Szkolenie z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych

Prezentacja na temat: "Szkolenie z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych"— Zapis prezentacji:

1 Szkolenie z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych
Szkolenie z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych Departament Wychowania i Promocji Obronności MON Gdynia, 3 kwietnia 2014 r.

2 adw. Łukasz Niedziela Prawo autorskie i prawa pokrewne
Prezentacja przygotowana dla Departamentu Wychowania i Promocji Obronności MON adw. Łukasz Niedziela © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

3 Kluczowe zagadnienia:
Co podlega ochronie prawa autorskiego? Komu przysługuje ochrona z tytułu prawa autorskiego? Jakie są rodzaje uprawnień i czas ich trwania? Jak przenieść prawa autorskie majątkowe? Kiedy wolno korzystać z utworu bez zgody osoby uprawnionej? Jak chronione są prawa autorskie? © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

4 Podstawowe źródła prawa:
Krajowe: Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U r. Nr 90, poz. 631 ze zm.). Międzynarodowe: 1. Konwencja Berneńska z dnia 9 września 1886r. o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt Paryski z 1971r.). 2. Konwencja o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych, sporządzona w Rzymie dnia 26 października 1961 r. Porozumienie TRIPS w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej z 1994 r. Traktaty WIPO z 1996 r. o prawie autorskim oraz o artystycznych wykonaniach i fonogramach. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

5 Zakres regulacji prawa autorskiego
Prawo autorskie do utworów Prawa pokrewne (sąsiednie) do artystycznych wykonań do fonogramów i wideogramów do nadań programów do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

6 Konstrukcja praw własności intelektualnej
własność intelektualna ≈ własność rzeczy ≈ © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

7 Istota własności intelektualnej
Konstrukcja prawa własności na dobrach niematerialnych jest zbliżona do konstrukcji prawa własności na dobrach materialnych (rzeczach). ≈ WSPÓLNA ZASADA: niedozwolone jest korzystanie z cudzej własności bez uzyskania zgody osoby uprawnionej. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

8 Zakres zastosowania polskiej ustawy do utworów
Przepisy ustawy stosuje się do utworów: kryteria podmiotowe: których twórca lub współtwórca jest obywatelem polskim lub których twórca jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Kryteria przedmiotowe: które zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo równocześnie na tym terytorium i za granicą, lub które zostały opublikowane po raz pierwszy w języku polskim, lub które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

9 Zakres zastosowania polskiej ustawy do artystycznych wykonań
Przepisy ustawy stosuje się do artystycznych wykonań, które: kryteria podmiotowe: dokonane zostały przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub dokonane zostały przez obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, lub kryteria przedmiotowe: ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

10 Zakres zastosowania polskiej ustawy do fonogramów i wideogramów
Przepisy ustawy stosuje się do fonogramów i wideogramów: kryteria podmiotowe: których producent ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub których producent ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub kryteria przedmiotowe: które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

11 Zakres zastosowania polskiej ustawy do nadań programów
Przepisy ustawy stosuje się do nadań programów: kryteria podmiotowe: organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub organizacji radiowej i telewizyjnej, która ma siedzibę na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego; kryteria przedmiotowe: które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

12 Zakres zastosowania polskiej ustawy do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych
Przepisy ustawy stosuje się do pierwszych wydań: kryteria podmiotowe: których wydawca ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsce zamieszkania lub siedzibę lub których wydawca ma na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego miejsce zamieszkania lub siedzibę, lub kryteria przedmiotowe: które są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. Przepisy ustawy stosuje się do wydań naukowych i krytycznych, które: zostały dokonane przez obywatela polskiego albo osobę zamieszkałą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zostały ustalone po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub zostały opublikowane po raz pierwszy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub są chronione na podstawie umów międzynarodowych, w zakresie, w jakim ich ochrona wynika z tych umów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

13 jako przedmiot prawa autorskiego
Utwór jako przedmiot prawa autorskiego © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

14 Co podlega ochronie? Definicja utworu.
Utwór: każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

15 Cechy utworu dobro niematerialne (nie nośnik),
rezultat pracy człowieka (nie maszyny), oryginalny (twórczy, niepowtarzalny), indywidualny (noszący piętno autora), ustalony w dowolnej postaci (uzewnętrzniony, tj. dostrzegalny dla zmysłów, obiektywnie istniejący). Bob Marley Autor: nieznany, źródło: Wikipedia X. v. Y. AG, decision of the Swiss Federal Supreme Court of September ; BGE 130 III 168 © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

16 Utwór - o czym należy pamiętać?
Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne (nie podlega ochronie wytwór nieskonkretyzowany, np. temat dzieła, fabuła, pomysł, koncepcja, fakt); utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia (uzewnętrznienia, np. zaśpiewanie oryginalnej piosenki), chociażby miał postać nieukończoną; ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności (nie trzeba utworu nigdzie rejestrować, ani opatrywać znaczkami „©” lub notami prawnoautorskimi); Nie mają znaczenia m.in. zamiar twórczy, predyspozycje , czy uznanie autora, przebieg procesu twórczego, wartość artystyczna dzieła (utwór może stworzyć także osoba nieposiadająca zdolności do czynności prawnych, np. dziecko w szkole). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

17 Utwór a jego nośnik – wzajemne relacje
Utwór (podobnie jak przedmioty praw pokrewnych) jest dobrem niematerialnym , istnieje niezależnie od swojego materialnego nośnika; utwór najczęściej jest utrwalony na fizycznym nośniku, tzw. corpus mechanicum (np. muzyka na płycie), ale nie jest to warunek jego istnienia, ani powstania; nośnik jako rzecz jest przedmiotem prawa własności uregulowanego w kodeksie cywilnym (tak, jak prawo własności samochodu, czy domu), a nie przedmiotem prawa autorskiego; nabycie prawa własności nośnika (np. zakup odbitki zdjęcia , oryginału obrazu olejnego, płyty audio) NIE powoduje automatycznie nabycia praw autorskich do utrwalonych na nośnikach utworów; nabycie praw do utworu NIE powoduje automatycznie nabycia jakichkolwiek praw do nośnika. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

18 Przykładowe kategorie utworów:
wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe); plastyczne; fotograficzne; lutnicze; wzornictwa przemysłowego; architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; muzyczne i słowno-muzyczne; sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; audiowizualne (w tym filmowe). © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

19 Cechy szczególne wybranych utworów- o tym warto pamiętać:
Utwory muzyczne nagrane na nośnik dźwięku objęte są prawem autorskim (autor muzyki i tekstu), a nadto prawami pokrewnymi do artystycznego wykonania (wykonawca) oraz prawami do fonogramu (producent nagrania). Utwory fotograficzne podlegają ochronie wyłącznie jeśli są oryginalne (np. typowe zdjęcie paszportowe zwykle nie będzie utworem). Pamiętać należy dodatkowo o prawach do obiektów fotografowanych (np. autorskich do rzeźby, czy obrazu, prawach do wizerunku, prawie do prywatności, itd.). Utwory audiowizualne podlegają szczególnej regulacji. Ich eksploatacja na niektórych polach wymaga odprowadzenia dodatkowego wynagrodzenia na rzecz współtwórców (np. reżysera, operatora obrazu, autora scenariusza, autora muzyki filmowej). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

20 Wojciech Kossak, Ułan i dziewczyna
źródło: © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

21 © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, www. up-kancelarie
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

22 Autor : nieznany, źródło: Wikipedia
Bob Marley Autor : nieznany, źródło: Wikipedia X. v. Y. AG, decision of the Swiss Federal Supreme Court of September ; BGE 130 III 168 Christoph Meili Autor: nieznany, źródło: Wikipedia Blau Guggenheim v. British Broadcasting Corporation BBC, decision of the Swiss Federal Supreme Court of April ; BGE 130 III 714 © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

23 źródło: http://www.christojeanneclaude.net/wr.shtml
Christo i Jeanne-Claude, Wrapped Reichstag, Berlin , zdjęcie: Wolfgang Volz źródło: © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

24 zdjęcie: autor nieznany źródło: Wikipedia
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

25 Obraz: Kazimierz Malewicz, zdjęcie: autor nieznany źródło: Wikipedia
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

26 Szczególne zasady ochrony programów komputerowych (art. 74-77 ustawy):
Program komputerowy podlega co do zasady ochronie jak utwór literacki; ochrona obejmuje wszystkie formy wyrażenia (np. kod źródłowy, dokumentacja, plik wykonywalny); idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie; w sposób szczególny określono uprawnienia twórcy programu; wyłączony jest dozwolony użytek prywatny programów; ograniczony jest dozwolony użytek publiczny; prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

27 Ustawowe wyłączenia spod ochrony
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: akty normatywne lub ich urzędowe projekty; urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole; opublikowane opisy patentowe lub ochronne; proste informacje prasowe. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

28 Znaki i symbole urzędowe
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie,

29 Przyjmuje się, że dozwolone jest korzystanie
m.in. z następujących materiałów urzędowych: znaków jakości, znaków drogowych, znaków akcyzy, znaków Sił Zbrojnych RP, stempli, odznaczeń państwowych, herbów jednostek samorządu terytorialnego, oznaczeń organizacji międzynarodowych, aktów normatywnych i ich urzędowych projektów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie,

30 Prawa pokrewne oraz ich przedmioty
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

31 Artystyczne wykonanie
Każde artystyczne wykonanie utworu lub dzieła sztuki ludowej pozostaje pod ochroną niezależnie od jego wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Artystycznymi wykonaniami, w rozumieniu ustawy, są w szczególności: działania aktorów, recytatorów, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy i mimów oraz innych osób w sposób twórczy przyczyniających się do powstania wykonania. Prawo artysty wykonawcy nie narusza prawa autorskiego do wykonywanego utworu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

32 Fonogramy i wideogramy
Fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych. Wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny. Prawo do fonogramu lub wideogramu nie narusza praw autorskich oraz praw do artystycznego wykonania. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

33 Nadania programów Organizacji radiowej lub telewizyjnej
przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania ze swoich nadań programów w zakresie określonym w ustawie. Nie może to powodować uszczerbku dla praw twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów,. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

34 Pierwsze wydania Wydawcy, który jako pierwszy w
sposób zgodny z prawem opublikował lub w inny sposób rozpowszechnił utwór, którego czas ochrony już wygasł, a jego egzemplarze nie były jeszcze publicznie udostępniane, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania tym utworem i korzystania z niego na wszystkich polach eksploatacji przez okres dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

35 Wydania naukowe i krytyczne
Temu, kto po upływie czasu ochrony prawa autorskiego do utworu przygotował jego wydanie krytyczne lub naukowe, niebędące utworem, przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania takim wydaniem i korzystania z niego w zakresie, o którym mowa w art. 50 pkt 1 i 2, przez okres trzydziestu lat od daty publikacji. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

36 Podmioty prawa autorskiego. Komu przysługuje prawo autorskie?
1. twórca; 2. współtwórcy; a) utworu nierozłącznego; b) utworu rozłącznego; 3. wydawca i producent; 4. pracodawca. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

37 Twórca Prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Twórcą może być wyłącznie osoba fizyczna (człowiek). Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

38 Współtwórcy Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie.
Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe. Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

39 Współtwórcy – pozycja prawna
Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. W przypadku braku takiej zgody każdy ze współtwórców może żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeka uwzględniając interesy wszystkich współtwórców. Każdy ze współtwórców może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia prawa autorskiego do całości utworu. Uzyskane świadczenie przypada wszystkim współtwórcom, stosownie do wielkości ich udziałów. Jeżeli twórcy połączyli swoje odrębne utwory w celu wspólnego rozpowszechniania, każdy z nich może żądać od pozostałych twórców udzielenia zezwolenia na rozpowszechnianie tak powstałej całości, chyba że istnieje słuszna podstawa odmowy, a umowa nie stanowi inaczej. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

40 Utwory nierozłączne Są to utwory zbiorowe, w których nie jest możliwe wyodrębnienie wkładów poszczególnych współtwórców. Do wykonywania prawa autorskiego do całości utworu potrzebna jest zgoda wszystkich współtwórców. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

41 Utwory rozłączne Są to utwory zbiorowe, w których wkłady twórcze nadają się do wyodrębnienia i samodzielnej eksploatacji. Każdy ze współtwórców może wykonywać prawo autorskie do swojej części utworu mającej samodzielne znaczenie, bez uszczerbku dla praw pozostałych współtwórców. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

42 Producent i wydawca - utwory zbiorowe
Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu (nabycie praw ex lege). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

43 Producent i wydawca jako podmioty prawa autorskiego
Domniemywa się, że producentem lub wydawcą jest osoba, której nazwisko lub nazwę uwidoczniono w tym charakterze na przedmiotach, na których utwór utrwalono, albo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu (art. 15). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

44 Pracodawca jako podmiot prawa autorskiego
Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (cessio legis) – art. 12. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej (nabycie ex lege) – art. 74 ust. 3. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

45 Treść prawa autorskiego
- uprawnienia twórców © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

46 Podział praw autorskich
Prawa autorskie osobiste majątkowe © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

47 Autorskie prawa osobiste
chronią przede wszystkim interesy pozaekonomiczne twórcy (np. dobrą sławę, więź emocjonalną z utworem, reputację twórcy); ich skutki ekonomiczne schodzą na dalszy plan; są ściśle związane z osobą twórcy; są nieograniczone w czasie (nie wygasają); są niezbywalne i niedziedziczne; nie można się ich zrzec; dopuszcza się zobowiązanie twórcy do ich niewykonywania oraz zezwolenie innej osobie na ich wykonywanie w imieniu twórcy. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

48 Autorskie prawa osobiste
Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: 1) autorstwa utworu; 2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; 3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

49 Autorskie prawa osobiste są prawami niezbywalnymi
Ochrona autorskich praw osobistych do utworu pierwotnego (art. 2 ust. 1 oraz art. 16 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz. U r. Nr 90 poz. 83 ze zm.) przysługuje twórcy niezależnie od tego, czy prawa autorskie zostaną przeniesione (art. 41 ustawy). (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 grudnia 1996 r., I ACa 24/96, LexPolonica nr ). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

50 Autorskie prawa majątkowe
chronią przede wszystkim interesy ekonomiczne twórcy lub innego podmiotu uprawnionego (prawo do zarabiania na utworze); zapewniają monopol (wyłączność) na eksploatację utworu; nie są związane z osobą twórcy; są ograniczone w czasie (wygasają); są zbywalne i dziedziczne. © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

51 (prawa twórcy opracowania)
Prawa zależne (prawa twórcy opracowania) Opracowanie to twórcza przeróbka cudzego utworu (np. tłumaczenie, adaptacja, twórcze przeniesienie na inną technikę artystyczną). Opracowanie jest zatem swoistym połączeniem utworu oryginalnego oraz twórczych zmian wprowadzonych przez autora opracowania. Prawa zależne to prawa autorskie twórcy opracowania. Utworem zależnym jest utwór stanowiący modyfikację cudzego dzieła. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

52 Autor obrazu: Leonardo Da Vinci Autor zdjęcia: nieznany,
Mona Lisa Autor obrazu: Leonardo Da Vinci Autor zdjęcia: nieznany, źródło: Wikipedia Autor opracowania i zdjęcia nieznany, źródło: © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

53 utwory Podział utworów wg kryterium samodzielności samoistne zależne
inspirowane zależne © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

54 Dlaczego prawa zależne?
Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. Prawa autora opracowania nie są „samodzielne”, gdyż korzystanie z opracowania powoduje zawsze jednoczesne korzystanie z oryginału, który immanentnie zawarty jest w opracowaniu. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności jego przeróbka, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

55 Źródło: http://www.krakowpost.com/article/1522, autor nieznany.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

56 Źródło: http://www.krakowpost.com/article/1522, autor nieznany.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

57 Czas trwania autorskich praw majątkowych oraz majątkowych praw pokrewnych
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

58 Czas ochrony jest ograniczony
prawa osobiste - nie wygasają prawa majątkowe - wygasają wraz z upływem czasu (domena publiczna) © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

59 70 lat autor/współautorzy FPT CZAS
Ogólny schemat wygaśnięcia praw autorskich - wygaśnięcie majątkowych praw autorskich - ustalenie utworu - śmierć autora 70 lat autor/współautorzy spadkobiercy autorów/współautorów FPT CZAS © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

60 Skutek wygaśnięcia praw majątkowych
Prawa przestają istnieć, a osoba której przysługiwały traci monopol na eksploatację dzieła. Każdy może korzystać z dzieła w sposób odpowiadający treści wygasłych praw, z zastrzeżeniem dalszego poszanowania praw osobistych (np. wskazywania autorstwa dzieła) oraz obowiązku opłat na FPT. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

61 Czas trwania autorskich praw majątkowych
Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu: od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych, w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość, w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia, w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego. Czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg wyżej określonych terminów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

62 Prawa autorskie wygasają zawsze z końcem roku kalendarzowego.
1 stycznia – nieformalny dzień domeny publicznej. Tego dnia każdego roku kolejne utwory przechodzą do domeny publicznej, czyli zbioru utworów, z których korzystać można bez konieczności uzyskiwania zgody. Przykład: Jeśli twórca zmarł r., prawa do jego utworów wygasną z końcem 2011 r. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

63 Czas trwania praw pokrewnych
Prawa majątkowe do artystycznego wykonania wygasają z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym artystyczne wykonanie ustalono. Jeżeli jednak w tym czasie nastąpiła publikacja utrwalenia tego wykonania lub jego publiczne odtworzenie, okres ochrony liczy się od tych zdarzeń, a gdy miały miejsce obydwa - od tego z nich, które miało miejsce wcześniej. Prawa do fonogramów i wideogramów wygasają co do zasady z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku, w którym fonogram lub wideogram został sporządzony. Prawo do nadania programu gaśnie z upływem pięćdziesięciu lat następujących po roku pierwszego nadania programu. Prawo do pierwszego wydania utworu, którego czas ochrony już wygasł gaśnie z upływem dwudziestu pięciu lat od daty pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia. Prawo do wydania naukowego lub krytycznego utworu, którego czas ochrony już wygasł gaśnie z upływem trzydziestu lat od daty publikacji. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

64 Fundusz Promocji Twórczości
Jest państwowym funduszem celowym. Dysponuje nim minister właściwy do spraw kultury. Środki funduszu przeznaczone są na stypendia i pomoc socjalną dla twórców oraz pokrycie kosztów wydań utworów o szczególnym znaczeniu dla kultury i nauki polskiej oraz wydań dla niewidomych. Producenci lub wydawcy egzemplarzy utworów literackich, muzycznych, plastycznych, fotograficznych i kartograficznych, niekorzystających z ochrony autorskich praw majątkowych, są obowiązani do przekazywania na rzecz Funduszu wpłaty wynoszącej od 5 % do 8 % wpływów brutto ze sprzedaży egzemplarzy tych utworów. Dotyczy to wydań publikowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obecnie stawka opłat wynosi 5 %. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

65 Przejście autorskich praw majątkowych
w drodze dziedziczenia w drodze umowy. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

66 Dziedziczenie praw autorskich
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów kodeksu cywilnego. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Spadkobierca powinien legitymować się prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnym aktem poświadczenia dziedziczenia. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

67 Czym jest umowa i jaki jest zakres swobody stron w kształtowaniu jej treści?
Umowa to co najmniej dwa zgodne oświadczenia woli złożone przez osoby zainteresowane podjęciem współpracy; zawierając umowę strony korzystają z zasady swobody umów (mogą w zasadzie dowolnie uregulować swoje prawa i obowiązki); granice swobody: przepisy ustawy, zasady współżycia społecznego, właściwość (natura) danej umowy; w razie przekroczenia granic swobody narażamy się na nieważność danej klauzuli albo nawet całej umowy. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

68 Corpus mechanicum Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu. Art. 52 ust. 1 i 2 prawa autorskiego © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

69 Umowy z zakresu prawa autorskiego
przenienienie praw majątkowych licencja wyłączna licencja niewyłączna © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

70 Umowa dotycząca gotowego utworu a umowa dotycząca utworu mającego dopiero powstać
Z twórcami zawiera się najczęściej umowy o dzieło oraz o przeniesienie autorskich praw majątkowych. Jest to jeden kontrakt typu „2 w 1”, zawierający klauzule typowe dla umów o dzieło oraz klauzule prawnoautorskie. W przypadku nabycia praw do gotowego już dzieła, np. scenariusza, wystarczy samo przeniesienie autorskich praw majątkowych lub licencja (dzieło jest już gotowe, więc nie ma potrzeby zamieszczać w umowie klauzul dotyczących jego wykonania). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

71 Umowa licencyjna Licencja to jedynie umowa upoważniająca licencjobiorcę do korzystania z utworu. Nie przenosi ona autorskich praw majątkowych na licencjobiorcę – prawa te pozostają przy licencjodawcy i może on je po udzieleniu licencji swobodnie wykonywać, jeśli strony nie postanowiły inaczej. Licencja ogranicza więc jedynie w określonym w niej zakresie monopol twórcy (albo innego podmiotu praw) w korzystaniu z utworu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

72 Umowa licencyjna wyłączna
Jest to umowa, w której licencjodawca zobowiązuje się do nieudzielania licencji innym osobom na danym polu eksploatacji. Wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zawarcie takiej umowy nie wyłącza korzystania z utworu przez licencjodawcę na polach eksploatacji objętych licencją, chyba że strony postanowią w niej inaczej. licencjobiorca licencjodawca © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

73 Umowa licencyjna niewyłączna
Licencja niewyłączna może zostać udzielona przez uprawnionego wielu osobom i to nawet na tych samych polach eksploatacji oraz na tym samym obszarze i w tym samym czasie, Może zostać zawarta w dowolnej formie (także elektronicznej bez tzw. bezpiecznego podpisu cyfrowego). licencjobiorca licencjodawca © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

74 Zagrożenia wynikające z konstrukcji umowy licencyjnej niewyłącznej
Nabywając prawa niewyłączne musimy liczyć się z możliwością (świadomego lub nieświadomego) posłużenia się przez inne osoby tymi samymi materiałami w tym samym celu, czasie i przestrzeni. Zagrożona jest oryginalność i autentyzm projektu oraz jego zdolność do przeciwstawienia produktu produktom konkurencyjnym, Zagrożenie wzrasta w przypadku posługiwania się materiałami „zakupionymi” w Internecie z uwagi na „mechaniczne” sposoby wyszukiwania według słów kluczowych, prowadzące do tych samych lub zbliżonych rezultatów związanych z tematem danego projektu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

75 Przykłady „wpadek” związanych z brakiem praw wyłącznych do materiałów chronionych
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

76 Kampania „back-to-school”
firm Dell i Gateway Źródło: autor nieznany © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

77 Strony internetowe francuskich dostawców usług internetowych: Wanadoo i Cegetel
Źródło: autor nieznany © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

78 Główne cechy umów licenyjnych
umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Po upływie tego terminu prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa , umowę licencyjną zawartą na czas nieoznaczony można wypowiedzieć. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej licencji (prawo udzielania sublicencji wymaga wyraźnego zastrzeżenia), w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

79 Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych
umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie majątkowych praw autorskich do utworu, wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie może sam korzystać z dzieła i rozporządzać nim, a monopol autorski zyskuje nabywca. zbywca nabywca © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

80 Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych
Umowa taka stanowi najdalej idące pochodne nabycie majątkowych praw autorskich do utworu, wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności, uprawniony, który przeniósł swe prawa na inny podmiot nie może sam korzystać z dzieła i rozporządzać nim, a monopol autorski zyskuje nabywca, nabywca może przenieść swoje prawa na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej. nabywca © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

81 Najważniejsze cechy wspólne umów przenoszących autorskie prawa majątkowe oraz umów licencyjnych
Umowa obejmuje wyłącznie pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione; umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji znanych w chwili jej zawarcia; jeżeli z umowy nie wynika wprost, że jest nieodpłatna, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia; jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

82 Pola eksploatacji utworów
Ustawa polska nie definiuje pola eksploatacji. Przyjmuje się, że pola eksploatacji to sposoby korzystania z utworu. Pola eksploatacji wyodrębnia się na ogół na podstawie kryterium ekonomicznego, tj. możliwości dotarcia poprzez dany sposób eksploatacji do nowego kręgu odbiorców i uzyskania dodatkowych korzyści majątkowych, niemożliwych do zrealizowania bez eksploatacji na danym polu. Pomocniczo stosować można także kryteria techniczne, jako ewentualny wskaźnik czy rzeczywiście dana eksploatacja pozwoli na dotarcie do nowego kręgu odbiorców (np. płyty DVD, Blu-ray, video na żądanie itp.). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

83 Wyodrębnienie pól eksploatacji
Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności: 1)  w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową; 2)  w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy; 3)  w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

84 O CZYM NIE MOŻNA ZAPOMNIEĆ W UMOWIE?
Prawidłowe oznaczenie stron umowy; prawidłowe oznaczenie przedmiotu umowy; pola eksploatacji (zakres przedmiotowy, czasowy, terytorialny); wynagrodzenie twórcy; terminy; odbiór dzieła; poufność; klauzule końcowe (np. właściwość miejscowa sądu). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

85 Wynagrodzenie twórcy Strony mają co do zasady swobodę w ustalaniu wysokości wynagrodzenia, zasad i terminów jego zapłaty; organizacje zbiorowego zarządzania prawami posługują się tabelami wynagrodzeń; w niektórych przypadkach istnieje ustawowy obowiązek zapłaty wynagrodzenia (np. za korzystanie z filmu); Spotykamy w praktyce wynagrodzenie: ryczałtowe; tantiemowe; mieszane. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

86 Zasady ustalania wysokości wynagrodzenia
Wynagrodzenie powinno zostać określone w umowie, jeśli korzystanie odbywa się na jej podstawie; jeśli wynagrodzenie nie zostało określone w umowie, to strony mogą je dookreślić w późniejszym czasie; Co do zasady twórcy należy się wynagrodzenie odpowiadające cenom rynkowym; W przypadku sporu rozstrzyga sąd posiłkując się opinią biegłego do spraw wyceny dóbr niematerialnych. Art. 43  ust. 1 p.a. stanowi: „Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. 2. Jeżeli w umowie nie określono wysokości wynagrodzenia autorskiego, wysokość wynagrodzenia określa się z uwzględnieniem zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.” Art. 628 § 1 k.c. stanowi: Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia.” © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

87 Czy można nabyć osobiste prawa autorskie?
Odpowiedź: NIE! Prawa osobiste są niezbywalne i nie można się ich zrzec. Umowy przenoszące prawa autorskie oraz umowy licencyjne dotyczą praw majątkowych (praw do korzystania z utworu i rozporządzania nim). Twórca może jednak: zobowiązać się do niewykonywania praw osobistych, upoważnić nabywcę lub licencjobiorcę do ich wykonywania w imieniu twórcy (np. do rozpowszechniania dzieła anonimowo), zobowiązać się do niekorzystania przeciwko nabywcy lub licencjobiorcy z roszczeń przysługujących mu w przypadku naruszenia praw osobistych. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

88 NIE, jeżeli umowa wprost na to nie zezwala!
Czy nabywca lub licencjobiorca może zmodyfikować „zakupiony” materiał i rozpowszechniać go w zmodyfikowanej formie? NIE, jeżeli umowa wprost na to nie zezwala! Opracowanie cudzego utworu, w szczególności jego przeróbka, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórca zachowuje wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, mimo że w umowie postanowiono o przeniesieniu całości autorskich praw majątkowych. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

89 Dozwolony użytek chronionych utworów jako wyjątek od monopolu autorskiego
dozwolony użytek prywatny (osobisty) dozwolony użytek publiczny © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

90 Od zakazu korzystania z cudzych dóbr niematerialnych istnieją wyjątki.
Zakaz korzystania z cudzych rzeczy bez zgody właściciela nie doznaje wyjątków Od zakazu korzystania z cudzych dóbr niematerialnych istnieją wyjątki. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

91 Dozwolony użytek prywatny
Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno- urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

92 Dozwolony użytek prywatny
Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

93 Dozwolony użytek publiczny – zagadnienia wybrane
Wszystkie wyjątki od zakazu publicznego korzystania z utworu bez zgody uprawnionego określa się zbiorczo mianem "dozwolonego użytku publicznego" lub "licencji ustawowej". © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

94 2. Cytat i tworzenie antologii – art. 29
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

95 Prawo cytatu Czym jest cytat w rozumieniu prawa autorskiego ?
Przytoczenie w dziele własnym całości lub części cudzej pracy bez wprowadzania żadnych zmian. „Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości." (art. 29 ust.1 prawa autorskiego) © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

96 Kiedy cytat jest dopuszczalny ?
Cytat może zostać przytoczony tylko w innym dziele stanowiącym samoistną całość. Cytat musi stanowić odpowiednio niewielką część dzieła samoistnego. (przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło). Cytat musi być ściśle związany z wywodami cytującego, nie można go wykorzystywać w celu „ułatwienia” tworzenia dzieła samoistnego. Cytat musi się mieścić się w zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem (informowaniem i ugruntowaniem własnego poglądu, uczynieniu własnych poglądów zrozumiałymi), analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Cytat może obejmować urywki utworów lub drobne utwory w całości. Cytat dopuszczalny jest w każdym rodzaju utworów (nie tylko w utworach wyrażonych słowem). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

97 Przykład cytatu uzasadnionego wyjaśnieniem lub nauczaniem:
Umieszczenie fragmentu „Bolero” Maurice Ravela w ramach prawa cytatu w celu zaprezentowania największych osiągnięć muzycznych doby impresjonizmu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

98 Kiedy granice prawa cytatu są przekroczone?
Cytat wykorzystano w celach ilustracyjnych !! (zakaz "żerowania" na cudzej twórczości). Cytat nie spełnia choćby jednego z wymogów dopuszczalności cytatu. Przykład: Wykorzystanie fragmentu filmu "Walka o ogień" jako tła dla własnego filmu opowiadającego o człowieku pierwotnym. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

99 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 2004 r
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 2004 r., I CK 232/04, OSNC 2005/11/195 Autor plakatu: Tomasz Sarnecki, 1989 źródło: Autor nieznany źródło: materiały szkoleniowe PlusCamerimage Forum 2008 © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

100 Tworzenie antologii – czym jest antologia w rozumieniu prawa autorskiego ? „Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach." (art. 29 ust.2 prawa autorskiego) © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

101 Kiedy tworzenie antologii jest dopuszczalne ?
W podręcznikach i wypisach: Pojęcie „podręcznik”: „(...) łączy się z celami dydaktycznymi. Podręcznik może być wydany w różnej formie materialnej, w postaci druku, zapisu na taśmie dźwiękowej lub audiowizualnej. Forma wydania jest z punktu widzenia omawianego przepisu bez znaczenia.”1 „Forma zewnętrzna antologii lub wypisów powinna jednoznacznie wskazywać dla kogo podręcznik jest przeznaczony, a układ materiału powinien być dokonany głównie pod kątem celów pedagogicznych.”2 Dotyczyć musi drobnych utworów lub fragmentów większych utworów. Antologia może być tworzona wyłącznie w celach dydaktycznych lub naukowych. 1Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, J.Barta, M. Czajkowska-Dąbrowska, Z. Ćwiąkalski, R. Markiewicz, E. Traple, Zakamycze 2005, str System Prawa Prywatnego, Tom 13, Prawo Autorskie, pod redakcją J. Barty, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN Warszawa 2007, str. 448. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

102 O czym należy pamiętać tworząc antologie ?
Za korzystanie w ramach tworzenia antologii pobierane jest wynagrodzenie według zakresu wykorzystania i wysokości korzyści uzyskanych z eksploatacji utworu (art. 43 ust. 2 prawa autorskiego). W przypadku rozpowszechniania nieodpłatnego wynagrodzenie powinno zostać ustalone ryczałtowo. Różnica między korzystaniem z utworu na podstawie licencji umownej a tworzeniem antologii polega na tym, że w tym ostatnim przypadku nie trzeba uzyskiwać zgody osoby uprawnionej (licencja ustawowa). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

103 ZGODA OSOBY UPRAWNIONEJ
Różnice pomiędzy prawem cytatu, tworzeniem antologii oraz licencją umowną. CYTAT TWORZENIE ANTOLOGII LICENCJA UMOWNA ZGODA OSOBY UPRAWNIONEJ NIE TAK WYNAGRODZENIE © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

104 Wymóg wspólny dla cytowania i tworzenia antologii
Przytoczenie lub zamieszczenie musi nastąpić bez zmian. © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

105 Podstawowe różnice pomiędzy prawem cytatu a prawem do tworzenia antologii
TWORZENIE ANTOLOGII MIEJSCE DOCELOWE w utworach stanowiących „samoistną całość” w podręcznikach i wypisach WYNAGRODZENIE bez wynagrodzenia twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia CEL KORZYSTANIA dowolny, ale w zakresie uzasadnionym : wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości tylko naukowy lub dydaktyczny SPOSÓB KORZYSTANIA przytoczenie ścisły związek z wywodami cytującego zamieszczenie brak konieczności ścisłego związku z wywodami cytującego © 2012 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

106 Użytek przez instytucje naukowe i oświatowe
Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

107 Użytek przez biblioteki, archiwa i szkoły.
Biblioteki, archiwa i szkoły mogą: 1) udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych; 2) sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów; 3) udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

108 Użytek podczas imprez szkolnych oraz uroczystości państwowych
Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych lub wyborczych. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

109 Użytek utworów wystawionych na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

110 Podstawa prawna: Art. 33. pkt 1 prawa autorskiego:
„Wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku;” © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

111 Warunki skorzystania z art. 33 pkt 1:
Z przepisu skorzystać może każdy, np. wydawcy, producenci filmowi, realizatorzy relacji na żywo. Wolno rozpowszechniać, czyli udostępniać publicznie w dowolny sposób (na płytach, w TV, w internecie, itd.) utwory wystawione na otwartej przestrzeni dostępnej dla każdego). Za „ogólnie dostępne” uznaje się także ogrody czy place, na które można wejść tylko za opłatą. Wystawienie musi mieć charakter „stały” Przepis dotyczy np. czasowej ekspozycji rzeźb w parku miejskim lub fotografii. Rozpowszechnianie może służyć wszelkim celom, także zarobkowym. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

112 Kiedy potrzebna będzie zgoda?
Korzystanie z dzieła wystawionego w miejscu ogólnie dostępnym, ale w zamkniętej przestrzeni, wymaga zezwolenia podmiotu praw autorskich. Ponadto może wymagać zezwolenia właściciela tego miejsca. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

113 Użytek utworów wystawionych w publicznie dostępnych zbiorach.
© 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

114 Podstawa prawna: Art. 33. pkt 2 prawa autorskiego:
„Wolno rozpowszechniać utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji;” © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

115 Warunki skorzystania z art. 33 pkt 2:
Przepis służy promocji publicznych wystaw i rozpowszechniania sprawozdań z tych wystaw. Dotyczy wszystkich rodzajów utworów, np. zdjęć, obrazów, rzeźb. Wystawienie nie musi mieć charakteru trwałego. Rozpowszechnienie może nastąpić wyłącznie w sprawozdaniu o aktualnym wydarzeniu lub katalogu albo wydawnictwie dla promocji dzieła. Granicą przytoczenia w sprawozdaniu jest „cel informacji” (np. pokazać można kilka fotografii lub obrazów z większej kolekcji). © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

116 Wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r., Sąd Apelacyjny w Warszawie, VI ACa 447/07
Dozwolonym użytkiem w rozumieniu art. 33 ust. 2 prawa autorskiego jest przedstawienie w reportażu filmowym, dotyczącym przebiegu aktualnego wydarzenia, sali której element wystroju stanowią m.in. utwory chronione prawem autorskim (zdjęcia). OSA 2009/7/56 © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

117 Użytek dla celów „państwowych”
Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

118 Wymogi wspólne dla wszelkich kategorii dozwolonego użytku publicznego:
Wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła (prawa osobiste twórcy). Nie mogą one naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

119 Ochrona autorskich praw osobistych i majątkowych
ochrona cywilnoprawna ochrona karnoprawna © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

120 Cywilnoprawna ochrona praw osobistych – zagadnienia wybrane
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

121 Cywilnoprawna ochrona praw majątkowych
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa: 1) zaniechania naruszania; 2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody: a) na zasadach ogólnych albo b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

122 Właściwość sądu w sprawach cywilnych
Właściwość rzeczowa: I instancja – sądy okręgowe; II instancja (odwoławcza) – sądy apelacyjne. Właściwość miejscowa: strony mogą w umowie wybrać sąd właściwy; w braku wyboru co do zasady orzeka sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby strony pozwanej; powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału; powództwo o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jako też o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy wytoczyć można przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem; Powództwo o roszczenie z czynu niedozwolonego wytoczyć można przed sąd, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

123 Karnoprawna ochrona praw autorskich – zagadnienia wybrane
Plagiat = przywłaszczenie (przypisanie sobie) autorstwa cudzego przedmiotu praw własności intelektualnej Art. 115 ust. 1 prawa autorskiego: Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

124 Piractwo = kradzież własności intelektualnej
– zwykle pod pojęciem tym rozumie się pozyskiwanie, utrwalanie, zwielokrotnianie oraz rozpowszechnianie utworów lub przedmiotów praw pokrewnych bez zgody osoby uprawnionej. Art. 116 ust. 1 prawa autorskiego: Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art § 1 kodeksu karnego: Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

125 Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi.
są to stowarzyszenia twórców, artystów, producentów; działają na podstawie zezwoleń Ministra KiDN oraz umów zawartych ze swoimi członkami ; ułatwiają masowe korzystanie z utworów; udzielają zainteresowanym licencji , inkasują wynagrodzenia; opłaty licencyjne określone są w tabelach wynagrodzeń publikowanych w internecie; co do zasady nie mogą nikomu odmówić udzielenia licencji w zakresie prowadzonego zarządu prawami oraz mają obowiązek jednakowego traktowania wszystkich kontrahentów. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,

126 Dziękuję za uwagę. © 2014 United Professionals Kancelarie Adwokackie, ,