MIKOŁAJ KOPERNIK Nicolaus Copernicus

Prezentacja na temat: "MIKOŁAJ KOPERNIK Nicolaus Copernicus"— Zapis prezentacji:

1 MIKOŁAJ KOPERNIK Nicolaus Copernicus
Najlepszy polski piłkarz (bo jak kopnął Ziemię to do dzisiaj się kręci)

2 „A cóż piękniejszego nad niebo, które przecież ogarnia wszystko co piękne?...”
Astronom Matematyk Ekonomista Lekarz Prawnik Kartograf Tłumacz Poeta

3 Dzieciństwo: Ur. 19 II 1473 w Toruniu; ojciec: Mikołaj, matka: Barbara Watzenrode, rodzeństwo: Andrzej, Barbara i Katarzyna Ojciec był kupcem z Krakowa. Handlował miedzią (niem.: copper) 1485 – śmierć ojca. Opiekę nad Mikołajem obejmuje brat matki – Łukasz Watzenrode, od 1489 roku biskup warmiński Mikołaj pobiera nauki w szkole przy kościele p.w. św Jana w Toruniu, a potem w gimnazjum we Włocławku

4 Edukacja : studia na Akademii Krakowskiej (uczeń m.in. Wojciecha z Brudzewa) ukończone bez tytułu magistra 1495: święcenia kapłańskie 1496: Mikołaj rozpoczyna studia prawnicze w Bolonii. Zapisuje się do nacji niemieckiej (jak wszyscy Polacy, Czesi i Węgrzy). Współpracuje z Dominikiem Marią de Novara, który daje mu inspirację do stworzenia tzw. teorii heliocentrycznej 1497: mianowany kanonikiem warmińskim

5 Edukacja, c.d. 1500: praktyka prawnicza w Watykanie. Obserwacje zaćmienia Księżyca. Seria wykładów o odkryciu tzw. nowej astronomii 1501: po zakończeniu studiów wraca na Warmię i w tym samym roku wyjeżdża wraz z bratem do Padwy, gdzie zaczyna studia medyczne 31 maja 1503: zostaje doktorem prawa kanonicznego na uniwersytecie w Ferrarze

6 Wczesna działalność w Polsce
1507: zostaje osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego. Osiada w Lidzbarku Warmińskim 1509: ogłasza swoje tłumaczenie łacińskich Listów Teofilakta z Symokatty, oraz tzw. „Komentarzyk” będący pierwszym zarysem nowej teorii budowy Układu Słonecznego. Fragment publikuje Tycho de Brache w 1610 1510: Kopernik przenosi się do Fromborka i tworzy mapę Warmii

7 Wczesna działalność, c.d.
1512: pierwszy utwór poetycki, napisany z okazji ślubu Zygmunta I Starego z Barbarą Zapolyą 1512: Mikołaj Kopernik składa przysięgę wierności Królowi Polski Zygmuntowi I Staremu 1513: opracował i wysłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza

8 Obserwacje astronomiczne
1514: Mikołaj Kopernik kupuje jedną z baszt zamku we Fromborku. Tam urządza swoje obserwatorium i stamtąd dokonuje swoich epokowych obserwacji, na wykonanych przez samego siebie przyrządach Obserwuje ruchy planet, Księżyca i Słońca 1515 – 1530: Kopernik pisze swoje główne dzieło astrono-miczne, znane dziś p.t. „O obrotach ciał niebieskich”

9 „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”
J. Matejko, 1873

10 Konflikt z Krzyżakami 1516: objęcie władzy nad dobrami kapituły warmińskiej; przeprowadzka do Olsztyna : wojna polsko-krzyżacka. Kopernik obejmuje dowództwo nad obroną zamków Warmii. Wzmacnia m.in. fortyfikacje w Olsztynie, tak, że w 1521 Krzyżacy rezygnują z oblężenia 1520: negocjacje z Wielkim Mistrzem Zakonu Albrechtem Hohenzollernem

11 Ekonomia 1517: pierwsza wersja traktatu monetarnego – „Rozmyślania”
1519: druga wersja traktatu monetarnego – „Traktat o monetach” 1522: dzieło „O szacunku monety”, w którym proponował reformę monetarną, ujednolicenie pieniądza i przedstawił tzw. prawo Kopernika-Greshama 1528: Kopernik kończy dzieło ekonomiczne „Sposób bicia monety”

12 Późne lata 1526: ukazują się pierwsze mapy Polski, w przygotowaniu których uczestniczył m.in. Kopernik 1537: Kopernik kandydatem na biskupa Warmii : biskup chełmiński Jan Dantyszek wytacza Kopernikowi proces o to, że ten ma „nieformalną” partnerkę 1540: Joachim van Lauchen zwany Retykiem spisuje i wydaje pierwszą wersję „Narratio Prima”, w którym zawarty jest skrócony opis odkryć Kopernika 1541: „Narratio Prima” zostaje wydany w pełnej wersji (6 ksiąg) w Norymberdze

13 Rok 1543 Dzieło Mikołaja Kopernika: „O obrotach ciał niebieskich” (De revolutionibus orbium coelestium) zostaje wydane, ale ze zmienionym tytułem i bez oryginalnego wstępu autora 25 maja Kopernik umiera we Fromborku. Zostaje pochowany w tamtejszej katedrze

14 Poszukiwania miejsca pochówku
Miejsce pochówku przez długi czas pozostawało nieznane. Poszukiwania aż od 1802 r. W 2004 rozpoczęły się prace archeologiczne w archikatedrze we Fromborku. Odkryto tam wiele grobów z różnych epok Po odkryciu i zbadaniu kilkunastu grobów stwierdzono, że żaden nie należał do sławnego astronoma... ...aż odkryto grób nr 13/05. Był najbardziej zniszczony – zachowała się tylko niekompletna czaszka i kilka większych kości – ale najbardziej interesujący

15 Grób 13/05 Zgadzał się czas pochówku, płeć i wiek osoby
Zgadzały się także: „złamany” nos i blizna nad lewym okiem

16

17 Spuścizna Kopernika Twierdzenie Kopernika (geometria): Jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się po średnicy dużego Prawo Kopernika-Greshama (ekonomia): jeśli jednocześnie istnieją dwa rodzaje pieniądza (np. srebrne monety i papierowe banknoty), ale jeden z nich jest postrzegany jako lepszy (monety), to ten "lepszy" pieniądz będzie gromadzony, a w obiegu pozostanie głównie ten "gorszy". Krótko mówiąc, gorszy pieniądz wypiera lepszy

18 Rewolucja kopernikańska
PIERWSZA PRAWDZIWA REWOLUCJA NAUKOWA Przestaliśmy postrzegać siebie i Ziemię jako centrum i najważniejszą część Wszechświata. Zaczęliśmy w końcu dostrzegać jego prawdziwy ogrom.

19 Przed Kopernikiem Ziemia była w centrum. Słońce i planety krążyły po epicyklach a te z kolei wokół samej Ziemi po deferentach Wszechświat składał się z idealnych sfer Teorię geocentryczną stworzył Hipparch a rozwinął ją Klaudiusz Ptolemeusz Teorię heliocentryczną pierwszy zaproponował Arystarch z Samos, ale nie przyjęła się ona

20 Problemy Teoria Ptolemeusza była skomplikowana – epicykle, deferenty, ekscentryki, ekwanty... ...i wciąż nie tłumaczyła poprawnie obserwowanych ruchów planet Już sam Hipparch zauważył, że planety poruszają się nieregularnie Ale ludziom, zwłaszcza Kościołowi, podobało się, że są w Centrum Wszechświata. Dlatego Kopernik i wielu po nim mieli spore problemy

21 Rodzi się teoria... Wątpliwości u Kopernika narodziły się we Włoszech, pod wpływem znajomości i współpracy z Dominikiem Marią de Navaro, oraz lektury Epitome in Almagestum Ptolemei Rozpoczął badania nad nieścisłością ruchu Księżyca. 9 marca 1497 przeprowadził w Bolonii obserwację Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka, która to obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości. Przeprowadza także obserwację zaćmienia Księżyca w nocy 5/6 listopada 1497 W okolicy 1500 roku daje w Rzymie serię prywatnych wykładów, w których podważa ówczesne założenia w astronomii i wspomina o odkryciu „nowej astronomii” i swoich poglądach na budowę Świata i ruch planet

22 „Komentarzyk” (1510) Zarysy nowej teorii Kopernik spisuje własnoręcznie w tzw. „Komentarzyku” i rozdaje kilka sztuk znajomym. Dwa jego opisy znaleziono dopiero w XIX wieku Ziemia nie jest centrum Wszechświata. Centrum Wszechświata znajduje się blisko Słońca. Pozorny dzienny ruch gwiazd i Słońca spowodowany jest obrotem Ziemi wokół własnej osi. Ruch roczny Słońca na tle gwiazd i zaburzenia w ruchu planet są spowodowane obiegiem Ziemi wokół Słońca. Odległości z Ziemi do gwiazd są dużo dużo dużo większe niż do Słońca.

23 De Revolutionibus... Dzieło życia Kopernika. Powstawało we Fromborku przez kilkanaście, może 20 lat Rozwinięcie idei zawartych w „Komentarzyku”, dodanie dokładnego opisu matematycznego, wyjaśnienie różnego rodzaju obserwowanych ruchów obiektów niebieskich, tabele z przewidywanymi położeniami planet itd., itp...

24

25 Krytyka dzieła Teoria heliocentryczna burzyła powszechnie uznawany pogląd na budowę Wszechświata i rolę człowieka w nim Pierwszy wydawca – Andrzej Osiander – usunął oryginalny wstęp Kopernika i zmienił tytuł tak, aby nie wskazywał na to, że Ziemia też się kręci. Nowa przedmowa była także sprzeczna z ideami Kopernika i sugerowała, że jest to tylko model matematyczny Dzieło Kopernika znalazło się w indeksie ksiąg zakazanych ( ) Pomimo, że była bliższa prawdzie, teoria Kopernika gorzej przewidywała ruchy planet niż stara teoria Ptolemeusza!!!

26 Poparcie i dowody Tezy Kopernika przyjęło i rozwijało wielu późniejszych uczonych, np. Tycho Brahe, Galileusz, Izaak Newton. Galileusz zaobserwował fazy Wenus i Merkurego Uczeń Brahe’go – Johannes Kepler – opierając się na teorii heliocentrycznej i obserwacjach mistrza, sformułował 3 prawa ruchu planet, które poprawnie tłumaczyły i przewidywały ruchy planet wokół Słońca 1728 – James Bradley obserwuje zjawisko tzw. aberracji rocznej; 1839 – W. Struve, F. Bessel i T. Henderson niezależnie po raz pierwszy obliczają paralaksy gwiazdowe. Oba efekty są dowodem na ruch Ziemi wokół Słońca, a więc na poprawność teorii Kopernika

27 Co zatem dał nam Kopernik?
Pokazał nam, że Wszechświat jest ogromny i że nie kręci się wokół człowieka Pokazał odwagę w myśleniu. Przekonał, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń Zainspirował potomnych do nowego podejścia do Świata, w którym człowiek, czy Ziemia, nie mają szczególnego miejsca

28 Kopernik dziś Ulica w każdym (?) mieście, kilkanaście pomników
Uniwersytet, centrum astronomiczne, kilkadziesiąt liceów, jeszcze więcej gimnazjów i szkół podstawowych Port lotniczy we Wrocławiu Niezliczone firmy i instytucje (np. fabryka cukiernicza Kopernik S.A. produkująca toruńskie pierniki)

29

30 ... dodatkowo Planetoida 1322 Copernicus
Krater na Księżycu (107 km) i na Marsie (292 km średnicy) OAO-3 Copernicus ( ) – satelita amerykański do obserwacji w ultrafiolecie i promieniach Roentgena Kopernik 500 (1973) – radziecki satelita do badań Słońca i jonosfery Ziemi

31 ... ORP Kopernik – okręt Marynarki Wojennej do badań dna morza
MF Mikołaj Kopernik – polski prom kolejowo-samochodowy Copernicja – rodzaj roślin z Ameryki Poludniowej. Znanych jest 25 gatunków Góra Kopernika (Kopernikusfjellet) – szczyt o wysokości 1035 m.n.p.m. na wyspie Spitsbergen

32

33

34 Dziękuję za uwagę