Przepływy czynników produkcji – teoria migracji siły roboczej

Prezentacja na temat: "Przepływy czynników produkcji – teoria migracji siły roboczej"— Zapis prezentacji:

1 Przepływy czynników produkcji – teoria migracji siły roboczej
Międzynarodowe stosunki gospodarcze I Przepływy czynników produkcji – teoria migracji siły roboczej Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

2 Migracje zagraniczne ludności
Definicje ONZ i UE migracje krótkookresowe - przebywanie poza granicami kraju miejsca zamieszkania poniżej 1 roku, migracje długookresowe - przebywanie poza granicami kraju miejsca zamieszkania 1 rok lub dłużej, a więc również wyjazdy za granicę (przyjazdy z zagranicy) na pobyt stały. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

3 Podobieństwa w porównaniu z wywozem kapitału
Motyw większych dochodów decydujący Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Główną przyczyną migracji czynników produkcji jest chęć uzyskania przez ich posiadaczy wyższego dochodu. Wyższe płace za granicą skłaniają do emigracji. Co więcej, taka mobilność powinna być aprobowana przez świat jako całość. Gospodarka światowa ponosi bowiem korzyści netto. Czynnik produkcji będzie wskutek migracji wykorzystywany tam, gdzie jego zastosowanie jest najbardziej opłacalne. 2009/2010

4 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Motywy wywozu pracy Krańcowa wydajność pracy w kraju 2 Krańcowa wydajność pracy w kraju 1 I Korzyść netto świata J L D E Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH F G K C Kraj I ma większe zasoby pracy, niż kraj II (AO>OB.). Odmiennie kształtuje się w nich także krańcowa wydajność pracy (relacja przyrostu produkcji do przyrostu pracy o jednostkę), co skutkuje różnymi dochodami z pracy (płace). W kraju I jest praca jest tańsza, niż w kraju II (AC<BD). Jest to zachęta do migracji. Praca z kraju I będzie przemieszczać się do kraju II do czasu, gdy dojdzie do zrównania stawek płac w obu krajach (AF=BG), punkt E, w którym przecinają się krzywe krańcowej wydajności pracy obu krajów. Do kraju II przeniosło się HO pracowników z Skutki: Proces wyrównywania realnych wynagrodzeń: płace w kraju I (emigracji) rosną, kraju II (imigracji) – spadają. Łączna produkcja świata (I+II) rośnie dzięki przesunięciu części zasobów czynnika produkcji zatrudnionego w kraju I przy produkcji mniej wydajnej, do bardziej wydajnej w kraju II. Przed wywozem łączna produkcja wynosiła: AIKO (kraj I) + BJLO (kraj II). Po przesunięciu części pracy jest to suma: BJEH (kraj II, więcej niż przedtem) i AIEH (kraj I, mniej niż przedtem). Łączny przyrost: ELK. Niektórzy tracą – właściciele pracy w kraju II (niższe płace) oraz właściciele innych czynników produkcji w kraju I (mniejsza podaż pracy). A H O B Łączne zasoby pracy 2009/2010

5 Podobieństwa w porównaniu z wywozem kapitału
Motyw większych dochodów decydujący Różnice w dochodach UE-15 i UE-10 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Wpływ emigracji zarobkowej na gospodarkę Polski, Ministerstwo Gospodarki 2007 2009/2010

6 Wyrównywanie płac w wyniku migracji
Kraje Płaca realna, 1870 (USA=100) Procentowy wzrost płacy realnej, Kraje docelowe Argentyna 53 51 Australia 110 Kanada 86 121 USA 100 47 Kraje pochodzenia Irlandia 43 84 Norwegia 24 193 Szwecja 250 Włochy 23 112 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Wiek XIX i początek XX to okres masowych migracji. Czy proces ten doprowadził do zbieżności realnych wynagrodzeń? Wydaje się, że tak. Tabela pokazuje poziom i zmiany realnych płac w 4 głównych krajach emigracji i imigracji. W 1870 płace realne były znacznie wyższe w krajach docelowych, niż krajach przeznaczenia. Do 1913 r, płace wzrosły we wszystkich krajach, ale wzrosły one bardziej w krajach emigracji, niż docelowych (z wyjątkiem Kanady, gdzie był ogromny wzrost). Źródło: P. R. Krugman, M. Obstfeld, Ekonomia międzynarodowa, PWN, Warszawa2007, t.1, s. 252. 2009/2010

7 Różnice w porównaniu z wywozem kapitału
Przepływy dużo mniejsze. Konieczność większego zróżnicowania dochodów. Większy wpływ czynników pozaekonomicznych. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Przepływy siły roboczej odbywają się na mniejszą skalę i z mniejszą intensywnością. Rzadkie są okresy masowego przepływu pracy. Przyczyny skłaniające do emigracji muszą występować ze znaczną intensywnością – często nie wystarczy nawet 50% różnica w wysokości płacy, konieczne są także inne bodźce. 2009/2010

8 Pozaekonomiczne przyczyny i ograniczenia migracji
Polityczne, ideologiczne działalność opozycji w czasie stanu wojennego Prześladowania narodowe, religijne, rasowe pierwsza fala kolonizacji USA, b. Jugosławia. Ekologiczne. Kontrola napływu zagranicznej siły roboczej polityka ograniczania imigracji, kwoty imigracyjne w USA. Koszty transportu i nielegalne przekraczanie granicy. Koszty adaptacji imigrantów nauka języka, dostosowanie do zwyczajów, kultury. Przeszkody formalne dyplomy, kwalifikacje. Niechęć, wrogość miejscowej ludności. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

9 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Główne etapy migracji Migracja międzykontynentalna (osiedleńcza) Zagospodarowywanie kontynentów pozaeuropejskich Masowa migracja XIX i XX w. I fala: 1820 – 1914 Po I wojnie: 16 mln z Europy (0,5 mln z Polski) II fala: Migracje po II wojnie i po dekolonizacji Emigracja międzykontynentalna: Zrujnowani chłopi, rzemieślnicy, którzy utracili pracę w wyniku rewolucji przemysłowej50 mln z Europy: głównie W. Brytania, Irlandia, Niemcy, kraje skandynawskie); Przełom XIX i XX w.: Włochy, Portugalia, Europa Środkowa i Wschodnia. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

10 Główne kierunki emigracji - trendy
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Obecnie udział imigrantów w populacji krajów nie jest już tak duży, gdy migranci są rozproszeni w wielu krajach. Miejsce Ameryki Łacińskiej jako regionu imigracji zajmuje teraz Europa Zachodnia. 2009/2010

11 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Główne etapy migracji Współczesna migracja Międzykontynentalna Wewnątrzkontynentalna Europa: Gastarbeiterzy, 30 mln osób; ruchy w ramach UE Ameryka: Meksyk- USA Azja: Arabia Saudyjska, Kuwejt, ZEA – z Bliskiego Wschodu i południowej Azji (Egipcjanie, Palestyńczycy, Algierczycy, Hindusi). Emigracja wewnątrzkontynentalna Europa: XIX w. – z Europy Środkowej i Wschodniej do regionów uprzemysłowionych L. 50 – szybki rozwój oraz straty demograficzne otwarcie granic dla pracowników-gości, ok. 30 mln osób (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Benelux); głównie z Włoch, Hiszpanii i Jugosławii, później z Portugalii, Turcji i płn. Afryki. L. 70 – gorsza koniunktura utrudnienia napływu imigrantów, ale także: uchodźcy polityczni. Ameryka: USA (Meksyk), 13% populacji USA to osoby urodzone za granicą (2006 r.). Azja: kraje zatoki Perskiej, początek lata 70. (Arabia Saudyjska, Kuwejt, ZEA z krajów Bliskiego Wschodu i pd. Azji, głównie Egipt, Algieria, Maroko, Pakistan, Indie i Palestyna). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

12 Imigranci w społeczeństwie
Miasto Rok Liczba ludności Liczba imigrantów Udział imigrantów 1 Dubai 2002 82% 2 Miami 2000 51% 3 Amsterdam 47% 4 Toronto 2001 45% Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: L. Benton-Short, M. Price, S. Friedman, Global Perspective on the Connections between Immigrants and World Cities, The GW Center for the Study of Globalization. Alicja Piechocka SGH zima 2007 2009/2010

13 Imigranci według obywatelstwa w UE-27, 2006 r. lub ostatni dostępny
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Eurostat 2009/2010

14 Cudzoziemcy, udział % w populacji ogółem, 2006 r.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2000 r. – w Europie Zachodniej 20 mln imigrantów; duża część ludności i siły roboczej. Foreign-born –osoby, które są obywatelami kraju (przez naturalizację) lub nie są obywatelami kraju przebywania. Foreign –obywatele innego kraju niż kraj przebywania. Wśród krajów o wysokiej liczbie imigrantów (Hiszpania, UK, Niemcy), Hiszpania miała najwyższy udział cudzoziemców w stosunku do populacji (12%). Najwyższy jest w Luksemburgu (35%), następnie (spośród krajów UE) w Austrii i Irlandii (14%). Źródło: International Migration Outlook, OECD, 2008. 2009/2010

15 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
2009/2010

16 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
10 najpopularniejszych krajów pochodzenia emigrantów z UE-27 do UE-27,2006 Polacy – najliczniejsza grupa (ponad 290 tys.) Rumuni – 250 tys. Brytyjczycy, Niemcy – ok. 100 tys. Ale wskaźnik relatywny (na 1000 populacji) znacznie niższy niż średnio w UE). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Eurostat 2009/2010

17 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
10 najpopularniejszych krajów pochodzenia emigrantów spoza UE do UE-27,2006 Marokańczycy Głównie do Hiszpanii i Belgii, liczni także we Francji i Włoszech. Ukraińcy Czechy, Włochy. Chińczycy Hiszpania, UK. Hindusi UK Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Eurostat 2009/2010

18 Najważniejsze kraje pochodzenia imigrantów w krajach OECD, 2006 r.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Ponad 60% całości napływu w 2006 r. pochodziło z dwudziestu krajów. Na czele listy znajdują się Chiny, Polska i Rumunia. W Boliwii, Rumunii i Polsce odnotowano w 2006 r. największy wzrost w ciągu ostatnich 6 lat. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej – skutek rozszerzenia UE. W. Brytania – emeryci, drugie domy w Hiszpanii. Źródło: International Migration Outlook, OECD, 2008, s. 41. 2009/2010

19 Przyspieszenie procesu międzynarodowej migracji
Wpływ globalizacji Obniżenie kosztów transportu Pogłębianie się różnice w poziomie płac Starzenie się społeczeństw krajów rozwiniętych Wojny, konflikty i napięta sytuacja polityczna Liberalizacja polityki wyjazdowej Chin Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

20 Starzenie się społeczeństw
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: OECD Factbook 2007 2009/2010

21 Poszukujący azylu w krajach OECD, 2006 r.
na mln populacji ogółem Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Azyl, obok łączenia rodzin i czasowych pozwoleń na pracę, jest sposobem legalnego dostania się do Europy. Często nadużywany… Uprawniony czy nie - jest sposobem dostania się i pozostania w Europie, bo zgodnie z Konwencją Genewską wniosek o azyl jest rozpatrywany w kraju, w którym został złożony. Proces ten trwa często kilka miesięcy, a od decyzji negatywnej można się odwoływać, co dodatkowo przedłuża czas uprawnionego pobytu. Spada jednak liczba składanych wniosków o azyl w krajach OECD. W 2006 r. złożono 283 tys. wniosków (o 50% mniej niż w 2000 r.). Rok 2006 był czwartym z kolei, w którym liczba ta spadała. Największą ich liczbę odnotowano w Stanach Zjednoczonych (41 tys.), zaś w Kanadzie, Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii było ich od 20 do 30 tys. W przeliczeniu na mieszkańca głównymi krajami przyjmującymi są Szwecja, Austria i Szwajcaria (od 1,5 do 2,5 tys. wniosków na milion mieszkańców tych krajów). Spadająca liczba składanych wniosków oraz niska uznawalność ich słuszności (ok. 20%) sprawiają, że jest to coraz mniej istotny sposób zdobycia stałego pobytu w krajach OECD. Największa liczba osób ubiegających się o azyl pochodziła z Iraku, a następnie z Serbii i Czarnogóry. Źródło: International Migration Outlook, OECD, 2008, s. 50. 2009/2010

22 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Migracja zarobkowa Podział migracji zarobkowej: Mały ruch przygraniczny Pracownicza migracja sezonowa Czasowe wyjazdy na określony z góry czas Wyjazdy na stałe. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Mały ruch przygraniczny - regularne (codzienne lub cotygodniowe) udawanie się do pracy za granicę przez dłuższe okresy czasu (co najmniej przez rok); jest to częste zjawisko występujące między krajami graniczącymi ze sobą, obficie i ubogo wyposażonymi w siłę roboczą. Sezonowa migracja pracownicza, o ile ma ona charakter regularnej, powtarzającej się corocznie pracy sezonowej za granicą (po sezonie następuje powrót do stałego miejsca zamieszkania). O migracji tej decyduje stan koniunktury; dobra koniunktura i związane z nią dodatkowe zapotrzebowanie na pracę zwiększa migrację sezonową, zła koniunktura rodzi tendencje odwrotne. Wyjazd do pracy za granicą na określony czas, na ogół na parę lat. Motywem tego typu emigracji jest chęć uzyskania dodatkowych dochodów (w stosunku do otrzymywanych w kraju), podniesienia kwalifikacji poprzez dostęp do nowoczesnej aparatury, ukończenia studiów wyższych, odbycia określonego stażu itp. Wyjazdy na stałe ze względu na zamiar połączenia się z rodziną, zawarcie związku małżeńskiego, lukratywną propozycję zatrudnienia połączoną z koniecznością zmiany obywatelstwa. 2009/2010

23 Determinanty migracji zarobkowych
W kraju macierzystym W kraju docelowym wysoki poziom bezrobocia brak możliwości zatrudnienia w swoim zawodzie zła sytuacja mieszkaniowa złe zaopatrzenie sklepów w towary konsumpcyjne duża siła nabywcza obcych walut rozbudowane instytucje „państwa dobrobytu” zapotrzebowanie na cudzoziemską siłę roboczą wysokie tempo wzrostu gospodarczego inwestycje determinujące popyt na siłę roboczą Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

24 Korzyści i straty kraju emigracji
Wynagrodzenia pracowników i pieniężne przekazy pracownicze 2005 r., mln USD Korzyści Zmniejszenie podaży pracy Wzrost kwalifikacji i akumulacja kapitału Transfer dochodów Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Korzyści: Zmniejszenie podaży  większe szanse na pracę, wzrost płac Powrót do kraju (wyższe kwalifikacje i zgromadzony kapitał)  hotele, restauracje, warsztaty samochodowe w Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Turcji, Chorwacji (ale i na Podhalu w Polsce). Transfer dochodów  podniesienie poziomu życia i wpływ na bilans płatniczy 2009/2010

25 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Rok 2005 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH UNCTAD Handbook of statistics 2006, tab. 7.4 2009/2010

26 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Przeznaczenie transferowanych wynagrodzeń w 6* krajach Europy i Azji Środkowej Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH *Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Gruzja, Kirgistan, Rumunia, Tadżykistan 2009/2010

27 Korzyści i straty kraju emigracji
Zmniejszenie podaży pracy Wzrost kwalifikacji i akumulacja kapitału Transfer dochodów Straty Straty budżetu Starzenie się społeczeństwa Drenaż mózgów (brain drain) Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Straty: Straty dla budżetu: emigrują głównie ludzie młodzi  skorzystali ze świadczeń, a nie zwrócili w formie podatków kosztów tych świadczeń. Starzenie się społeczeństwa – jw.. Brain drain - emigracja osób o najwyższych kwalifikacjach. Korzystają głównie: USA, Kanada, Australia. Większość specjalistów pochodzi z krajów azjatyckich, Ameryki Łacińskiej oraz Europy Środkowej i Wschodniej. 2009/2010

28 Pojęcia związane z migracjami osób wysoko wykwalifikowanych:
„Cyrkulacja mózgów”/„wymiana mózgów” Ogólne zjawisko migracji osób wysoko wykwalifikowanych. Zakłada dwukierunkowy przepływ wysoko wykwalifikowanych między krajami pochodzenia i docelowymi. Osoby migrujące są zatrudniane w kraju docelowym na stanowisku i w zawodzie, które są zgodne z ich kwalifikacjami. „Marnotrawstwo mózgów” Wysoko wykwalifikowany pracownik podejmuje za granicą prace poniżej kwalifikacji. „Drenaż mózgów” Wysoki poziom odpływu netto pracowników wysoko wykwalifikowanych. Termin - od początku lat 60, zazwyczaj napływ do krajów bogatych z biednych. „Pozyskiwanie mózgów” Wysoki poziom napływu netto pracowników wysoko wykwalifikowanych Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

29 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Drenaż mózgów Chiny, Indie, Rosja – największy odpływ naukowców i inżynierów Napływ głównie do: (dane za 2001 r.) USA – 7,8 mln UE – 4,8 mln Kanada – 2 mln Australia – 1,4 mln OECD ogółem – 17 mln, w tym 10 mln spoza OECD Ale: procentowo najwięcej osób z wyższym wykształceniem wyjeżdża z krajów zamożnych USA, Japonia – 50% wszystkich emigrantów Turcja, Meksyk, Portugalia – 6-7% Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Na około 9 mln imigrantów do USA w l. 80 1,5 mln miała wykształcenie co najmniej średnie (college). Ponad 40% z 200 naukowców w AT&T Bell Laboratories to cudzoziemcy Wiele branż zależy od zagranicznych pracowników-specjalistów – ponad 200 naukowców z UK podjęło pracę w USA (push factors: ograniczenie budżetowe – zamrożone pensje + wakaty, redukcje w finansowaniu bibliotek i asystentów, itp., pull factors: pensje w USA często 3x wyższe, środki na badania, laboratoria. Pod koniec lat 80 naukowiec z UK, który nie dostał chociaż jednej atrakcyjnej oferty z USA mógł się zastanawiać nad swoją reputacją poza UK;-) Upadek ZSRR  exodus naukowców do USA. Cały wydział Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Minnesota w połowie lat 90 był tworzony przez naukowców z Rosji. Wielu znalazło pracę w laboratoriach chemicznych, biologicznych, pracowniach komputerowych. Naukowcy twierdzą, że ich wydajność jest w USA 10x wyższa, a zarobki 100x wyższe niż w Rosji. 2009/2010

30 „Marnotrawstwo mózgów”?
Udział emigrantów z wykształceniem wyższym wykonujących prace wymagające niskich kwalifikacji Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH s. 189. 2009/2010

31 Formy mobilności specjalistów
Przepływ w ramach korporacji transnarodowych Mobilność studentów Migracje pracowników naukowych Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

32 1.Przepływ w ramach korporacji transnarodowych
Pracownicy techniczni - duże znaczenie w fazie rozruchu oraz w momentach kryzysowych, zajmują się głównie nadzorem technologicznym. Pracownicy administracyjni - sprawują kontrolę nad firmą, zajmują zwykle najważniejsze w niej pozycje i mają decydujący wpływ na strategię i procesy produkcyjne. Cechy tych przepływów: Głównym kanałem są zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Przejściowy, czasowy charakter. W praktyce większość kontraktów trwa od 1 roku do 3 lat. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

33 Napływ pracowników w ramach KTN (w tysiącach):
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Okólski M. Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkowstwa Polski w Unii Europejskiej, Warszawa 2005 2009/2010

34 2. Przepływ studentów Kraje przyjmujące studentów:
Napływ studentów traktowany jako zjawisko korzystne. Wielu absolwentów pozostaje (np. w USA 45% osób, które uzyskały stopień doktora). Najwyższy „wskaźnik zasiedzenia” dotyczy absolwentów z Chin i Indii-80-90%. Kraje wysyłające studentów: Ryzyko, że zostaną wchłonięci przez rynek pracy kraju, w którym studiują i pozostaną tam na stałe  duże znaczenie sytuacji w kraju wysyłającym. „Wskaźnik powrotów” rośnie wraz ze wzrostem dochodów per capita w kraju pochodzenia. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

35 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
IDN - Indeonezja The likelihood that a student remains in the United States after graduation falls as average per capita incomes in the home country rise. However, even at a given income level, the length of stay varies significantly across countries, with fewer graduates returning home to countries such as Argentina, China, India, and the Islamic Republic of Iran than would be expected based on income alone. Other factors explaining high retention rates include the quality of living conditions and research facilities in high-income countries, as well as the density of research networks and the size of the preexisting diaspora. Factors favoring a return include proximity to family, cultural affinities, and emigrants’ desire to contribute to technological progress in their native country. Źródło: Global Economic Prospects, World Bank 2008, s. 123. 2009/2010

36 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Studenci zagraniczni „Edukacja dla rozwoju” Do lat studenci z krajów biednych (kolonii) w krajach bogatych Program niskich opłat „Edukacja dla handlu” Studenci zagraniczni jako źródło dochodów instytucji edukacyjnych Umożliwienie podejmowania pracy podczas studiów Korzystny wpływ na wzrost gospodarczy Sposób pozyskania wysoko wykwalifikowanych pracowników Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

37 Cudzoziemcy studiujący w wybranych krajach OECD, 2005 r.
Wskaźnik zmiany liczby studentów zagranicznych 2005 (2000=100) Studenci zagraniczni Udział w OECD ogółem (%) 1.USA 124 590200 27,5 2.Wielka Brytania 143 394600 18,4 3. Francja 173 236500 11,0 4. Niemcy 139 259800 12,1 5. Australia 167 211300 9,9 79,0 Japonia 189 125900 5,9 Nowa Zelandia 845 69400 3,2 Austria 114 34500 1,6 Szwajcaria 142 36800 1,7 Holandia 225 31600 1,5 Belgia 117 38200 1,8 Szwecja 154 39300 Polska 166 10200 0,5 OECD ogółem 149 100,0 W tym: z innych krajów OECD 48,8 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Migration Outlook OECD 2008 2009/2010

38 3. Migracje w sektorze nauki
Kraj przyjmujący Korzysta z potencjału naukowego gościa. Kraj wysyłający Napływ wiedzy i technologii z kraju docelowego (zwykle lepiej rozwiniętego). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

39 Udział pracowników cudzoziemskich w wybranych zawodach (%), 2001 r.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Okólski M. Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkowstwa Polski w Unii Europejskiej, Warszawa 2005 Źródło: Okólski M. Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkowstwa Polski w Unii Europejskiej, Warszawa 2005 2009/2010

40 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Populacja emigrantów i imigrantów z wyższym wykształceniem (+15 lat) w krajach OECD Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH COUNTING IMMIGRANTS AND EXPATRIATES IN OECD COUNTRIES: A NEW PERSPECTIVE 2009/2010

41 Korzyści i straty kraju imigracji
Wzrost podaży pracy Korzyści budżetu Dostęp do unikalnych kwalifikacji Straty Koszty dostosowania imigrantów do życia w nowych warunkach Koszty społeczne Napięcia Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Korzyści: Wzrost podaży pracy: ograniczenie deficytu rąk do pracy, czynnik wzrostu gospodarczego; spadek płac, wzrost dyscypliny pracy, głównie w zawodach o niskich kwalifikacjach (bo tu największa konkurencja zagraniczna). Korzyści budżetu napływają ludzie młodzi Unikalne kwalifikacje wzbogacenie oferty rynkowej (restauracje, sportowcy- lepszy poziom rozgrywek). Straty: Koszty dostosowania imigrantów do życia w nowych warunkach (nauka języka obcego, kursy wiedzy obywatelskiej). Koszt społeczne związane z trudnością dostosowania się imigrantów do życia w nowych warunkach (powstawanie gett narodowych, wzrost przestępczości). Napięcia  trudności z zaakceptowaniem imigrantów przez część społeczeństwa, akty przemocy, ksenofobii, zamieszki na tle etnicznym. 2009/2010

42 Stosunek do imigrantów, 2002 r.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Pew Research Center: What the world thinks in 2002? Badanie w 44 krajach, ankietowanych osób. W większości krajów imigranci i mniejszości etniczne postrzegani są jako mający zły wpływ na gospodarkę. Jedynie w Kanadzie znaczna większość populacji pozytywnie postrzega rolę imigrantów w kraju. Dlaczego? – imigranci są źródłem 2/3 rocznego przyrostu naturalnego, 1 na 5 Kanadyjczyków urodził się za granicą. W USA 49% ma pozytywne nastawienie, ale aż 43% - negatywne. Imigranci są szczególnie niepopularni w Europie. We wszystkich krajach europejskich, z wyjątkiem Bułgarii, mają więcej przeciwników niż zwolenników. W Europie Zachodniej może to wynikać z faktu, iż po raz pierwszy w historii najnowszej stają się one społeczeństwami imigrantów, rosną w siłę grupy mniejszości. Jeszcze bardziej negatywny stosunek do imigrantów obserwuje się w krajach Europy Wschodniej. Pew Research Center 2009/2010

43 Migracje nierejestrowane
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

44 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Meksykanie w USA Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH While the U.S. and Mexico have always had interrelated populations and Mexicans have been coming to work in the United States since the 19th century, large-scale settlement in the U.S. is a relatively recent phenomenon—something that is often overlooked. As recently as 1970, Mexico had only the 4th largest foreign-born population—behind Italy, Germany, and Canada. (In 1960, there were more Britons, Poles, and Russians, too.) Mexicans account for about 31–32% of all immigrants, by far the largest country of origin and more than five times the next largest population. 2009/2010

45 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Meksykanie w USA Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Another phenomenon has changed in the past several decades, too. The percentage of the the Mexican population (defined as the population of Mexico plus the Mexican-born population living in the U.S.) that is living in the United States has grown dramatically in recent years. For the period 1950–1970, only about 1.5% of the Mexican population was in the United States (not shown). This share doubled by 1970 and more than doubled again by 1995 (to 6.7%). The rapid growth in Mexicans in the U.S. since the mid-1990s has pushed this share to about 9% by 2004. 2009/2010

46 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Meksykanie w USA Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Obecnie około 80-85% nowo przybywających Meksykanów do USA– przebywa tam nielegalnie (corocznie ok tys.). W sumie ponad ½ wszystkich przebywających w USA Meksykanów jest tam nielegalnie. 2009/2010

47 Pochodzenie nielegalnych imigrantów w USA (2005 r.)
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

48 Emigracja i imigracja w Polsce – pobyt stały, dane średnioroczne
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Dane GUS 2009/2010

49 Migracje zagraniczne ludności na pobyt stały według krajów w 2007 r.
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Rocznik demograficzny GUS 2008 2009/2010

50 Emigracja z Polski na pobyt stały
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Rocznik demograficzny GUS 2008; 2009/2010

51 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Kraje UE, w których Polacy są wśród 5 najliczniejszych grup imigrantów, 2006 r. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Źródło: Eurostat 2009/2010

52 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
a Dane dotyczą liczby osób przebywających za granicą czasowo: dla lat – powyżej 2 miesięcy, dla lat – powyżej 3 miesięcy. b Po rozszacowaniu liczby emigrantów o nieustalonym kraju czasowego pobytu liczba emigrantów przebywających w krajach Europy wynosi 547 tys., w krajach UE – 535 tys. c Do 2006 r. 25 krajów Szacuje się, że w końcu 2008 roku poza granicami Polski przebywało czasowo ok. 2mln 210 tys. mieszkańców naszego kraju, tj. o 60 tys. mniej niż w 2007 r. (ok tys.), przy czym ponad 1mln 887 tys. osób przebywało w Europie. Zdecydowana większość – ok tys. – emigrantów z Polski przebywała w krajach członkowskich UE, liczba ta zmniejszyła się o 40 tys. w stosunku do 2007 roku. Spośród krajów UE, najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii (650 tys.), Niemczech (490 tys.), Irlandii (180 tys.) i Niderlandach (108 tys.). Źródło: Dane GUS 2009/2010

53 Rozszerzenie UE – skutki
Kraje imigracji Raczej uzupełnienie niż zastąpienie lokalnej siły roboczej Wpływ na utrzymanie wzrostu gospodarczego Stabilne płace Kraje emigracji Braki na rynku pracy w niektórych zawodach Wzrost transferów dochodów Dodatkowy kapitał ludzki Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

54 Skutki dla kraju emigracji
Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Wzrost płac w wielu sektorach (budownictwo, ochrona zdrowia, handel detaliczny, rolnictwo). 2009/2010

55 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Transfery dochodów Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

56 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Brain drain? Polska 5% pracowników służby zdrowia zgłosiło się po dokumenty uprawniające do pracy za granicą 9,5% w Szczecinie 7,7% anestezjologów 50% posiadających te dokumenty wyjechało Litwa, Estonia Finlandia, Szwecja, Norwegia Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH : Wyjazdy specjalistów mogą stać się problemem w niektórych zawodach. Odczuwalny staje się deficyt pracowników w krajach UE-10 (i UE-12) w takich branżach jak przetwórstwo spożywcze, przemysł stoczniowy, usługi remontowe i budownictwo, usługi medyczne, o czym świadczą występujące w UE-10 trendy wzrostu płac w tych zawodach. Paradoksalnie, transferów zarobków średnio i wysoko wykwalifikowanych migrantów nie sposób traktować jako formy rekompensaty utraconego kapitału ludzkiego migranta. Najnowsze dane empiryczne (aczkolwiek dotyczące rynku amerykańskiego) sugerują bowiem, iż poziom wykształcenia migrantów jest silnie negatywnie skorelowany z wysokością dokonywanych przez nich transferów. Prawdopodobieństwo dokonywania transferów zarobków maleje o 7% z każdym dodatkowym rokiem wykształcenia migranta. 2009/2010

57 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH
Polska Nie ma jednoznacznych dowodów na drenaż mózgów po 1 maja 2004 Problem w niektórych zawodach medycznych i niektórych regionach kraju Może się nasilić w dłuższym okresie Brak programów zwiększających atrakcyjność pracy w kraju Brak napływu specjalistów z zagranicy Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010