STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE

Prezentacja na temat: "STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE"— Zapis prezentacji:

1 STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE
Maria Zrałek Wyższa Szkoła Humanitas Polskie Towarzystwo Gerontologiczne STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA – KLĘSKA CZY WYZWANIE Katowice 23 stycznia 2013 GIG

2 Nie myśląc o starości skąd wiesz, że jesteś stary?
David Brown Ile byś miał lat, gdybyś nie wiedział, ile lat masz naprawdę? Satchel Paige

3 Fazy starości w ujęciu wybranych autorów.
D.B. Bromley A. Bochenek S. Klonowicz A. Kamiński J. Kocemba WHO do 65 lat: czas przed wycofaniem się z pracy powyżej 65: lat: emerytura ponad 80 lat : wiek starczy max. do 100 lat: późna starość I stopień starzenia się: lat II stopień starzenia się: lat III stopień starzenia się: lat Starość lat dla kobiet 65-79 lat dla mężczyzn Sędziwa starość: powyżej 80 roku życia dla obu płci Rozpoczyna-jąca się starość: ok., 60 r.ż. Wczesna starość: ok. 75 r.ż. Starość sędziwa powyżej 80 r.ż. Starość wczesna tzw. III wiek, young old lat Starość dojrzała tzw. old old lat Długowieczność (wiek sędziwy, oldest old, long life) lat 60 lat: początek starości 70 lat: wiek podeszły 80 lat: wiek starczy 90 lat: długowie-czność Źródło: Z. Szarota, Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki, Kraków, 2004, s. 27.

4 Ludność Polski do 2035 r. według prognozy GUS z 2008r.
Ludności Polski będzie stopniowo kurczyć się Znaczne zmiany struktury wieku zmniejszy się liczba osób najmłodszych (do 17 lat), silnie spadnie liczba osób w wieku 18-59/64 lata, silnie wzrośnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym Źródło: prognoza demograficzna GUS z 2008r.Cyt. za J. Jóźwiak, I. E. Kotowska, A. Chłoń-Domińczak, A.Matysiak Prezentacja Zmiany demograficzne i szanse na wzrost urodzeń w Polsce, Komisja Polityki Społecznej i Rodziny, Warszawa,

5 Obraz demograficznego tsunami
Cyt. za prezentacja M. Boni Polska 2030

6 Obszary uznawane za klęskę
Wzrost udziału osób starszych w ogólnej populacji Wzrost liczebności the oldest old Długookresowa tendencja spadku udziału (także w liczbach bezwzględnych) populacji w wieku produkcyjnym Niska aktywność zawodowa ludzi w wieku przedemerytalnym i w wieku emerytalnym Zagrożenie systemu emerytalnego Problem opieki nad starymi zniedołężniałymi oraz zmniejszenie potencjału opiekuńczego Narastanie osamotnienia i samotności ludzi starych Problemy zdrowotne i opieka medyczna Niski kapitał społeczny Powstawanie napięć międzypokoleniowych

7 Dane w milionach

8 Prognoza GUS liczby ludności w wieku 65 lat i więcej według pięcioletnich grup wieku do 2030 r.

9

10 Udział osób w wieku 15–64 lata oraz w wieku 65+ w populacji ogólnej w Polsce
Prof. dr hab. med. Danuta Koradecka Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy. Prezentacja Wiek a zdolność do pracy źródło: Eurostat

11 Wskaźniki zatrudnienia starszych pracowników (wiek lata) w państwach członkowskich UE w 2010 r. BIAŁA KSIĘGA Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur COM(2012) 55 final

12 Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

13 emerytury

14

15 Wskaźnik potencjału pielęgnacyjnego
Ł. Jurek Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny. Red. A. Kubow, J. Szczepaniak, UE Wrocław 2010 s.157)

16 Ł. Jurek Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny. Red. A. Kubow, J. Szczepaniak, UE Wrocław 2010 s.157)

17 Osoba starsza w brylancie opieki społecznej
RODZINA PAŃSTWO RYNEK OSOBA STARSZA SPOŁECZ-NOŚĆ LOKALNA Podmioty w brylancie muszą wypełniać komplementarne zadania i nie powinni traktować siebie jak rywali, lecz jak partnerów realizujących wspólny cel. Skuteczna opieka powinna być efektem synergii wspólnego oddziaływania wszystkich elementów brylantu. Opracowanie l. Jurek na podstawie: D. White, Canadian Welfare Governance in Transition, Welfare Governance in Transition ( ).

18 Osoby w wieku 60 LAT i więcej według poziomu ograniczeń w samoobsłudze
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

19 Osoby w wieku 60 lat i więcej według możliwości wykonania czynności domowych
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

20 Osoby w wieku 60 lat i więcej według możliwości wykonania czynności domowych
Stan zdrowia ludności Polski w 2009 r., GUS, Warszawa 2011

21 Częstotliwość konsultacji z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem specjalistą, w podziale ze względu na wiek, EU-27, 2009 r. Eurostat 2012

22 Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

23 napięcia międzypokoleniowe
Nr 21/2006 „Starsi Polacy żyją na koszt młodszych Polaków – zarys zjawiska” Kto płaci za starzenie się społeczeństwa i marnotrawstwo PRL Paweł Dobrowolski TWORZYMY IDEE DLA POLSKI Instytut Sobieskiego ul. Nowy Świat 27, Warszawa tel./fax: (022) tel.: (022) fax: (022) Volkswagen Bank Polska S.A Mamuty żyją na koszt małolatów Kto płaci za starzenie się społeczeństwa i marnotrawstwo PRL

24 Podstawowe obszary wyzwań
zmiany na rynku pracy finanse publiczne i system emerytalny rynek produktów i usług;

25 Etapy życia seniorów według Senioragency
Kryterium „panowie sytuacji” 50-59 lat „wyzwoleni” 60-74 lata, „spokojni” 75-84 lata, „najstarsi” 85 lat i więcej Pieniądze Wysoki dochód do dyspozycji maksimum dochodu do dyspozycji, złoty wiek konsumpcji Moc nabywcza i chęć do zakupów ulega osłabieniu (ekonomicznie i psychologicznie) Wielu znajduje się w niepewnej sytuacji finansowej zwłaszcza wdowy Zdrowie Przeważająca większość cieszy się dobrym zdrowiem, pogorszenie wzroku, menopauza u kobiet Wciąż dobre zdrowie, wzrok i słuch ulegają dalszemu pogarszaniu Zdrowie staje się najistotniejszym czynnikiem, nasileniu ulegają wcześniej wymienione problemy, dodatkowo pogarsza się precyzja gestów Wysoki odsetek osób zależnych Czas wolny Umiarkowana ilość czasu wolnego Dużo wolnego czasu Dużo wolnego czasu, ale już nie opuszczają domu Źródło: Senioragency 2007, w.w.w.senioragency,com/news.aspx cyt za: M. Bombol, T. Słaby, Konsument 55+ wyzwaniem dla rynku, Warszawa 2011, s. 110.

26

27 Rynek pracy EMERYTURA – TO ROBOCZA DEFINICJA PIEKŁA!
ZAPRACUJ SIĘ NA ŚMIERĆ – TO JEDYNY SPOSÓB NA ŻYCIE EMERYTURA – TO ROBOCZA DEFINICJA PIEKŁA! Bernard Shaw

28 1. Kierunki zmian w obszarze rynku pracy
konieczność dokształcania, przekwalifikowania pracujących, jako następstwo labilnego środowiska pracy i zmian technologicznych. zwiększenie aktywności zawodowej osób starszych. Obecna sytuacja w zakresie aktywności osób powyżej 55.–64. roku życia stawia nas w ogonie krajów UE i OECD: tylko 34,5% osób jest aktywnych zawodowo, podczas gdy w krajach OECD 57,5%, w Szwajcarii 70,3%, Szwecji 74,%, Norwegii 69,5% Podwyższenie wieku emerytalnego Zaniechanie dezaktywizacji osób starszych jako instrumentu redukcji bezrobocia. Rozwiązanie problemu szarej strefy. Ostatnie wykonane przez GUS szacunki dotyczą 2004 roku i wynika z nich, że 33% spośród 1,3 mln osób to osoby powyżej 45. roku życia, z czego około 330 tys. to emeryci i renciści. W tej sytuacji bezwzględną koniecznością staje się działanie w kierunku m.in.: • rozwijania realnego i skutecznego programu zachęt dla zatrudniania osób starszych 55+, • rozwijania elastycznych form zatrudnienia osób starszych przez umożliwienie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, pracy na czas określony, • wzrostu mobilności zawodowej osób tej grupy wiekowej, tak by zmniejszać liczbę osób, które mogą być uznane za wykluczone „cyfrowo”. • uelastycznienie przepisów dotyczących zatrudnienia osób starszych,

29

30 Reorientacja w zakresie popytu konsumpcyjnego

31 typologia modelu opieki nad osobami starszymi
samoopieka (self-care), opieka w formie wolontariatu (volunteer care), opieka profesjonalna (professional care). G. Dooghe, The ageing of the European Population. London and Europe research, London Research Centre, May 1997 s.55 za MM

32 Miejsce w hierarchii preferencji opiekuńczych
Miejsce świadczenia opieki: Opieka świadczona przez: we własnym mieszkaniu osoby starszej samoopieka małżonka innego członka rodziny z tego samego pokolenia dziecko lub krewnego dziecko innego członka rodziny sąsiada, przyjaciela lub ochotnika opiekuna formalnego w mieszkaniu opiekuna dziecko niezamężne lub nieżonate dziecko zamężne lub żonate W zakładzie opieki długoterminowej : Ł.Jurek, Polityka społeczna wobec rodziny w dobie starzejącego się społeczeństwa, w: Współczesne wyzwania polityki społecznej wobec rodziny pod red. A. Kubowa, J. Szczepaniak, Uniwersytet Ekonomiczny, Wrocław 2010, s.155

33 usługi zdrowotne

34 Life long learning

35 Usługi czasu wolnego

36 Wspieranie samodzielnego życia poprzez rozwiązania technologii ICT
Rozwój systemów wsparcia technologii ICT jest wyjątkowo innowacyjnym sposobem na promowanie prowadzenia samodzielnego życia. „Inteligentne” domy, usługi cyfrowe i internetowe mają na celu wspieranie osób starszych w samodzielnym życiu i zwiększanie efektywności świadczenia usług poprzez wyszczególnienie konkretnych potrzeb.

37 Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

38

39 Jak się żyje osobom starszym w Polsce?, GUS , listopad 2012

40

41 Dziękuję za uwagę Dziękuję za uwagę Maria Zrałek