po prostu wycofuje się w porę lub jest w swoim buncie mniej serio. Od decyzji prelegenta zależy, ile zdradzi z treści filmu, czego widzowie raczej nie lubią. Można zatem zasugerować, żeby szli tym tropem w analizie postępowania bohaterów

14 Psychologia o religii Psychologia nie rozstrzyga, czy Bóg jest ani czy należy wierzyć Co najwyżej sprawdza, jak religijność przekłada się na jakość życia Alfred Adler: ludzie zmagają się z poczuciem niskiej wartości. Z kolei Bóg jest wyobrażeniem doskonałości i wszechmocy. Wyznając Boga i dążąc do wypełniania jego nakazów i zakazów ludzie zbliżają się do perfekcji, pokonują kompleks niższości. Są motywowani do działania. Istnieje wiele, zwłaszcza historycznych zapatrywań na religię. W kontekście filmu ciekawe może być wyjaśnienie potrzeb religijnych sformułowane przez Alfreda Adlera, ucznia Freuda Do tej idei Adlera można się odwołać w kontekście dojrzewania bohaterek filmu. Nie jest to może bardzo bliski związek, ale Raakel uczy się szacunku do siebie, wcale nie przestaje być religijną osobą, tak naprawdę nabiera siły Alfred Adler,

15 Cielesność w religiach
Wiele religii potępia przed- i pozamałżeńskie stosunki płciowe Wyjaśnienia socjologiczne: celem poskromienie jednego z najsilniejszych popędów ludzkich, utrzymanie porządku Geneza ideowa w chrześcijaństwie: Już Platon określił świat materialny (w tym ciało) jako mniej doskonały od świata idei Św. Augustyn (myśl wczesnochrześcijańska) podtrzymał dualizm – Boga i świata i pojmował dzieje jako zmaganie dobra ze złem Ciało – mogło znaleźć tu miejsce jako obszar zła Jeszcze w XVII w. bardzo wpływowy i „rozumowy” Kartezjusz mówił o dualizmie duszy i ciała To oczywiście bardzo skrótowe i uproszczone Św. Antoni – uznawany za pierwszego pustelnika i ascetę chrześcijańskiego, motyw kuszenia na pustyni – bardzo popularny w sztuce Bosch, Dali, Cezanne Michał Anioł Męczarnie św. Antoniego

16 Zakazany owoc – jabłko? W Księdze Rodzaju dwie opowieści: drzewo życia i drzewo poznania dobra i zła Dlaczego jabłko? Zapewne pomyłka w tłumaczeniu łacińskim: malus – zły; jabłoń malum – zło; jabłko Wąż: „będziecie znali dobro i zło” Lucas Cranach Starszy, Adam i Ewa, 1526

17 Podsumowanie: co uniwersalnego można tu znaleźć?
Odwaga – pokonywanie lęku Bezpieczeństwo Wchodzenie w dorosłość Autonomia i samosterowność, bycie w zgodzie ze sobą Bunt „na swoich prawach”, czyli jak zmieniając się pozostać sobą Zatem wymowa uniwersalna, nie „sekciarska”

18 zapraszamy na film znajdź nas na facebooku! www.nhef.pl
Jest to wzór slajdu początkowego z tytułem krótkim. Zdjęcie z filmu powinno być panoramiczne – przycinamy go do połowy rozmiaru slajdu (9,53x25,4). Kreska znajduje się dokładnie w połowie slajdu i jest zgrupowana razem z logotypem i polami tekstowymi – w pierwsze należy wpisać tytuł (typ czcionki: Calibri, rozmiar: 40, bold, RGB: 255, 0, 144), w drugie – reżysera i w następnej linijce kraj oraz rok produkcji (typ czcionki: Calibri, rozmiar: 20, bold, RGB: 35, 35, 35) 18